Χρεοκοπώντας τον γείτονά σου

Πέρασαν σχεδόν απαρατήρητα, παραχωμένα στις οικονομικές σελίδες: όμως κατά τη γνώμη μου τα πρόσφατα άρθρα του νομπελίστα Αμερικανού οικονομολόγου Πολ Κρούγκμαν για την Ελλάδα, την Ευρώπη και το... Europoly των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων άξιζαν πολύ ευρύτερης αναφοράς, ιδιαίτερα σε μια καθημαγμένη χώρα- πειραματόζωο των πιστωτών, που στενάζει πέντε χρόνια τώρα κάτω από τον ζυγό των μνημονίων, αλλά εξακολουθεί να μην ξέρει «με ποιους να πάει και ποιους να αφήσει».

Πάνε σκάρτα είκοσι χρόνια από τότε που πρωτοδιάβασα Κρούγκμαν – την έξοχη «Εποχή των Μειωμένων Προσδοκιών», ένα βιβλίο-χαστούκι για τη βαθύτατη παρακμή του αμερικανικού, και κατ’ επέκταση του παγκόσμιου καπιταλιστικού ονείρου. Από τότε έχω διαβάσει όλα σχεδόν τα βιβλία του, και σπάνια χάνω τα άρθρα του στους New York Times: μπορεί να μην είναι... καθαρόαιμος «αριστερός» -αυτοαποκαλείται liberal, «προοδευτικός», και στην Ευρώπη θα τον λέγαμε σοσιαλδημοκράτη- αλλά διαθέτει μια σπάνια ικανότητα να εκλαϊκεύει τα πιο περίπλοκα οικονομικά φαινόμενα, συνδυάζοντας την επιστημονική διαύγεια με έναν πηγαίο ανθρωπισμό, που λείπει από τους περισσότερους χαρτογιακάδες συναδέλφους του, τις στρατιές των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων-«λογιστών» με τα μαύρα μανίκια.

Τι λέει ο Κρούγκμαν; Στο συγκλονιστικό του κείμενο περί «Κακών Ευρωπαίων» (Being Bad Europeans) ξεκαθαρίζει πως η πηγή του προβλήματος στην ευρωζώνη, η «Ακραία Περίπτωση» που μετατρέπει το ευρωπαϊκό όνειρο σε εφιάλτη, δεν είναι ούτε η Ιταλία, ούτε η Ισπανία, ούτε η Ψωροκώσταινα, αλλά η υπεροπτική Γερμανία, που μετατρέπει τα ελλείμματα των άλλων σε δικά της πλεονάσματα και «μαζεύει όλο το χαρτί» για τον εαυτό της, ακολουθώντας την πολιτική «beggar-thy-neighbour» - δηλαδή της ισχυροποίησης μέσω της χρεοκοπίας των εταίρων σου, που αναγκάζονται να σου ξεπουλήσουν τζάμπα όλα τα υπάρχοντά τους και να απομείνουν άποροι ζητιάνοι.

Ο κεϊνσιανιστής Κρούγκμαν φυσικά δεν «χαρίζεται» στην Ελλάδα και τη βαθιά ένοχη ελίτ της, όπως δεν χαρίζεται και στις πολιτικοεπιχειρηματικές ελίτ των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Για τον Κρούγκμαν, τα λάθη της Ευρώπης είναι πολυδιάστατα: μπορεί ο πρωταγωνιστής, η Γερμανία, να είναι ο χειρότερος ηθοποιός, αλλά για την άθλια παράσταση ευθύνεται ολόκληρος ο θίασος, όλοι όσοι χαράσσουν τις πολιτικές της Ευρώπης. Ολοι όσοι συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να πιστεύουν σε μια λανθασμένη αφήγηση, και «αρνούνται να διδαχτούν από την εμπειρία... παραμένοντας προσκολλημένοι σε αποτυχημένα οικονομικά δόγματα». Πολλές κυβερνήσεις, γράφει, απέτυχαν να συμπεριφερθούν με σύνεση απέναντι στο κοινό νόμισμα, επιλέγοντας να κάνουν τα χατίρια των ψηφοφόρων τους, αντί να εργαστούν για ένα μέλλον κοινής ευημερίας. Και καταλήγει με το προφανές: η επιβολή περαιτέρω λιτότητας στη Γαλλία και την Ιταλία, κατά τα πρότυπα των όσων υφίσταται η Ελλάδα των μνημονίων, είναι συνταγή απόλυτης καταστροφής, που στρέφεται κατά του θύματος και όχι του θύτη...

Εξίσου αποκαλυπτικές ήταν οι δηλώσεις του Κρούγκμαν στη γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel, που πριν από λίγες μέρες φιλοξένησε εκτενές αφιέρωμα στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που προωθεί η τρόικα στην Ελλάδα και άλλες χώρες της κρίσης. Εκεί κάνει ευθέως αναφορά σε «ξεπούλημα χωρίς λόγο»: «Οι ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι κάτι απαραίτητα κακό. Ομως εδώ τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται, ενώ οι κίνδυνοι, αλλά και οι ζημιές επιβαρύνουν ολόκληρη την κοινωνία», τονίζει ο Κρούγκμαν. Οπως σωστά σημειώνει η Tagesspiegel στο αφιέρωμά της, η δημόσια περιουσία πωλείται στην Ελλάδα υπό ασφυκτική χρονική πίεση και πολύ κάτω από την αξία της, με αδιαφανείς διαδικασίες, που παρέχουν προσυμφωνημένα και ύποπτα πλεονεκτήματα στους «ενδιαφερόμενους» ολιγάρχες. Η Tagesspiegel παρουσιάζει τις ιδιωτικοποιήσεις σαν παιχνίδι Monopoly, ονοματίζοντάς το όμως Europoly: «Οι δανειστές άλλαξαν τους κανόνες του παιχνιδιού προς όφελος των κερδοσκόπων. Και σε αυτό το παιχνίδι Europoly είναι ξεκάθαρο εξ αρχής ποιοι θα είναι οι χαμένοι»...