«Διερχόμαστε ξανά μια περίοδο που περικλείει σοβαρούς κίνδυνους αποπροσανατολισμού του αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στη στρατιωτική κατοχή της πατρίδας μας. Οι κίνδυνοι ξεπηδούν από το συνδυασμό και “αντικειμενικών” και “υποκειμενικών” εξελίξεων. Οι αντικειμενικές εξελίξεις αφορούν κατά κύριο λόγο τη στάση της Δυτικής Ευρώπης απέναντι στη στρατιωτική κατοχή.
»Με καλπάζοντα πια ρυθμό ανταγωνίζονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την “ομαλοποίηση” των σχέσεών τους με τους τοποτηρητές του Πενταγώνου στην Ελλάδα. Ούτε και αυτή ακόμα η σοσιαλδημοκρατική Σκανδιναβία αποτελεί εξαίρεση. Δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει αυτή η πορεία της Δύσης προς την Αθήνα του Τάσκα και του Τομ Πάπας. Γιατί η Δυτική Ευρώπη είναι ενταγμένη στο σύστημα δύναμης που ελέγχεται από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των Ηνωμένων Πολιτειών. Οταν σοσιαλδημοκρατικές ακόμα κυβερνήσεις επαιτούν από το Λευκό Οίκο να μην αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα κατοχής από τις χώρες τους, πώς είναι δυνατό να έχουν αντίρρηση στη μετατροπή της Ελλάδας σε φρούριο του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο;
»Και πώς είναι δυνατό να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τις πιέσεις των δικών τους ντόπιων κεφαλαιοκρατών για να συμμετάσχουν κι αυτοί στο “πλιάτσικο” – στην ασύδοτη μονοπωλιακή εκμετάλλευση του ιδρώτα του ελληνικού λαού;»
Το παραπάνω απόσπασμα περιλαμβάνεται στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του Ανδρέα Παπανδρέου «Η Δημοκρατία στο απόσπασμα», για την ακρίβεια στο «Παράρτημά» του, και είναι γραμμένο τον Ιούλιο του 1972, πέντε χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου (στα αγγλικά και στα ελληνικά) εκτός χουντοκρατούμενης Ελλάδας. Είναι η εισήγηση του Α. Παπανδρέου η οποία έγινε και «Διακήρυξη» του Εθνικού Συμβουλίου του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ), που είναι ο αντιδικτατορικός «πρόγονος» του μεταπολιτευτικού ΠΑΣΟΚ.
Γραμμένο ενάμιση χρόνο πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, αυτό το κείμενο, που περιλαμβάνεται στον τρίτο και τελευταίο τόμο του βιβλίου που προσφέρει στους αναγνώστες της αυτό το Σάββατο (1 Ιουνίου) η «Εφημερίδα των Συντακτών», είναι χαρακτηριστικό της ανάλυσης του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ για τον χαρακτήρα της δικτατορίας και την ανοικτή στήριξη ή ανοχή της από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ αλλά και τις κυβερνήσεις της Δυτικής Ευρώπης, ακόμη και τις σοσιαλδημοκρατικές. Κι αυτή η ανάλυση και κριτική αποτελεί τη βάση της διαμόρφωσης του μεταπολιτευτικού ΠΑΣΟΚ, με σαφείς αποστάσεις από την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και με έντονη ρητορική εναντίον του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της τότε ΕΟΚ, τουλάχιστον μέχρι την ανάληψη της διακυβέρνησης το 1981.
Κεντρικό στοιχείο του τρίτου τόμου του εμβληματικού βιβλίου του Ανδρέα Παπανδρέου είναι η ανάλυση του χαρακτήρα της δικτατορίας. Απευθυνόμενος τόσο στο διεθνές ακροατήριο όσο και στο αντιστασιακό κίνημα που αναπτύσσεται μέσω πολλών οργανώσεων της Αριστεράς στο εξωτερικό, απαντά αρνητικά στο ερώτημα αν η δικτατορία είναι «μεταβατική». Για τα δεδομένα του 1968, οπότε πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο εκτός Ελλάδας, αυτό το ερώτημα δεν ήταν καθόλου ρητορικό και θεωρητικό. Για τον ιδρυτή του αντιδικτατορικού ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ ο ασφυκτικός αμερικανικός έλεγχος της Ελλάδας δεν περιοριζόταν στον στρατιωτικό τομέα, αλλά επεκτεινόταν στη βιομηχανική και οικονομική ζωή της χώρας, καθιστώντας την ένα τυπικό καθεστώς «τύπου μπανάνας», όπως αυτά που επέβαλλαν τα αμερικανικά συμφέροντα σε λατινοαμερικανικές χώρες.
Με βάση αυτή την προσέγγιση, ο Α. Παπανδρέου τοποθετεί το «ελληνικό πρόβλημα» και τον «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα» κατά της χούντας σε ένα γεωπολιτικό πλαίσιο τεσσάρων διαστάσεων: τον ανταγωνισμό των (τότε) δύο υπερδυνάμεων, τον αγώνα του Τρίτου Κόσμου για χειραφέτηση, την αδιόρατη σύγκρουση Ευρώπης - ΗΠΑ, αλλά και «την πάλη των λαών των δύο υπερδυνάμεων». Σε αυτή την πρώιμη ανάλυση βρίσκουμε το πρόπλασμα της «Διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη» του 1974 και τη στρατηγική του «τρίτου δρόμου» του μεταπολιτευτικού ΠΑΣΟΚ «προς μια νέα, ανεξάρτητη, κυρίαρχη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα», όπως ρητά διατυπώνεται στις διακηρύξεις του ΠΑΚ.
Ωστόσο, ο τρίτος τόμος του βιβλίου ξεκινά με τη γλαφυρή, προσωπική μαρτυρία του Ανδρέα Παπανδρέου από τη φυλάκισή του από το χουντικό καθεστώς για περίπου οκτώ μήνες, μέχρι την απελευθέρωσή του τον Δεκέμβριο του 1967.
Ο τόμος, με τον οποίο ολοκληρώνεται το βιβλίο του Α. Παπανδρέου, περιλαμβάνει και ένα εξαιρετικά χρήσιμο χρονολόγιο με τα σημαντικότερα ορόσημα της ελληνικής Ιστορίας από το 1936 μέχρι και το 1975. Οι προσφορές της «Εφ.Συν.» για τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης συνεχίζονται.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας