Το επιχειρηματικό δόγμα «κάνε την κρίση ευκαιρία» επιβεβαιώνεται στην περίπτωση των ψηφιακών πληρωμών, οι οποίες βγήκαν ενδυναμωμένες έπειτα από δύο κρίσιμα γεγονότα: Το πρώτο ήταν η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων - capital controls το καλοκαίρι του 2015, η οποία διήρκεσε 4 ολόκληρα χρόνια (έστω και με διαδοχικές «ελαφρύνσεις»), μέχρι την πλήρη άρση τους τον Σεπτέμβριο του 2019.
Το δεύτερο, και πλέον καθοριστικό για την αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες, ήταν η πανδημία του κορονοϊού και η επιβολή περιοριστικών μέτρων, τα οποία διήρκεσαν με διαδοχικά «ανοιγοκλεισίματα» σχεδόν δύο χρόνια, από το πλήρες «πάγωμα» της οικονομίας και το καθολικό λοκντάουν τον Μάρτιο του 2020 μέχρι και την κατάργηση της επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού τον Μάρτιο του 2022, η οποία σήμανε και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Σύμφωνα με τη Βάλια Αρανίτου, καθηγήτρια Οικονομικής Κοινωνιολογίας στο ΕΚΠΑ και επιστημονική διευθύντρια του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, μέσα σε αυτό το διάστημα αντιστράφηκε πλήρως η αναλογία μεταξύ εκείνων που πληρώνουν με μετρητά και εκείνων που πληρώνουν με κάρτα. Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα που διεξήγαγε το ΙΝΕΜΥ για λογαριασμό της υπηρεσίας ψηφιακών πληρωμών Visa, πριν από την πανδημία το 48% των καταναλωτών χρησιμοποιούσε κυρίως μετρητά στις συναλλαγές του, ενώ μετά την πανδημία το ποσοστό μειώθηκε στο 30%.
Αντίστοιχα σήμερα το ποσοστό όσων χρησιμοποιούν περισσότερο χρεωστική κάρτα ή ψηφιακό πορτοφόλι ανέρχεται στο 65% έναντι 44% προ πανδημίας. Πριν από την πανδημία πάνω από το 1/4 των ερωτηθέντων (27%) δεν χρησιμοποιούσε ποτέ ή χρησιμοποιούσε σπάνια χρεωστική κάρτα, ενώ σήμερα το 25% δεν χρησιμοποιεί ποτέ ή χρησιμοποιεί σπάνια τα μετρητά.
Από τα ευρήματα της έρευνας για τη διείσδυση των ψηφιακών πληρωμών στο ελληνικό κοινό, προκύπτει ότι οι περισσότεροι προτιμούν να συνδυάζουν και τις δύο μεθόδους συναλλαγών, παίρνοντας πριν φύγουν από το σπίτι και μετρητά και κάρτα ή μετρητά και ψηφιακό πορτοφόλι (e-wallet), σε ποσοστό που φτάνει αθροιστικά το 55%. Ο ένας στους τέσσερις (24%) παίρνει το πορτοφόλι άδειο, μόνο με την κάρτα και οι δύο στους δέκα (18%) παίρνουν μόνο μετρητά. Ενα πολύ μικρό ποσοστό 3%, κυρίως νεότερης ηλικίας, παίρνει μαζί μόνο το κινητό του τηλέφωνο με την εφαρμογή για e-wallet.
Οσο για τα είδη των συναλλαγών όπου προτιμούνται οι ψηφιακές πληρωμές, στην κορυφή βρίσκονται τα σουπερμάρκετ, ακολουθούν οι αγορές ρούχων, καλλυντικών και ηλεκτρονικών ειδών, τα καύσιμα και οι τηλεπικοινωνίες. Σχετικά συχνή είναι η χρήση κάρτας σε εστιατόρια-καφέ, μικρές επιχειρήσεις, για πληρωμή φόρων και ασφαλιστηρίων και για ηλεκτρονικές αγορές.
Περίπτερα, ντελίβερι, διασκέδαση (σινεμά, θέατρο), ιατρικές επισκέψεις και εξετάσεις έχουν πολύ μικρότερη χρήση κάρτας. Με εξαίρεση τους γιατρούς, που είχαν υποχρεωθεί να δέχονται κάρτα από το 2022, οι υπόλοιπες επιχειρήσεις με πολύ χαμηλή διείσδυση ψηφιακών πληρωμών περιλαμβάνονται στους ΚΑΔ που υποχρεώνονται να βάλουν POS από την 1η Μαρτίου, μια απόφαση που έχει ξεσηκώσει τεράστιες αντιδράσεις ανάμεσα στον εμπορικό κόσμο, κυρίως λόγω των ασφυκτικών προθεσμιών αλλά και της υψηλής προμήθειας των τραπεζών.
Τέλος, εκείνοι που δεν πληρώνονται σχεδόν ποτέ με κάρτα αλλά μόνο με μετρητά είναι όσοι προσφέρουν υπηρεσίες κατ’ οίκον: μάστορες, υδραυλικοί, μπέιμπι σίτερ, καθαριστές-φροντιστές.
Η συχνότερη αιτία που αναφέρουν οι ερωτηθέντες για την επιλογή μετρητών αντί για κάρτα είναι ότι «αισθάνονται άβολα να πληρώσουν ηλεκτρονικά για χαμηλά ποσά» (53%). Το 16% απαντά ότι «προτιμά να πληρώνει μετρητά για μικρά ποσά» και ένα σχεδόν ισοδύναμο ποσοστό (15%) πληρώνει μετρητά γιατί θεωρεί ότι το περιθώριο κέρδους του εμπόρου είναι χαμηλότερο με κάρτα. Η διευθύντρια του ΙΝΕΜΥ σχολίασε αυτή την τάση ως μια μορφή αλληλεγγύης των καταναλωτών προς τους μικρότερους εμπόρους (π.χ. περίπτερα, ψιλικά, λαϊκές αγορές), για τους οποίους το κόστος των προμηθειών είναι δυσβάστακτο.
Ενδιαφέροντα συμπεράσματα βγαίνουν και από τις απαντήσεις των καταναλωτών με βάση την ηλικία: οι νεότεροι (18 ώς 34 ετών) είναι οι πλέον εξοικειωμένοι τόσο με τις ηλεκτρονικές αγορές όσο και με το ψηφιακό πορτοφόλι. Ενώ κατά μέσο όρο το 43% ψωνίζει τουλάχιστον μία φορά τον μήνα μέσω διαδικτύου, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 58% στις νεότερες ηλικίες και πέφτει στο 26% για τους άνω των 55 ετών. Το ψηφιακό πορτοφόλι έχει γενικά χαμηλή διείσδυση στον πληθυσμό, με το 77% να μην το χρησιμοποιεί καθόλου. Ωστόσο ο ένας στους τρεις νέους (κάτω των 34 ετών) το χρησιμοποιεί ώς έναν βαθμό, όπως και ο ένας στους τέσσερις της κατηγορίας 35-54.
Παρά την εξοικείωση με τις ψηφιακές πληρωμές οι Ελληνες παραμένουν δύσπιστοι στις συναλλαγές με κάρτα μέσω διαδικτύου. Το 72% αρνείται να αποθηκεύσει τα στοιχεία της κάρτας του σε οnline πλατφόρμες για μελλοντικές αγορές, πιθανόν επειδή φοβάται για την ασφάλεια των ευαίσθητων προσωπικών του δεδομένων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας