Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ηγέτες των χωρών της Γης συμφωνούν για την ανάγκη κοινού βηματισμού σε ένα μείζονος σημασίας για το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας ζήτημα.
Συνέβη ξανά το 1992 στο Ρίο, με την Ατζέντα 21, σύμφωνα με την οποία η παραδοχή της Αειφόρου Ανάπτυξης για το Περιβάλλον θα έπρεπε να καταστεί κεντρική πολιτική επιλογή για το σύνολο των κρατών του πλανήτη.
Η ιστορική εκείνη στιγμή συνέπεσε, δυστυχώς, με την ανατολή μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής αυτοκρατορίας, η οποία με τον κωδικό «παγκοσμιοποίηση της οικονομίας» επρόκειτο να επιβάλει την πλέον επιθετική μορφή ανάπτυξης που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης, προς όφελος μιας μικρής οικονομικής ολιγαρχίας.
Τις συνέπειες τις αναγνωρίζουμε σήμερα, με την εκτεταμένη οικολογική καταστροφή, την οικονομική κρίση και τη διεθνή ύφεση, καθώς και με τη φτώχεια, την ανεργία και τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που πλήττουν τον πλανήτη.
Παρόμοια προσπάθεια συνέβη επίσης το 1997 στο Κιότο, με την ομώνυμη συμφωνία και πάλι του συνόλου των ηγετών για τη μείωση των εκπομπών των αερίων της καύσης, η οποία εάν εφαρμοζόταν θα καταπολεμούσε την υπερθέρμανση του πλανήτη και θα εμπόδιζε την κλιματική αλλαγή.
Δυστυχώς, η ισχυρή πίεση για ανταγωνισμό από πλευράς των παγκοσμιοποιημένων αγορών ανάγκασε τους μεγάλους ρυπαντές, την Κίνα και τις ΗΠΑ δηλαδή, να αναθεωρήσουν και να αυξήσουν τις εκπομπές των θερμοκηπικών τους αερίων, προκειμένου να επιβιώσουν και να κυριαρχήσουν οικονομικά.
Η σημερινή εικόνα ενός πλανήτη σε οικονομική, πρωτόγνωρη οικολογική, αλλά και βαθιά κοινωνική κρίση, διαψεύδει τις ελπίδες ότι οι ηγέτες των κρατών της Γης θέλουν, αλλά κυρίως ότι μπορούν, να διακόψουν την πορεία προς την καταστροφή.
Η παλιά αμαρτία της ανθρώπινης πλεονεξίας, αλλά και η συγκέντρωση της εξουσίας από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις σε μια παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία που διοικεί τον πλανήτη έξω και μακριά από κάθε δημοκρατικό έλεγχο, είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι μέχρι τώρα διεθνείς συμφωνίες δεν είχαν την τύχη να εφαρμοστούν.
Παρά το κακό προηγούμενο των μέχρι σήμερα διεθνών συμφωνιών, το γεγονός ότι το σύνολο του πλανήτη, όπως εκφράζεται από τους 196 ηγέτες των κρατών της Γης, εν μέσω διεθνούς κλίματος ύφεσης και κρίσης, συμφώνησαν στη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της ανόδου της μέσης θερμοκρασίας της Γης μέχρι το πολύ 2, ή ακόμη και μέχρι 1,5 βαθμό Κελσίου, έχει τη δική του ξεχωριστή σημασία.
Πρώτα από όλα γιατί η ομόφωνη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα θέτει οριστικό τέλος σε μια προσπάθεια αμφισβήτησης του ανθρωπογενούς χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής και απενοχοποίησης της οικονομικής ανάπτυξης, ως βασικού συντελεστή του φαινομένου του θερμοκηπίου και της υπερθέμανσης του πλανήτη.
Ακόμη η συμφωνία έχει τη δική της ξεχωριστή αξία, καθώς οι 196 ηγέτες αποδέχονται τις ανταγωνιστικές σχέσεις οικονομίας και περιβάλλοντος, γεγονός που συμβάλλει θετικά στην προσπάθεια συνύπαρξης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης, περιβαλλοντικής ακεραιότητας και κοινωνικής ευημερίας.
Ετσι η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, παρά το γεγονός ότι δεν περιέχει δεσμευτικούς όρους για τα κράτη (και πώς άραγε θα διασφαλιζόταν η δεσμευτικότητα σε ένα ρευστό και ταραγμένο διεθνές περιβάλλον;), αποτελεί αναμφίβολα ένα πρώτο βήμα για την έξοδο από τα οικονομικά και οικολογικά αδιέξοδα της εποχής.
Εκείνο το οποίο όμως αποτελεί πραγματικά το αδύναμο σημείο της συμφωνίας του Παρισιού είναι ότι η ευθύνη για την κλιματική αλλαγή δεν βαραίνει τον κυρίως ένοχο, τους επιθετικούς ρυθμούς της ανάπτυξης δηλαδή, αλλά αντίθετα, επικεντρώνεται αποκλειστικά στη συμμετοχή του άνθρακα στη δημιουργία του προβλήματος.
Η μονομερής επιμονή δηλαδή της συμφωνίας στην αντικατάσταση του άνθρακα από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ενώ ασφαλώς αποτελεί λύση στο μείζον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, εντούτοις δεν φαίνεται να δίνει διέξοδο στα υπόλοιπα προβλήματα που σχετίζονται με τη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας και την εξάντληση των φυσικών αποθεμάτων.
Υπάρχει ο κίνδυνος, λοιπόν, η ανθρωπότητα να πάθει ό,τι ακριβώς και ένας υπέρβαρος που ανακαλύπτει τις τροφές με χαμηλά λιπαρά και, πιστεύοντας ότι έλυσε διά παντός το πρόβλημά του, καταναλώνει τελικά περισσότερες θερμίδες, τρώγοντας άφοβα διαιτητικά προϊόντα…
Το αποκαλούμενο «Rebound Effect», το σύμπτωμα δηλαδή που δημιουργεί ο εφησυχασμός ότι βρέθηκε μια λύση στο πρόβλημα του κλίματος εκτός αλλαγής οικονομικού μοντέλου, είναι πιθανόν να προκαλέσει περαιτέρω ένταση της οικονομικής δραστηριότητας, με χειρότερες συνέπειες για το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους.
Η πτώση των μετοχών των εταιρειών άνθρακα και η αντίστοιχη άνοδος των ΑΠΕ στα διεθνή χρηματιστήρια τις επόμενες ημέρες της συμφωνίας δηλώνουν την έναρξη της νέας εποχής του «πράσινου καπιταλισμού», στην οποία η ανθρωπότητα πιθανόν θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, όχι όμως και τα εξίσου σοβαρά ζητήματα της διατάραξης της οικολογικής ισορροπίας, της εξάντλησης των φυσικών αποθεμάτων, της συντήρησης του συνόλου του πληθυσμού της Γης και της δίκαιης κατανομής του φυσικού πλούτου, που θα συνεχίσουν να απειλούν την προοπτική της ανάπτυξης και της ευημερίας, όσο όμως και της ίδιας της ζωής στον πλανήτη...
* καθηγητής ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας