Το Κυπριακό στην ατζέντα των Προεδρικών

Εναν χρόνο μετά τις εκλογές που έφερε στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων τον «ντενκτασικό» Ερσίν Τατάρ, η Κύπρος βυθίζεται στη διχοτόμηση, η Ελληνοκυπριακή Κοινότητα στην εσωστρέφεια και στον λαϊκισμό και η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα στην απόγνωση και στο περιθώριο. Οι ελληνοκυπριακές πολιτικές δυνάμεις βρίσκονται σε οξύ καθημερινό ανταγωνισμό, βλέπουν την καταστροφική αυτή πορεία, αλλά κανείς δεν έχει μέχρι στιγμής καταθέσει μια συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση για το μέλλον. Το ορόσημο για τους Ελληνοκυπρίους είναι πλέον οι προεδρικές εκλογές και η διαπάλη έχει ήδη αρχίσει…

Στον πολιτικό χώρο της κυπριακής Δεξιάς τα πλείστα ζητήματα σε σχέση με το Κυπριακό αντιμετωπίζονται επιφανειακά με κριτήριο την αυτοσυντήρηση. Η εξουσία ενώνει, ο Ν. Αναστασιάδης σε 16 μήνες θα παραδώσει τη σκυτάλη και «όλοι και όλα» θα πρέπει να υποταχθούν στον μεγάλο σκοπό! Η προσέγγιση αυτή στο επιτελείο του προέδρου του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, τείνει να απλουστεύει τα πράγματα γιατί θεωρούν ότι δεν είναι καιρός για ιδεαλισμούς…

Τι θα γίνει, όμως, μέχρι το 2023 και τι θα απομείνει στον επόμενο πρόεδρο για να χειριστεί στο Κυπριακό; Ο ΔΗΣΥ φαίνεται να έχει αποφασίσει την ευθυγράμμιση με τις επιλογές Ν. Αναστασιάδη, προσπερνώντας όλα όσα έχουν μεσολαβήσει. Η πιο εύκολη λύση είναι η καθημερινή αναπαραγωγή της καταγγελτικής ρητορικής της κυβέρνησης για την τουρκική αδιαλλαξία. Καμία συζήτηση επί της ουσίας. Καμία πρόταση!

Τα τελευταία 5 χρόνια υπήρξαν πολύ επώδυνες ανατροπές. Ποιος θα εξηγήσει τη διάλυση του διαπραγματευτικού πλαισίου στη βάση της ομοσπονδιακής επανένωσης; Το επιτελείο του Αβ. Νεοφύτου προσπαθεί να αποσυνδέσει όσα έκανε ο Ν. Αναστασιάδης, σκεπάζοντας τα γεγονότα. Ομως γνωρίζει πολύ καλά ότι η διεθνής αξιοπιστία δεν στηρίζεται στην εσωτερική κατανάλωση και στους βαρύγδουπους λόγους του Κύπριου προέδρου που γίνονται τίτλοι στις ειδήσεις των τηλεοπτικών καναλιών.

Πολιτική κυπριακής έμπνευσης

Η Τουρκία έκανε στροφή στα «δυο κράτη», επαναφέροντας στο προσκήνιο την αξίωση χωριστής κυριαρχίας της δεκαετίας του ’90. Με τον τρόπο αυτόν απάντησε ωμά στην επιλογή της κυβέρνησης Αναστασιάδη να αφήσει στο κενό την επίλυση του Κυπριακού και να επιχειρήσει να κάνει γεωπολιτικό παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να υπολογίζει τις αντιδράσεις της. Ο Τ. Ερντογάν μετέτρεψε το Κυπριακό σε «εθνικό θέμα» της Τουρκίας και αποφάσισε να καταφέρει απανωτά χτυπήματα σε βάρος των Ελληνοκυπρίων στην ΑΟΖ και στο Βαρώσι. Η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλύτερη για την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα, το προοδευτικό κομμάτι της οποίας πιέζεται συνεχώς στο περιθώριο. Η αδιαφορία της ελληνοκυπριακής ηγεσίας για την πρωτοφανή κατάσταση στο κατεχόμενο τμήμα δεν έχει προηγούμενο. Η δε ελληνική κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη έχει περιπλακεί σε μια κυπριακής έμπνευσης εξωτερική πολιτική στην ανατολική Μεσόγειο που επιτείνει τα δικά της αδιέξοδα με την Τουρκία και την αφήνει εκτεθειμένη σε έναν επικίνδυνο ανταγωνισμό στην ανοιχτή θάλασσα.

Εποχή αβεβαιότητας

Η Κύπρος οδεύει για την κορυφαία αναμέτρηση, αλλά το κυβερνητικό στρατόπεδο αποκρύβει τις πραγματικές διαστάσεις τις οποίες προσέλαβε το άλυτο Κυπριακό. Δεν είναι μόνο τα γεγονότα γύρω από το δυσμενές ισοζύγιο δυνάμεων και τη διάτρητη ΑΟΖ ή την κατάσταση στο Βαρώσι. Η χώρα διανύει μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας, που μπορεί να φέρει τα όρια αντοχής της στα άκρα, αν μια σειρά από αρνητικούς παράγοντες τρέχει παράλληλα με το πολιτικό πρόβλημα: οι δυσχέρειες οικονομικής ανάκαμψης, η πίεση που προκαλεί η ακρίβεια σε μικρομεσαίους, η εκτεταμένη διαφθορά.

