Θύμα της τοξικότητας που έσπειρε και ο ίδιος

Θύμα του εγχώριου μίσους, που έσπειρε και ο ίδιος με την εμπρηστική του ρητορική, έπεσε ο Ρόμπερτ Φίτσο. Ο βαριά τραυματισμένος από σφαίρες πρωθυπουργός της Σλοβακίας –βετεράνος όσο και αίλουρος της πολιτικής εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου, αντιφατικά σοσιαλδημοκράτης και εθνολαϊκιστής, καθώς και φανατικά φιλορώσος– δεν κατάφερε να επιβιώσει μόνο της σοκαριστικής απόπειρας δολοφονίας του την Τετάρτη, αλλά και των διαφόρων σκανδάλων που έχουν σημαδέψει επανειλημμένα την ταραχώδη πολιτική του πορεία. Κυριολεκτικά και μεταφορικά, έχει αποδείξει ότι είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει.

Παρότι η αιματηρή επίθεση εναντίον του αποδίδεται στο ευρύτερο κλίμα τοξικής πόλωσης που επικρατεί στη Σλοβακία τα τελευταία χρόνια –πόλωση την οποία ο 59χρονος Φίτσο και το κόμμα του Smer-SD έχουν καλλιεργήσει συστηματικά, δαιμονοποιώντας επικίνδυνα πολιτικούς αντιπάλους και δημοσιογράφους–, υπουργοί και στελέχη της κυβερνώσας παράταξης έσπευσαν να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα για λόγους μικροκομματικής εκμετάλλευσης, κατηγορώντας αναπόδεικτα για διασπορά μίσους και υποκίνηση της απόπειρας δολοφονίας τους ίδιους τους δαιμονοποιημένους: τη φιλοδυτική αντιπολίτευση και τα ανεξάρτητα ΜΜΕ της χώρας.

Θεωρίες συνωμοσίας δε, που συνέδεαν ψευδώς τον 71χρονο ένοπλο δράστη με τo κεντρώο αντιπολιτευόμενο κόμμα PS ή με την Ουκρανία, άρχισαν να κυκλοφορούν αστραπιαία προτού καταρριφθούν, όταν αποκαλύφθηκε ότι πρόκειται για περίπλοκη περίπτωση «μοναχικού λύκου» που παραδόξως τασσόταν κατά της βίας αλλά και των μεταναστών και των Ρομά, έχοντας σχέσεις με εξτρεμιστικούς εθνικιστικούς κύκλους και δη με φιλορωσική παραστρατιωτική οργάνωση. Η επίθεση ήταν προμελετημένη, τα κίνητρα του δράστη ήταν πολιτικά, συμμετείχε σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και ριζοσπαστικοποιήθηκε μετά τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου, επέμεινε ο Σλοβάκος υπουργός Εσωτερικών.

Παρά τις εκκλήσεις για εθνική ενότητα, επικριτές του φιλορώσου Φίτσο -που χαρακτηρίζεται «Σλοβάκος Τραμπ» ή και «Σλοβάκος Ορμπαν»- ανησυχούν ότι η απόπειρα εναντίον του θα βαθύνει κι άλλο την πόλωση αντί να την αμβλύνει, δίνοντας πρόσχημα στην κυβέρνησή του να εξαπολύσει μεταξύ άλλων ακόμα πιο σφοδρή εκστρατεία περιστολής της ελευθερίας του Τύπου και φίμωσης των μη αρεστών φωνών – εκστρατεία που έχει ήδη πυροδοτήσει ογκώδη αντικυβερνητικά συλλαλητήρια λόγω του σχεδιαζόμενου κλεισίματος του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα και της αντικατάστασής του πρακτικά με ένα όργανο κυβερνητικής προπαγάνδας.

Ο διχαστικός Φίτσο άλλωστε εξαπολύει χρόνια τώρα υβριστικές επιθέσεις σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ που του ασκούν κριτική («μαλάκες», «πουτάνες», «φίδια», «ύαινες»). Αντιγράφοντας δε τον Ούγγρο ομόλογο και ανίερο σύμμαχό του Βίκτορ Ορμπαν, εκτοξεύει συχνά-πυκνά συνωμοσιολογικές κατηγορίες ότι μέσα ενημέρωσης και πολιτικοί του αντίπαλοι, όπως ο φιλοδυτικός πρώην πρόεδρος της χώρας, Αντρέι Κίσκα, και η απερχόμενη πλέον διάδοχός του, Ζουζάνα Τσαπουτοβά, προωθούν τα συμφέροντα του Τζορτζ Σόρος. Η επίσης φιλοδυτική Τσαπουτοβά μάλιστα αρνήθηκε να διεκδικήσει δεύτερη θητεία, έχοντας καταγγείλει ότι δεχόταν απειλές για τη ζωή της μετά τις «ανυπόστατες κατηγορίες» που διέσπειρε σε βάρος της ο Σλοβάκος πρωθυπουργός (βαφτίζοντάς τη μεταξύ άλλων «μαριονέτα των Αμερικανών»), με αποτέλεσμα να προσφύγει δικαστικά εναντίον του για συκοφαντική δυσφήμηση.

Γεννημένος το 1964, δικηγόρος στο επάγγελμα με ειδίκευση στο ποινικό δίκαιο, ο Φίτσο μπήκε στην πολιτική με το Κομμουνιστικό Κόμμα λίγο πριν από τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989 που οδήγησε στη διάλυση της πρώην Τσεχοσλοβακίας. Προτού μεταλλαχτεί πολιτικά, διατέλεσε εκπρόσωπος της Σλοβακίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το 1999 ίδρυσε το σοσιαλδημοκρατικό Smer-SD, έχοντας απορριφθεί για υπουργικό πόστο από τη Δημοκρατική Αριστερά, πολιτική κληρονόμο των κομμουνιστών. Το 2006 το Smer-SD πήρε σαρωτική πρωτιά στις εκλογές, κάνοντας τον Φίτσο πρωθυπουργό δύο χρόνια μετά την ένταξη της Σλοβακίας στην Ε.Ε. Το 2009 έβαλε τη χώρα και στην ευρωζώνη, αλλά απέτυχε να σχηματίσει κυβέρνηση το επόμενο έτος παρά τη νέα εκλογική του νίκη.

Επέστρεψε στην εξουσία το 2012 και ξανά το 2016, κρατώντας σκληρή αντιπροσφυγική στάση εντός Ε.Ε. στο πλαίσιο της ομάδας Βίσεγκραντ και χρησιμοποιώντας δηλητηριώδη αντιμουσουλμανική ρητορική. «Το Ισλάμ δεν έχει θέση στη Σλοβακία», διακήρυττε χαρακτηριστικά. Το 2018 η κυβέρνησή του έπεσε με πάταγο στον απόηχο της στυγερής δολοφονίας του ερευνητή δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και της συντρόφου του, της πολιτικής κρίσης και των οργισμένων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που πυροδότησε το διπλό έγκλημα. Το τελευταίο ημιτελές ρεπορτάζ του Κούτσιακ αναφερόταν δηλωτικά σε σχέσεις της ιταλικής μαφίας με υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, οι οποίες αποσκοπούσαν στην υπεξαίρεση αναπτυξιακών κονδυλίων της Ε.Ε.

Καταφέρνοντας να ελιχθεί και να βγει αλώβητος από ποικίλα σκάνδαλα διαφθοράς, ο αντιπολιτευόμενος και πάντα καιροσκόπος Φίτσο άδραξε κατόπιν την ευκαιρία της πανδημίας και έγινε σφοδρός αντιεμβολιαστής και πολέμιος των μασκών. Του ασκήθηκαν δε ποινικές διώξεις για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και κατάχρηση εξουσίας, οι οποίες όμως αποσύρθηκαν. Επανεξελέγη για τέταρτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2023 με την υπόσχεση να μη στείλει «ούτε μια σφαίρα» παραπάνω στην Ουκρανία, δυσαρεστώντας τους εταίρους και συμμάχους της Σλοβακίας σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ.

«Ο ηγέτης του Smer είναι τακτικιστής», σχολίαζε η Guardian. «Σε μια καριέρα τριών δεκαετιών, έχει κινηθεί με επιτυχία μεταξύ των κυρίαρχων, φιλοευρωπαϊκών θέσεων και μιας έντονα εθνικιστικής, αντιδυτικής ρητορικής που προορίζεται κυρίως για εσωτερική κατανάλωση, αποδεικνύοντας ότι είναι περισσότερο από πρόθυμος να αλλάξει ρότα ανάλογα με την κοινή γνώμη ή την πολιτική πραγματικότητα». «Στη διάρκεια των έξι μηνών που είναι στην εξουσία αυτή τη φορά, εκείνος και οι σύμμαχοί του στον κυβερνητικό συνασπισμό έχουν σφυροκοπήσει τους θεσμούς της Σλοβακίας», συμπλήρωνε το BBC. Για παράδειγμα, «η μεταρρύθμιση του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης περιλαμβάνει την κατάργηση της ειδικής εισαγγελίας, που συστάθηκε πριν από είκοσι χρόνια για τη διερεύνηση σοβαρών εγκλημάτων και υποθέσεων διαφθοράς. Το γραφείο επόπτευε τη διερεύνηση των δολοφονιών Κούτσιακ και έξι χρόνια μετά, η εξασφάλιση μιας καταδίκης φαίνεται πλέον πιο μακρινή από ποτέ».

Γιατί τον επιλέξαμε

Η ένοπλη επίθεση εναντίον του -η πρώτη σοβαρή απόπειρα δολοφονίας αρχηγού ευρωπαϊκού κράτους από το 2003, όταν πυροβολήθηκε θανάσιμα ο Σέρβος πρωθυπουργός Ζόραν Τζίντζιτς- προκάλεσε πανευρωπαϊκό σοκ και παγκόσμια καταδίκη. Τρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωκάλπες, αντανακλά την οξυμένη προεκλογική ατμόσφαιρα και σε άλλες χώρες της Ε.Ε., όπως στη Γερμανία όπου έχει ξεσπάσει κύμα βίας κατά πολιτικών εν μέσω ζοφερής ανόδου του ακροδεξιού AfD.