Η καισαρική και η αλλαγή κουλτούρας

Η δημοσιοποίηση των στατιστικών για το ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα και το πρόσφατο πρωτοσέλιδο της «Εφημερίδας των Συντακτών» σοκάρουν, δίνοντας την ευκαιρία να ανοίξουμε μια απολύτως αναγκαία συζήτηση ξεκινώντας από τα αυτονόητα.

Η καισαρική τομή αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο ολοκλήρωσης ενός τοκετού όταν κινδυνεύει η γυναίκα ή/και το έμβρυο. Δεν υπάρχει κανένας γιατρός ο οποίος θα αρνηθεί να κάνει την καισαρική τομή, όταν υπάρχει απόλυτη μαιευτική ένδειξη.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ορίσει πως το 15% των τοκετών θα πραγματοποιηθούν με καισαρική τομή. Πάνω από αυτό το όριο έχει αποδειχθεί με μελέτες πως δεν υπάρχει όφελος ούτε για τη μητέρα ούτε για το μωρό. Τα δεδομένα αυτά ίσχυαν με βάση μελέτες που στηρίχθηκαν σε έναν διαφορετικό μαιευτικό πληθυσμό από αυτόν της εποχής μας.

Στη σημερινή εποχή, λόγω της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας τεκνοποίησης, της αυξανόμενης παχυσαρκίας, αλλά και του διαφορετικού τρόπου ζωής, υπολογίζεται πως το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 20-22% των τοκετών.

Η καισαρική τομή είναι μια χειρουργική επέμβαση. Γνωρίζουμε πως σχετίζεται με άμεσες όσο και απώτερες επιπτώσεις τόσο στη μητέρα όσο και στο μωρό, τόσο στα πρώτα στάδια της ζωής του όσο και στην ενήλικη ζωή.

Τα στοιχεία αυτά, σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος της καισαρικής τομής σε σχέση με τον κολπικό τοκετό, έχουν οδηγήσει σε μια παγκόσμια προσπάθεια περιορισμού των καισαρικών τομών σε αυτές όπου πληρούται το εξής απλό κριτήριο: το όφελος να είναι πολύ μεγαλύτερο από το όποιο κόστος.

Τα στοιχεία για το ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα είναι αποκαλυπτικά. Ως κράτος έχουμε τη θλιβερή πρωτιά στην Ευρώπη και είμαστε στις πρώτες χώρες παγκοσμίως στη διενέργειά τους. Την ίδια στιγμή που παγκοσμίως πραγματοποιούνται εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών και εκπαίδευσης των γιατρών για να συγκρατήσουν τις καισαρικές τομές και να τις μειώσουν από το –απαράδεκτο για αυτούς– ποσοστό του 30%, στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έχουμε ένα ποσοστό που αγγίζει το 60%.

Πρόκειται για ένα ποσοστό αυξητικής τάσης, καθώς οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε καισαρική τομή κάνουν εκ νέου καισαρική, λόγω της δαιμονοποίησης του φυσιολογικού τοκετού μετά την καισαρική –μιας πρακτικής που ακολουθείται παγκοσμίως– και λόγω αυξημένου ποσοστού καισαρικών τομών στις πρωτότοκες γυναίκες, σε αυτές δηλαδή που θα έπρεπε το ποσοστό των φυσιολογικών τοκετών να αγγίζει το 80%.

Το σύστημα υγείας δεν μπορεί να καλύψει το «ιατρογενές» κόστος της «βιομηχανοποίησης» της μαιευτικής. Το σώμα των γυναικών δεν μπορεί να είναι πεδίο άσκησης κερδοσκοπικών πολιτικών. Είναι σημαντικό να ληφθούν άμεσα μέτρα που θα περιορίσουν το νοσηρό αυτό φαινόμενο.

Και για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρξουν λύσεις που να χτυπάνε τα παθογόνα αίτια. Η πρώτη λύση είναι η εφαρμογή σε όλα τα μαιευτήρια των σύγχρονων, διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών που καθορίζουν την άσκηση επαγγέλματος με τον καλύτερο τρόπο, τόσο για τον γιατρό όσο και για τη γυναίκα.

Η δεύτερη λύση είναι η διαρκής εκπαίδευση όλων των γιατρών και των μαιών πάνω στη μαιευτική και το μαιευτικό επείγον. Η τρίτη λύση είναι ο καθορισμός ενός ξεκάθαρου πλαισίου μέσα στο οποίο ο κάθε γιατρός θα μπορεί να ασκεί το επάγγελμά του, χωρίς να υπάρχει ο διαρκής φόβος ποινικών και αστικών κυρώσεων, φόβοι που οδηγούν πολλές φορές στην άσκηση της αμυντικής ιατρικής.

Η τέταρτη λύση είναι η επιβολή κυρώσεων σε όσους επιμένουν να εφαρμόζουν πρακτικές ασύμβατες με την ιατρική και το κοινωνικό σύνολο, μέσω ενός οργανωμένου συστήματος ελέγχου και καταγραφής των ιατρικών δεδομένων.

Και η πέμπτη λύση είναι η αλλαγή κουλτούρας της ελληνικής κοινωνίας. Μια κουλτούρα που παγιώθηκε λόγω της ηχηρής απουσίας των Ιατρικών Συλλόγων και της επίσημης πολιτείας και η οποία αντιμετώπιζε τη γυναίκα ως άρρωστη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και προέτασσε την καισαρική ως λύση στην «επικίνδυνη» διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού.

Ηρθε ο καιρός που πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα κατάματα. Οι νέοι μαιευτήρες με τις γνώσεις τους και απαλλαγμένοι από την καταπίεση μιας ξεπερασμένης λογικής. Οι παλιοί μαιευτήρες με την εμπειρία τους. Το κοινωνικό σύνολο με την απαίτηση να έχει τη δύναμη μέσω της γνώσης.

Το υπουργείο Υγείας καλείται να πάρει τις αποφάσεις με γνώμονα το κοινωνικό σύνολο. Η κοινωνία το απαιτεί.

* γυναικολόγος-μαιευτήρας. Ασκεί το ιατρικό επάγγελμα στα Τρίκαλα και στη Λάρισα.