Μπορεί όλα αυτά να μείνουν κάτω από το χαλί; Ο ΔΗΣΥ εμφανίζεται να κατευθύνει το μεγαλύτερο μέρος της ημερήσιας ατζέντας ειδήσεων, αλλά η δημιουργία μιας εικονικής πραγματικότητας δεν λύνει προβλήματα. Για παράδειγμα, ενώ όλα είναι σε στρατηγικό αδιέξοδο στο Κυπριακό, το κυβερνητικό στρατόπεδο καθημερινά διατείνεται ότι βρίσκεται σε διπλωματική… κινητοποίηση. Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης πρωτοστατεί με βερμπαλισμούς, ενώ κανείς στη διεθνή κοινότητα δεν τον πιστεύει ή δεν δίνει σημασία σε όσα υποστηρίζει.

Σε τέτοιες συνθήκες, ο Αβέρωφ Νεοφύτου έχει το δικό μερίδιο ευθύνης, δεν είναι καθόλου αμέτοχος. Μπήκε ήδη σε προεκλογικό αγώνα και σπεύδει να καταγράψει τις δυνάμεις του. Ελαβε το «δαχτυλίδι» για να διεκδικήσει την Προεδρία και οργανώνει εξορμήσεις για να ενισχύσει την προσωπική εικόνα του. Τα κανάλια είναι πρόθυμα να του προσφέρουν πλήρη κάλυψη, ασχέτως αν, ως πρόεδρος κόμματος, δεν έχει αρμοδιότητα υπουργού να κάνει μειώσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα ή να χτίσει ένα σχολείο. Το κάνει, όμως, για να εμπεδώσει στην κοινή γνώμη ότι αυτός κυβερνά.

Στο Κυπριακό ο Αβέρωφ Νεοφύτου εμφανίστηκε έτοιμος για «επανεκκίνηση». Επισκεπτόμενος την πόλη του Παραλιμνίου (13/10), μερικά χιλιόμετρα από το Βαρώσι, διακήρυξε: «Ηταν και παραμένει στόχος και στοχοπροσήλωση του ΔΗΣΥ από την ίδρυσή του το 1976, και θέση και του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και προσωπικό μου στοίχημα, παρά την αδιαλλαξία της Τουρκίας, παρά τις απαράδεκτες θέσεις, να βρούμε τρόπους να σπάσουμε το αδιέξοδο…». Πίσω στη Λευκωσία, άφησε εντολή στο κόμμα να προστατεύσει τον Ν. Αναστασιάδη από τα σκάνδαλα για τη διαφθορά, να μπλοκάρει κάθε κοινοβουλευτικό ή άλλο έλεγχο για τα «Pandora Papers». Απώτερος στόχος, να φύγει από την ατζέντα κάθε συζήτηση για «χρυσά διαβατήρια», για ολιγάρχες και φοροδιαφυγή. Στις ειδήσεις των καναλιών να παίξει η επίσκεψη στο Παραλίμνι…

Είναι γνωστό σε πολλούς συνομιλητές του ότι ο Αβέρωφ Νεοφύτου μοιράζεται σε ιδιωτικές συζητήσεις τις σκέψεις του για το Κυπριακό, υποσχόμενος ότι θα συμπεριφερθεί ως «κληριδικός» αν γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας. Συνήθως απευθύνεται σε ένα τμήμα της Κεντροδεξιάς που παρακολουθεί προβληματισμένο την πορεία του ΔΗΣΥ προς την παραδοσιακή λαϊκή Δεξιά. Μπορεί η προεκλογική επιλογή Νεοφύτου να είναι η αποφυγή της συζήτησης για το Κυπριακό, αλλά οι κενές διακηρύξεις δεν τον βοηθούν. Η απαξίωση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ και η απόφασή του να βάλει στο συρτάρι το Κυπριακό είναι δεδομένες.

Το Κυπριακό το 2023

Το Κυπριακό θα χρειαστεί κάτι πολύ περισσότερο από διακηρύξεις για να ξαναμπεί στις ράγες της ομοσπονδιακής επίλυσης. Η σιωπή των Ελληνοκύπριων πολιτικών σήμερα χάριν σκοπιμοτήτων απλώς επιβεβαιώνει το έλλειμμα αξιοπιστίας τους, που κυνηγά την Κύπρο για χρόνια. Οι παλινωδίες Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά (2017) και μετά, δεν του έδωσαν κανένα κέρδος παρά μόνο τον συμψηφισμό των ευθυνών που έχει με τον Ερσίν Τατάρ. Τίποτα δεν έμεινε στατικό από τότε, ούτε ο παραμερισμός του Μ. Ακιντζί απάλλαξε την Ελληνοκυπριακή Κοινότητα από την ευθύνη. Η άτυπη πενταμερής στη Γενεύη (4/2021) και η τριμερής συνάντηση στη Νέα Υόρκη (9/2021) τον Σεπτέμβριο, έδειξαν ότι η αξιοπιστία Αναστασιάδη είναι ανύπαρκτη, έστω κι αν ο Ερσίν Τατάρ χρεώνεται την άτεγκτη αποσχιστική θέση για «δυο κράτη».

Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα χρειαστεί να αναμετρηθεί διπλωματικά με την Τουρκία που στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, έχει σε μεγάλο βαθμό αποενοχοποιηθεί. Με την απαίτησή της να αλλάξει τις παραμέτρους του Κυπριακού, όλοι γνωρίζουν ότι θέτει ταυτόχρονα και τους όρους για την επιστροφή εντός πλαισίου του ΟΗΕ.

Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα χρειαστεί περίσσευμα ειλικρίνειας, ικανότητα να δει τη συνολική εικόνα και να καταθέσει προτάσεις που δημιουργούν αμοιβαία συμφέροντα και επωφελείς και οριστικές λύσεις στα προβλήματα της ανατολικής Μεσογείου.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου