Χαμένα εκατομμύρια στις λεωφόρους του χάους

Eκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ είναι κάθε χρόνο το κόστος από τις χαμένες ώρες στην κυκλοφοριακή συμφόρηση. Μόνο στον οδικό άξονα της Κηφισού υπολογίζεται ότι όσοι κυκλοφόρησαν το 2024 έχασαν 6,5 εκατομμύρια ώρες (κόστους 80-90 εκατ. ευρώ), σχεδόν διπλάσιες από τα 3,5 εκατομμύρια ώρες του 2018. Ωστόσο, μόνο και μόνο αν στο μετρό ίσχυε συχνότητα δρομολογίων ανά 3 λεπτά, οι συγκοινωνιολόγοι υπολογίζουν ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με την ύπαρξη μιας νέας λεωφόρου, μήκους 110 χιλιομέτρων, δηλαδή μιάμιση φορά η Αττική Οδός.

Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν χθες στην ημερίδα που οργάνωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) και οι Επιστημονικές του Επιτροπές, με αντικείμενο τις αστικές μεταφορές στην Αττική, την υφιστάμενη κατάσταση και τις προοπτικές. Στο πλήθος των ομιλητών που πήραν τον λόγο στην εκδήλωση υπήρξαν πολλοί που επανέλαβαν εξαγγελίες που γίνονται εδώ και δεκαετίες, χωρίς να υλοποιούνται και μελέτες που έμειναν ανεφάρμοστες.

Οσο για τους επιτελείς του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τον υπουργό Χρήστο Σταϊκούρα και τους γενικούς γραμματείς Δέσποινα Παληαρούτα και Κώστα Μαγουλά, προσπάθησαν να εμφανίσουν μια εικόνα αναδιοργάνωσης του κλάδου που ταλαιπωρεί καθημερινά εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ στην πιο τραγική της έκφανση οδήγησε και στο έγκλημα των Τεμπών.

Αλγεινή εικόνα

Μια από τις πιο περιεκτικές παρουσιάσεις ήταν εκείνη του προέδρου του ΣΕΣ, Θανάση Τσιάνου, ο οποίος αναφέρθηκε στην αλγεινή εικόνα που επικρατεί στην Αττική, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι:

🔴 Οι μεγάλοι οδικοί άξονες της περιοχής είναι οι ίδιοι εδώ και μία εικοσαετία και λειτουργούν σε καθεστώς συμφόρησης, σε μεγάλα διαστήματα της ημέρας. Υπολογίζεται ότι μόνο στον Κηφισό χάθηκαν, το 2018, 3.500.000 ώρες, αλλά αυτές αυξήθηκαν το 2024 σε 6.500.000 ώρες, ποσότητα που αντιστοιχεί σε κόστος 80-90 εκατομμυρίων ευρώ. Στην ίδια λογική, ο συγκοινωνιολόγος Κ. Κεπαπτσόγλου είχε, λίγο νωρίτερα, αναφέρει ότι κάθε οδηγός που χάνει 100 ώρες ετησίως στην ακινησία χρεώνεται με κόστος 1.500 ευρώ.

🔴 Τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς σοβαρές ενισχύσεις στις αστικές συγκοινωνίες. Δηλαδή, όσοι δρόμοι κι αν κατασκευαστούν, το θετικό αποτύπωμα είναι μικρό σε σχέση με εκείνο που προκαλεί ένα μετρό που λειτουργεί με πυκνά δρομολόγια και ένας σύγχρονος στόλος λεωφορείων. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που ανέφερε, ότι, εάν στις τρεις γραμμές του μετρό, που σήμερα λειτουργούν, γίνονταν δρομολόγια ανά 3 λεπτά (αντί για 4 έως 6 που ισχύει λόγω έλλειψης συρμών και προσωπικού), αυτό θα ισοδυναμούσε με την ύπαρξη μιας νέας λεωφόρου στην Αττική, μήκους 110 χιλιομέτρων (η Αττική Οδός είναι 70 χιλιόμετρα). Για να δείξει ακόμη πιο έντονα τη θετική επίπτωση των σοβαρών μέσων μαζικής μεταφοράς, ο κ. Τσιάνος πρόσθεσε ότι μια νέα γραμμή μετρό ισοδυναμεί με 4 αστικές λεωφόρους!

🔴 Εκτός από το μετρό, σοβαρός είναι ο ρόλος που θα μπορούσε να έχει ένα οργανωμένο σύστημα λεωφορείων. Η κυβέρνηση επαίρεται ότι, με τις νέες προμήθειες λεωφορείων που τώρα γίνονται, στα επόμενα χρόνια θα κυκλοφορούν 1.250 νέα οχήματα. Φαίνεται να ξεχνά, όμως, ότι, πριν από το 2000, κυκλοφορούσαν πάνω από 2.000 λεωφορεία που θα μπορούσαν και σήμερα να δίνουν διέξοδο, ώστε χιλιάδες άνθρωποι να μην επιλέγουν το ιδιωτικό τους μέσο, μπλοκάροντας τους δρόμους.

🔴 Η κυβέρνηση και ο ΟΑΣΑ υπόσχονται ανανέωση στόλου λεωφορείων, αναδιάρθρωση δρομολογίων και συστήματα «ευφυών μεταφορών», αλλά ο πρόεδρος των Συγκοινωνιολόγων τόνισε ότι είναι απολύτως απαραίτητα η αύξηση του στόλου και μάλιστα με οχήματα υψηλής χωρητικότητας και δρομολόγια εξπρές. Επίσης, χρειάζονται νέα αμαξοστάσια (στην επένδυση του Ελληνικού χάθηκε ένα από αυτά), ώστε τα λεωφορεία να μη χάνουν χρόνο στον δρόμο πριν αναλάβουν βάρδια. Απαραίτητα είναι, επίσης, μέτρα προτεραιότητας (λεωφορειολωρίδες), η χρονική επέκταση δρομολογίων το βράδυ και αστυνόμευση ακόμη και με μέτρα περιορισμού της υπόλοιπης μηχανοκίνητης κυκλοφορίας, αφού όμως πρώτα έχει εξασφαλιστεί ένα βελτιωμένο επίπεδο κυκλοφορίας.

🔴 Σε ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα, όπως αυτό της κυκλοφοριακής συμφόρησης, τα μέτρα πρέπει να χτυπούν σε πολλές πλευρές. Ενα σημείο αφορά την παλαιότητα του στόλου των ιδιωτικών οχημάτων, που έχει ως συνέπεια αυτοκίνητα να ακινητοποιούνται από βλάβες, εμποδίζοντας την κυκλοφορία. Η Ελλάδα έχει τον γηραιότερο στόλο οχημάτων και αυτό προφανώς σχετίζεται με το στοιχείο ότι μόνο στην Αττική Οδό παρουσιάστηκε μηχανική βλάβη σε 13.277 αυτοκίνητα μέσα στο 2024. Δηλαδή 36 βλάβες ανά ημέρα, χωρίς μάλιστα να περιλαμβάνονται συμβάντα λόγω πυρκαγιάς, ελαστικών και τροχαίων ατυχημάτων.

🔴 Πολλοί συγκοινωνιολόγοι σημείωσαν τα πενιχρά αποτελέσματα της δημιουργίας ποδηλατοδρόμων, ενώ ο κ. Τσιάνος τόνισε ότι ένα μέτρο που θα μπορούσε να ευνοήσει την κυκλοφορία τους στις πόλεις θα ήταν η μείωση του ορίου ταχύτητας.

🔴 Αλλο σοβαρό εμπόδιο για την κυκλοφορία προκαλεί η παράνομη στάθμευση και έλλειψη οργανωμένων χώρων στις πυκνοκατοικημένες περιοχές, με την αξιοποίηση αδόμητων οικοπέδων και περιοχών εκτός σχεδίου. Πλήθος μελετών για χώρους στάθμευσης εκπονήθηκε την περίοδο 2000-2007, αλλά δεν υλοποιήθηκε, αφού δεν εξασφάλισαν χρηματοδότηση.

Νέος δακτύλιος

Ενα από τα μέτρα που συζητούνται εδώ και χρόνια είναι η κατάργηση του παλαιού και παρωχημένου δακτυλίου «μονά-ζυγά» και η αντικατάστασή του από «πράσινο δακτύλιο», που θα λειτουργεί με περιβαλλοντικά και κυκλοφοριακά κριτήρια. Οπως ανέφερε ο κ. Τσιάνος, σε αυτόν θα χρεώνονται μόνο τα οχήματα που δεν πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια εισόδου, αλλά, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει πρώτα να έχει οργανωθεί στον ύψιστο βαθμό η ποιότητα και η χωρητικότητα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.

Ενα άλλο μέτρο που ζητούν εδώ και χρόνια οι συγκοινωνιολόγοι αφορά τη διάχυση των αρμοδιοτήτων και την ανάγκη να ανατεθεί ο σχεδιασμός και η υλοποίησή τους σε έναν φορέα που θα έχει μητροπολιτικά χαρακτηριστικά. Σήμερα, στις αποφάσεις εμπλέκεται πλήθος φορέων, υπουργεία, συγκοινωνιακοί οργανισμοί, η περιφέρεια, οι δήμοι και ο συντονισμός τους παραμένει όνειρο απατηλό. Μάλλον, όμως, το ίδιο απατηλό θα είναι να δεχθούν όλοι οι παραπάνω φορείς ότι θα εκχωρήσουν σε κάποιον άλλον τις αρμοδιότητες…

Γίνεται και χειρότερα

Με μελανά χρώματα και πατώντας σε επεξεργασμένα στοιχεία από ψηφιακές πλατφόρμες παρουσίασαν την κατάσταση οι συγκοινωνιολόγοι Κ. Κεπαπτσόγλου και Κ. Κουρέτας. Οπως ανέφεραν, το οδικό δίκτυο είναι κορεσμένο στο 34% κάθε ημέρας και η Αθήνα είναι η 8η χειρότερη πόλη της Ευρώπης, από πλευράς χρόνων διαδρομής. Σε αυτό συμβάλλουν η πληθώρα των μετακινήσεων, αλλά αυτό έχει περιθώρια επιδείνωσης, καθώς στην Ελλάδα υπάρχουν 450 οχήματα ανά 1.000 κατοίκους, ενώ σε άλλες χώρες η αναλογία φθάνει ώς το 650 προς 1.000. Τόνισαν επίσης ότι, εκτός από την ανεπάρκεια του οδικού δικτύου, ευθύνεται και η κακή συμπεριφορά των οδηγών.