Λίγοι έχουν ξεχάσει τις ομηρικές μάχες σε facebook και twitter που διεξάγονταν την περίοδο του δημοψηφίσματος και στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2015.
Με την κυριαρχία της εικόνας και της προσωποκεντρικότητας, το instagram δείχνει να περνάει μια άλλη αισθητική και πολιτική αντίληψη, με περισσότερα θετικά μηνύματα των υποψηφίων για τον εαυτό τους και λιγότερα αρνητικά μηνύματα για τους πολιτικούς αντιπάλους.
«Στην πολιτική επικοινωνία μέσω instagram διακρίνουμε μια έλλειψη αρνητικού, επιθετικού λόγου και λιγότερη πόλωση. Ο υποψήφιος προσπαθεί να φιλοτεχνήσει ένα θετικό προφίλ για τον εαυτό του και λιγότερο να αποδοκιμάσει τον αντίπαλο», μας εξηγεί ο Σταμάτης Πουλακιδάκος, που διδάσκει πολιτική επικοινωνία και προπαγάνδα στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου (ΕΚΠΑ) και έχει ασχοληθεί ερευνητικά με τη χρήση του instagram από πολιτικούς ήδη από το 2016.
«Το instagram θέλει μια άλλη προσέγγιση· ένα πιο fun προφίλ· να τσαλακώνεσαι. Το κοινό του έχει συνηθίσει σε άλλο τρόπο επικοινωνίας. Π.χ. ένα story από έναν υπουργό που πήγε για καφέ με τους φίλους και ψηφοφόρους του, ένα story για κάτι που συμβαίνει τώρα (σ.σ. Οταν ο Αλέξης Τσίπρας έδινε συνέντευξη στον ΣΚΑΪ ανέβηκε αμέσως story και με ένα σκρολάρισμα μπορούσε κάποιος να την παρακολουθήσει απευθείας)», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Τίμος Κουρεμένος, δημοσιογράφος τεχνολογίας και σύμβουλος social media με έντονη ενασχόληση με το instagram. «Πρόκειται για ένα νέο μέσο που οφείλουν να χρησιμοποιήσουν οι πολιτικοί. Φαντάζεστε ένας πολιτικός να πει δεν βγαίνω στο ραδιόφωνο;» καταλήγει.
Σίγουρα, λοιπόν, πρόκειται για ένα μέσο με αρκετό μέλλον. Συνεχίζοντας όμως την κουβέντα με τον Σταμάτη Πουλακιδάκο, ακούμε ότι οι περισσότεροι υποψήφιοι βουλευτές επιμένουν ουσιαστικά σε έναν αναχρονιστικό τρόπο χρήσης του instagram, χωρίς να δίνουν έμφαση στην αμφίδρομη επικοινωνία: «Οι πολιτικοί δεν χρησιμοποιούν τόσο τη διαδραστικότητα, θέτοντας ερωτήματα ή μπαίνοντας σε άμεσο διάλογο με τους ψηφοφόρους τους. Επιζητούν όμως να έχουν στο προφίλ τους ιστορίες και αναρτήσεις που εμπεριέχουν επαφή με απλό κόσμο για να δείξουν ότι έχουν σύνδεση με αυτόν».
Συμβουλές
Ο Δημήτρης ασχολείται με το ψηφιακό μάρκετινγκ και έχει δώσει συμβουλές διαχείρισης λογαριασμών σε συνεργάτες βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, της Ν.Δ. και του ΚΙΝ.ΑΛΛ.
«Είναι η πρώτη φορά που τα 3 μεγάλα κόμματα ασχολούνται συστηματικά με την καμπάνια στο instagram. Το 2015 σχεδόν δεν υπήρχε και οι χορηγούμενες διαφημίσεις των πολιτικών ακόμα και στο facebook αντιμετωπίζονταν με καχυποψία».
«Τι λάθη κάνουν οι υποψήφιοι;» τον ρωτάμε. «Πολλές φορές σερβίρουν στο facebook περιεχόμενο που είδαμε και στο instagram, κάτι που είναι λάθος. Κάθε πλατφόρμα έχει το δικό της κοινό και τις δικές της προδιαγραφές. Οι περισσότεροι είναι πολύ πίσω στη χρήση του μέσου. Το βλέπεις από την αισθητική και κάποιες αναρτήσεις που γίνονται “ατσούμπαλα” και συνήθως περνάνε από τους βοηθούς των υποψηφίων. Το νούμερο ένα για τους Ελληνες υποψηφίους είναι να δίνουν το κινητό σ’ έναν βοηθό τους και την ώρα μιας εμφάνισης στα παραδοσιακά ΜΜΕ τραβάνε φωτογραφίες και τις αναρτούν ή κάνουν στόρι. Το 90% μένει εκεί».
Οσο για τις συμβουλές του ειδικού: «Εγώ τους συμβουλεύω να το δουν λίγο διαφορετικά. Να φτιάξουν κάποια γραφικά, να καταλάβουν ότι η πλατφόρμα απευθύνεται σε πιο νέους χρήστες και έχει διαφορετική φιλοσοφία από το facebook. Θέλει μικρά βίντεο σε διάρκεια, ο πολιτικός να είναι αυθόρμητος, ειλικρινής και να μην έχει καθόλου ξύλινο λόγο. Επίσης, προσπαθούν να παίξουν στη δική τους γλώσσα, π.χ. ο Τσίπρας με τον ράπερ Υπο, η Εφη Αχτσιόγλου στο Rise TV, o Μητσοτάκης μιλά για Γιουροβίζιον. Αυτό όμως μπορεί να γυρίσει και αντίστροφα, δεν πρέπει υποτιμηθεί η νοημοσύνη».
Σε αρκετές περιπτώσεις το πολύ νεανικό κοινό (17-22) στο οποίο στοχεύουν μέσω του instagram οι υποψήφιοι έχει ένα περιορισμένο διάστημα προσοχής (attention span), που μπορεί να είναι ελάχιστα δευτερόλεπτα σε κάθε ανάρτηση ή ιστορία που βλέπει στη ροή του.
Με αυτόν τον τρόπο πρέπει όσοι ασχολούνται με τη διαχείριση των social media να καταφέρουν να κερδίσουν γρήγορα το ενδιαφέρον του. Αυτό συμβαίνει με όλες τις διαφημίσεις στο μέσο, όμως εδώ ο στόχος δεν είναι η πώληση, αλλά η ενημέρωση για πολιτικές θέσεις, που πολλές φορές είναι σχεδόν αδύνατον να αναπτυχθούν μέσα στις ελάχιστες λέξεις μιας λεζάντας.
Αυτή είναι μία από τις αιτίες που το «τρολάρισμα» ή το χιούμορ αντικαθιστούν τον παραδοσιακό πολιτικό λόγο.
Στο πλαίσιο της συνέντευξης του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Τonight Show του Γρηγόρη Αρναούτογλου, προηγήθηκε η εμφάνισή του στη χιουμοριστική εκπομπή οι «Μύγες», όπου οι συντελεστές τον υποδέχτηκαν με «Κάρμινα Μπουράνα» και σημαιάκια του ΠΑΣΟΚ.
Το βίντεο αναπαράχθηκε και προβλήθηκε κατά κόρον στο Youtube και το IGTV (υπηρεσία βίντεο του instagram), προκαλώντας το ενδιαφέρον σε ένα νεανικό κοινό που μπορεί να μη γνώριζε τόσο πολλά για τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την ιστορική κόντρα του πατέρα του με το ΠΑΣΟΚ.
Αρκετό ενδιαφέρον έδειξε όμως το κοινό του instagram και για τη συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα σε αθλητικό ραδιόφωνο, αποσπάσματα της οποίας προβλήθηκαν στο IGTV.
Οπως και στην περίπτωση των Influencers, η σχέση με τον πολίτη ψηφοφόρο χτίζεται εν καιρώ και σε διάστημα μηνών ή ετών, και η ευκαιριακή χρήση δεν πρόκειται να έχει ιδιαίτερο αποτέλεσμα.
O Νίκος είναι 21 ετών και διαχειρίζεται τον τελευταίο ένα χρόνο λογαριασμό υποψηφίου του ΚΙΝ.ΑΛΛ. «Ο υποψήφιος για τον οποίο εργάζομαι θα μου πει τι εικόνα να ανεβάσω, τι να γράψω, τι να απαντήσω. Δεν αρκεί η λογική “πλήρωσα 2-3 παιδιά να μου φτιάξουν έναν λογαριασμό και πάμε στην προεκλογική εκστρατεία”».
Καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στο ηλικιακό γκρουπ που πρέπει να προσεγγίσει, τον ρωτάμε εάν υπάρχει θετική ανταπόκριση: «Είδαμε ότι αρκετοί νέοι που δεν έχουν επαφή με τη σελίδα μας στο facebook ανταποκρίνονται στο instagram. Από το να τρολάρουν έως το να υποβάλουν μια ερώτηση ή να ευχηθούν καλή επιτυχία. Ξεκινήσαμε με 800-1.000 ακολούθους κυρίως του facebook σε μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά τώρα διευρύνεται σε ένα κοινό κυρίως μεταξύ 25-35 ετών».
Λογική celebrity
Η λογική του celebrity κυριαρχούσε ήδη από την εποχή των παραδοσιακών ΜΜΕ. Το instagram ενισχύει αυτή την προσωποκεντρική εικόνα στους πολιτικούς, που έχουν κυρίως προσωπικούς λογαριασμούς, ενώ δεν δίνεται τόση έμφαση στους κομματικούς, όπως ίσως στο facebook ή το Twitter. Στο instagram βλέπουμε προσωπικές-καθημερινές στιγμές.
«Μια πιο άνετη, χαλαρή, καθημερινή εικόνα, όμοια με ενός celebrity που προσπαθεί να διατηρήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού», μας εξηγεί ο Σταμάτης Πουλακιδάκος.
Ωστόσο, αυτή η κουλτούρα των δημοφιλών προσώπων αποσπά από την πραγματική συζήτηση, καθώς πρόκειται για ένα εικονοκεντρικό μέσο με στόχο την κατανάλωση περιεχομένου, όπου δεν μπορεί να αναπτυχθεί πραγματικός πολιτικός διάλογος και δεν έχουν δημιουργηθεί πολιτικές ομάδες, προσθέτει ο κ. Πουλακιδάκος, χωρίς πάντως να το αποκλείει για το μέλλον.
Εξάλλου, σε ένα μέσο που υπάρχει από το 2010 οι Ελληνες πολιτικοί ξεκίνησαν να μπαίνουν στο παιχνίδι μόλις το 2016-2017.
Γλωσσάρι
⇒ Story: Ιστορία του instagram. Εχει διάρκεια 24 ώρες και στη συνέχεια δεν είναι ορατό όπως οι απλές αναρτήσεις, εκτός αν επιλέξει ο χρήστης να αποθηκευτεί στο προφίλ του. Συνήθως είναι μικρής διάρκειας βιντεάκια ή καθημερινά στιγμιότυπα τη στιγμή που συμβαίνουν.
⇒ Σκρολάρισμα (swipe up): Η χρήση του δείκτη για το «πάνω - κάτω» στην οθόνη ενός smartphone και στη ροή-ιστορία του instagram.
⇒ IGTV: Η τηλεοπτική υπηρεσία του instagram όπου προβάλλονται βιντεάκια. Παρόμοια με το Youtube.
⇒ Influencer: Χρήστης κοινωνικού δικτύου που ακολουθείται από ευρύ κοινό και μπορεί να επηρεάσει συμπεριφορές (π.χ. καταναλωτικές, ακτιβιστικές).
Τι λένε οι νέοι;
Απευθυνθήκαμε σε δύο φοιτητές 22 ετών, την Εύα που σπουδάζει στο ΕΚΠΑ και τον Σπύρο που σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, δείχνοντάς τους αναρτήσεις πολιτικών που συλλέξαμε τις τελευταίες μέρες από το instagram.
● Πώς σου φαίνονται οι αναρτήσεις των υποψηφίων;
Εύα: Οι αναρτήσεις αυτές προσπαθούν να δείξουν μια εξωστρεφή εικόνα των πολιτικών, ότι έρχονται σε επαφή με τον λαό. Μας παρουσιάζουν κάποιες από τις προσωπικές στιγμές τους με την οικογένειά τους, όμως αυτές δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα διότι πιστεύω ότι πολλές από αυτές είναι στημένες.
Σπύρος: Οι πολιτικοί μέσω αυτών των φωτογραφιών θέλουν να δείξουν ένα προσιτό προφίλ στο νεανικό κοινό. Μου αρέσει που παρακολουθώ τις προσωπικές στιγμές τους.
● Θα σε οδηγούσαν να ψηφίσεις ή να βάλεις σταυρό αν ήσουν αναποφάσιστος-η;
Εύα: Οχι! Γιατί τα social media των πολιτικών δεν τα διαχειρίζονται οι ίδιοι αλλά συνεργάτες τους, που θέλουν να δείξουν αυτό που ο λαός θέλει να δει, π.χ. έναν τρυφερό πατέρα-σύζυγο ή έναν πολιτικό ο οποίος έρχεται σε πολύ στενή επαφή με τους πολίτες.
Σπύρος: Οχι, δεν νομίζω, διότι έχω οξυμένη κριτική σκέψη και καλλιεργημένη πολιτική άποψη που δεν θα επηρεάζονταν από τις δημοσιεύσεις των πολιτικών στο instagram. Μου αρέσει να παρακολουθώ τη ζωή τους, αλλά δεν θα επηρεαζόταν η απόφαση για την ψήφο μου.
● Πιστεύεις ότι οι νέοι ενδιαφέρονται/παρακολουθούν τα πολιτικά, έστω μέσω του instagram;
Εύα: Είναι ελάχιστοι οι νέοι που παρακολουθούν τα πολιτικά δρώμενα μέσω του instagram. Οι περισσότεροι που πραγματικά ενδιαφέρονται για την πολιτική απευθύνονται σε ενημερωτικά sites ή σε εφημερίδες.
Σπύρος: Μια μερίδα πιστεύω πως ναι, αλλά η πλειονότητα σίγουρα αδιαφορεί.
Οι υποψήφιοι βουλευτές-influencers (αριθμός ακολούθων)*
Ραλλία Χρηστίδου 15.000
Εφη Αχτσιόγλου 10.000
Κατερίνα Νοτοπούλου 8.600
Νίκος Παππάς 5.600
Δημ. Τζανακόπουλος 4.800
Νάσος Ηλιόπουλος 4.700
Χρήστος Σπίρτζης 4.300
Κώστας Ζαχαριάδης 3.500
Αλέξης Χαρίτσης 2.300
Πάνος Σκουρλέτης 1.200
Θεοδώρα Τζάκρη 1.000
Γιάννης Μουζάλας 700
➲ Νέα Δημοκρατία
Κων. Μαρκουλάκης 42.000
Βασίλης Κικίλιας 30.000
Ολγα Κεφαλογιάννη 27.500
Κων. Κυρανάκης 17.000
Αδωνις Γεωργιάδης 14.500
Τάκης Φύσσας 11.000
Σοφία Ζαχαράκη 10.000
Κωστής Χατζηδάκης 9.700
Κων. Μπογδάνος 6.800
Μάκης Βορίδης 6.400
Νίκη Κεραμέως 5.600
Θόδ. Ρουσόπουλος 4.000
Παύλος Χρηστίδης 4.700
Μιχάλης Καρχιμάκης 4.200
Παύλος Γερουλάνος 3.900
Ανδρέας Λοβέρδος 3.500
Σταμάτης Μαλέλης 1.500
Γιώργος Καμίνης 800
➲ Ο επίσημος λογαριασμός του Diem25 (ΜέΡΑ 25) έχει 8.000 ακόλουθους
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας