Μια ζωή... όπου φυσάει ο άνεμος

Μικρότερο κράτος, λιγότεροι φόροι, περισσότερη απορρύθμιση της αγοράς και των εργασιακών δικαιωμάτων. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το πολιτικό «μάντρα» της νεοθατσερικής Λιζ Τρας, που... προσγειώθηκε την περασμένη Τρίτη στην Ντάουνινγκ Στριτ, διαδεχόμενη τον σκανδαλιάρη Μπόρις Τζόνσον. Εγινε συμπτωματικά η τελευταία πρωθυπουργός της Βρετανίας που πρόλαβε να πάρει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τη βασίλισσα Ελισάβετ μόλις δύο μέρες πριν από τον θάνατό της. Η 47χρονη πρώην υπουργός Εξωτερικών ανήκει μεν στην πολύ δεξιά, νεοφιλελεύθερη πτέρυγα των κυβερνώντων Τόρις, δεν ήταν όμως πάντα θιασώτρια της Μάργκαρετ Θάτσερ. Κατά ειρωνεία της τύχης, το ακριβώς αντίθετο.

«Μάγκι, Μάγκι, Μάγκι, έξω, έξω, έξω!» φώναζε στην παιδική της ηλικία τη δεκαετία του ’80, όταν κυβερνούσε η αυθεντική Σιδηρά Κυρία και οι γονείς της την έπαιρναν μαζί τους σε διαδηλώσεις κατά των πυρηνικών όπλων. «Ημουν κάποια που δεν γεννήθηκε μέσα στο Συντηρητικό Κόμμα. Πήγα σχολείο στο Πέισλι και στο Λιντς, πήγα σε δημόσιο σχολείο. Οι γονείς μου ήταν αριστεροί ακτιβιστές και εγώ βρισκόμουν σε ένα πολιτικό ταξίδι ήδη από τότε», παραδεχόταν τον Ιούλιο στη διάρκεια τηλεοπτικού ντιμπέιτ.

Γεννημένη στην Οξφόρδη το 1975, η Μέρι Ελίζαμπεθ Τρας έπαιξε πρώτη φορά τον ρόλο της Θάτσερ στα 9 της χρόνια σε σχολική παράσταση-παρωδία εκλογών, στις οποίες δεν πήρε ούτε μία ψήφο. «Δεν είχα καν ψηφίσει τον εαυτό μου», έχει πει στο BBC. Σπούδασε Φιλοσοφία, Πολιτικές Επιστήμες και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Οσο ήταν φοιτήτρια έγινε μέλος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και κατόπιν πρόεδρος της φοιτητικής τους παράταξης, κάνοντας εκστρατεία κατά της μοναρχίας και υπέρ της αποποινικοποίησης της κάνναβης! Η μετάλλαξή της και η στροφή στον συντηρητισμό και τον νεοφιλελευθερισμό -ήδη από την αποφοίτησή της το 1996- σόκαρε τους γονείς της, όπως αναγνωρίζει κι η ίδια.

Κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής με τους Τόρις το 2010 παρά το ροζ σκάνδαλο που είχε ξεσπάσει από την αποκάλυψη παλιότερης εξωσυζυγικής της σχέσης με τον Συντηρητικό βουλευτή Μαρκ Φιλντ. Από τότε κρατάει την προσωπική της ζωή πολύ μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και αποφεύγει να εμφανίζεται δημόσια με τις δύο κόρες και τον λογιστή σύζυγό της Χιου Ο’Λίρι. Το πρώτο της κυβερνητικό πόστο ως υφυπουργός Παιδείας τής το ανέθεσε ο Ντέιβιντ Κάμερον το 2012. Δύο χρόνια μετά προήχθη σε υπουργό Περιβάλλοντος και κατόπιν σε υπουργό Δικαιοσύνης επί κυβέρνησης Τερέζας Μέι. Η ανερμάτιστη πολιτική της πορεία και οι καιροσκοπικές αλλαγές όχι απλά γνώμης αλλά αρχών, ανάλογα με το πού... φυσάει ο άνεμος και η κοινή γνώμη -εξ ου κι ο χαρακτηρισμός «ανεμοδούρα» που της αποδίδει μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου- αποδεικνύονται περίτρανα στην περίπτωση του Brexit.

Στο δημοψήφισμα του 2016 είχε ταχθεί με πάθος υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. Οταν ψηφίστηκε τελικά το αντίθετο, πέρασε με ιδιαίτερη ευκολία στο εθνικιστικό στρατόπεδο των μπρεξιστών, υποστηρίζοντας φανατικά την έξοδο της χώρας της από το ευρωπαϊκό μπλοκ και τις οικονομικές ευκαιρίες που υποτίθεται ότι ανοίγονται μπροστά της. Παρότι λέει ότι «συγχύζεται» όταν τη συγκρίνουν με τη Θάτσερ, ο θαυμασμός της για εκείνη ξεχειλίζει, σε βαθμό να την αντιγράφει ενδυματολογικά και επικοινωνιακά, δεχόμενη βροχή σαρκαστικών σχολίων. Η περσινή φωτογραφία της με κράνος και αλεξίσφαιρο γιλέκο πάνω σε τανκ όταν επισκέφτηκε βρετανικά στρατεύματα στην Εσθονία, όσο και η απαθανάτισή της με γούνινο καπέλο και παλτό στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας -παρόμοιες με παλιότερες εμφανίσεις της Θάτσερ- δεν άφησαν αμφιβολίες ότι επιχειρεί να τη μιμηθεί.

Χλευασμό εισπράττει και λόγω της ροπής της στις γκάφες. Ενδεικτικά, στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας προσπάθησε ανεπιτυχώς να μπαλώσει παλιότερη φαρμακερή αναφορά της πως οι Βρετανοί εργαζόμενοι είναι ουσιαστικά τεμπέληδες, ενώ απέφυγε επιδεικτικά να απαντήσει αν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είναι φίλος ή εχθρός της Βρετανίας. Το δε ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών το γλέντησε δεόντως όταν η Τρας -στην τελευταία της συνάντηση με τον Σεργκέι Λαβρόφ στη Μόσχα στις αρχές του χρόνου, πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία- μπέρδεψε δύο πόλεις της Ρωσίας με ουκρανικές, ξεσπαθώνοντας ότι η Βρετανία δεν θα αναγνωρίσει ποτέ τη ρωσική κυριαρχία τους, προτού τη διορθώσει εξευτελιστικά ο Βρετανός πρέσβης! Ο Ρώσος ομόλογός της τότε μίλησε σκωπτικά για διάλογο μεταξύ κωφών και μουγκών, ενώ η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα βρήκε ιδανική αφορμή να καταγγείλει «την ηλιθιότητα και την άγνοια των Αγγλοσαξόνων πολιτικών» καθώς η Τρας είχε μπερδέψει παλιότερα και τη Βαλτική με τη Μαύρη Θάλασσα!

Παρά την ιδεοληπτική της απέχθεια για τη χορήγηση κοινωνικών επιδομάτων, τα οποία απαξιώνει ως ελεημοσύνη, κάποιοι εντυπωσιάστηκαν από την πρώτη της εξαγγελία ως πρωθυπουργού για αύξηση του κρατικού δανεισμού ώστε να πληρωθεί έτσι το διετές πάγωμα των λογαριασμών ενέργειας για τα βρετανικά νοικοκυριά που χειμάζονται από την έκρηξη του κόστους ζωής και του πληθωρισμού. Πολλοί στηλιτεύουν όμως την άρνησή της να φορολογήσει τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης εμμονής της για μείωση φόρων που ευνοεί κυρίως τους πλούσιους και τις επιχειρήσεις. Αντιμέτωπη με πολλαπλές οξείες κρίσεις, η Τρας ευελπιστεί να οδηγήσει σε νέα νίκη τους Τόρις στις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές, το αργότερο ώς τον Ιανουάριο του 2025. Θα αντέξει μέχρι τότε ή θα τη φάει κι αυτή η μαρμάγκα της εσωκομματικής υπονόμευσης; Η ίδια πάντως δεν ξέρει καν αν θα την ψηφίσουν οι ίδιοι οι γονείς της. «Νομίζω πως η μαμά μου θα το κάνει», έλεγε στο BBC, «αλλά δεν είμαι σίγουρη για τον μπαμπά μου».

Γιατί την επιλέξαμε

Βρέθηκε από το… πουθενά, ή περίπου, να αναγορεύεται νέα -μη εκλεγμένη από τον λαό- Σιδηρά Κυρία της Βρετανίας. Τα κατάφερε με τις ψήφους μόλις 81.326 μελών του Συντηρητικού Κόμματος, που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 0,3% του βρετανικού εκλογικού σώματος!