Σε «ναρκοπέδιο» χρέους το νέο Επικουρικό

Aδυναμία να καταλήξει σε ακριβές κόστος για τη δημοσιονομική επιβάρυνση του νέου επικουρικού συστήματος ιδιωτικών συντάξεων δηλώνει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά ότι παραμένει ανοικτό για τους Ευρωπαίους πιστωτές το εάν τα τεράστια κόστη μετάβασης θα πρέπει να προσμετρηθούν ή όχι στο δημόσιο χρέος. Δεν είναι γνωστό εάν η έκθεση του ΓΛΚ, που συνοδεύει το νομοσχέδιο για τις ιδιωτικές επικουρικές συντάξεις που κατατέθηκε σχεδόν ξημερώματα Σαββάτου, διατυπώθηκε πριν από ένα διαφαινόμενο deal με τους πιστωτές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για το οποίο έχει γράψει η «Εφ.Συν.» (19/7, «Ανοχή Βρυξελλών στο Ασφαλιστικό»).

Ωστόσο, η κατακλείδα της έκθεσής του, που υπογράφει η γενική διευθύντριά του, Ιουλία Αρμάγου, δημιουργεί πολλά ερωτήματα: «Σε κάθε περίπτωση, το καθαρό αποτέλεσμα σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης θα εξαρτηθεί από την ένταξη ή μη του ΤΕΚΑ στο μητρώο των φορέων Γενικής Κυβέρνησης», αναφέρει χαρακτηριστικά. Και η αμήχανη αυτή τοποθέτηση του ΓΛΚ, που προδίδει εκκρεμότητες στην τελική αξιολόγηση του δημοσιονομικού κόστους του από τις αρχές της Ε.Ε., έρχεται σε κραυγαλέα αντίφαση με το γεγονός ότι τόσο στις διατυπώσεις του νομοσχεδίου όσο και στις σαφείς διακηρύξεις του αρμόδιου υφυπουργού Εργασίας Π. Τσακλόγλου, το ΤΕΚΑ ορίζεται και χαρακτηρίζεται δημόσιο ταμείο. Εφόσον όλα τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία εντάσσονται στους φορείς Γενικής Κυβέρνησης, πώς είναι δυνατόν το ΓΛΚ να κρατά επιφύλαξη για το αν και το ΤΕΚΑ θα ενταχθεί σ’ αυτούς;

Αίσθηση προκαλεί δε ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, στην έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, επιλέγει, όταν προσμετρά τις δαπάνες που προκύπτουν από κάθε διάταξη του νομοσχεδίου, να τις αποδίδει στις «εκτιμήσεις του επισπεύδοντος υπουργείου». Πάντως, το πλέον επίμαχο άρθρο του νομοσχεδίου είναι το άρθρο 8 για την πηγή των πόρων του νέου Ταμείου.

Το άρθρο ορίζει ότι, εκτός από τις εργοδοτικές και εργατικές εισφορές για την επικουρική ασφάλιση, προβλέπεται χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, διαχέοντας το κόστος μετάβασης από το παλαιό προς το νέο σύστημα σε όλους τους φορολογούμενους πολίτες. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το κόστος αυτό θα ανέλθει στο ποσό των 74 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου και μέχρι το 2070, αλλά η δημοσιονομική επιβάρυνση θα είναι σημαντική ήδη από το 2040, δηλαδή στην πρώτη κιόλας εικοσαετία εφαρμογής του νέου συστήματος.

Ενδιαφέρον έχει, επίσης, ότι το νέο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης θα μπορεί να επενδύει και σε παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα, ενώ δεν απαγορεύεται να επενδύσει τα περιουσιακά του στοιχεία ακόμη και σε μη ρυθμιζόμενες αγορές, άρα και σε κρυπτονομίσματα. Σαν να μη συνέβη ποτέ η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 που ξεκίνησε στις ΗΠΑ από τα ενυπόθηκα δάνεια και τα σύνθετα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα και επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη, σαν να μην επένδυσαν ποτέ τα τότε ΤΕΑΔΥ, ΤΣΠΕΑΘ κι άλλα ταμεία σε δομημένα ομόλογα, που αποτέλεσε το μεγάλο σκάνδαλο της τότε κυβέρνησης Καραμανλή, στη στρατηγική των επενδύσεων που θα κάνει το νέο Ταμείο (ΤΕΚΑ) δεν αποκλείεται καμία επένδυση υψηλού ρίσκου και μάλιστα στο όνομα της... εξισορρόπησης του κινδύνου.

Ειδικότερα, το άρθρο 50 του σχεδίου νόμου με τον παραπλανητικό τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση της Νέας Γενιάς» προβλέπει τα εξής στις παραγράφους 3 και 4 για τη Στρατηγική Επενδύσεων. «Τα περιουσιακά στοιχεία επενδύονται πρωτίστως σε ρυθμιζόμενες αγορές και το τμήμα που επενδύεται σε στοιχεία μη εισηγμένα προς διαπραγμάτευση σε ρυθμιζόμενες αγορές παραμένει σε κάθε περίπτωση σε συνετά επίπεδα». Στην παράγραφο 4 σημειώνεται ότι «Επενδύσεις σε παράγωγα χρηματοπιστωτικά μέσα επιτρέπονται, μόνο εφόσον συμβάλλουν στη μείωση των επενδυτικών κινδύνων ή διευκολύνουν την αποτελεσματική επενδυτική διαχείριση».

Η πρώτη συζήτηση του επίμαχου νομοσχεδίου στην αρμόδια επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής έχει οριστεί για αύριο Τρίτη, στις 4 το απόγευμα. Μέχρι στιγμής, δεν έχει προγραμματιστεί άλλη συνεδρίαση ή ακρόαση φορέων και η συνέχιση της συζήτησής του αναμένεται τον Σεπτέμβριο, μετά την αυγουστιάτικη διακοπή των εργασιών της Βουλής.

Πόσες εισφορές θα πληρώνουν οι κάτοχοι των πρώην τίτλων κτήσης

Αυστηρότερα κριτήρια στη χρήση ΑΜΚΑ, με δυνατότητα ταχύτατης απενεργοποίησής του εάν διαπιστωθεί ότι οι κάτοχοί του δεν πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου για το κεφαλαιοποιητικό σύστημα συντάξεων. Επίσης, στο ίδιο σχέδιο προβλέπονται ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των αμειβομένων με παραστατικά παρεχόμενων υπηρεσιών (ΠΠΥ, πρώην τίτλοι κτήσης), ενιαίοι κανόνες για την απονομή παροχών σε χρήμα (επίδομα ασθένειας και μητρότητας) και επίλυση των προβλημάτων για εκατοντάδες μεταβιβάσεις σύνταξης λόγω θανάτου και στο ΝΑΤ. Επιπροσθέτως με διάταξη στο σχέδιο νόμου, συστήνεται Μονάδα Εμπειρογνωμόνων στο υπουργείο Εργασίας, στα πρότυπα του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Οικονομικών. Αναλυτικότερα:

ΑΜΚΑ: Με βάση τη νέα νομοθεσία, θα καθοριστούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα οποία θα εστιάζουν στην ταυτοποίηση του αιτούντος, στη νομιμότητα της παραμονής του στη χώρα και στο δικαίωμα υπαγωγής στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα.

ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ: Για τους ασφαλιζόμενους που εξέδωσαν παραστατικά (ΠΠΥ), δηλαδή πρώην τίτλους κτήσης και πρώην απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης, προκειμένου να εναρμονιστεί η παρακράτηση εισφορών μέσω παραστατικών με το σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων για όσους εξέδωσαν σχετικούς τίτλους από 1η Ιανουαρίου 2020, θα ισχύουν τα εξής: Ο χρόνος ασφάλισης που προκύπτει από τις καταβληθείσες εισφορές δεν θα μπορεί να ξεπερνάει τον έναν μήνα ανά παραστατικό, αποσυνδέοντας, στην ουσία, το ύψος του παραστατικού από τον ασφαλιστικό χρόνο με τον οποίο αντιστοιχίζεται. Σε συνδυασμό με την αντίστοιχη νομοθεσία του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει ότι ο συνολικός χρόνος ασφάλισης από ΠΠΥ δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τρεις μήνες ανά έτος. Αποσαφηνίζεται ότι το ΠΠΥ δεν υποκαθιστά την υπαγωγή στην ασφάλιση με βάση τις διατάξεις των ενταγμένων στον e-ΕΦΚΑ φορέων. Παραδείγματος χάρη, εάν κάποιος παρέχει εξαρτημένη εργασία σε μαγαζί λιανικής, οφείλει να ασφαλιστεί ως μισθωτός με βάση τις διατάξεις του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και όχι με τίτλο κτήσης για την απασχόλησή του αυτή. Υπόχρεος παρακράτησης και απόδοσης των εισφορών είναι ο εκδότης του ΠΠΥ. Επίσης, τίθεται ανώτατο όριο στο ποσό της παρακρατούμενης εισφοράς ίσο με την πρώτη μηνιαία ασφαλιστική κατηγορία των μη μισθωτών, δηλαδή ίσο με 186 ευρώ για κύρια ασφάλιση και 55 ευρώ για υγειονομική περίθαλψη ανά ΠΠΥ, ενώ και η εκκαθάριση των εισφορών από παραστατικά που έχουν εκδοθεί το διάστημα από 1.2.2019 έως 31.12.2019 θα πραγματοποιηθεί με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς ο νόμος του 2017 δεν εφαρμόστηκε.

ΕΡΓΟΣΗΜΟ: Ρυθμίζεται η διαδικασία εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών μέσω εργόσημου του πρώην ΟΓΑ με βάση το καθεστώς των ασφαλιστικών κατηγοριών (κλάσεων) που ισχύει από 1η Ιανουαρίου 2020, επιλύοντας την εκκρεμότητα ως προς τον χρόνο ασφάλισης που αντιστοιχεί σε εργόσημα. Η ρύθμιση αφορά όλους τους ασφαλισμένους του π. ΟΓΑ με εργόσημο, οι οποίοι πλέον θα γνωρίζουν τον χρόνο ασφάλισης στον οποίο αυτό αντιστοιχεί και βάσει του οποίου θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν ή να λάβουν ασφαλιστική ικανότητα.

ΝΑΤ: Σύνταξη θανάτου σε κληρονόμους. Aίρεται η εκκρεμότητα για μια κατηγορία συνταξιούχων του ΝΑΤ, για τους οποίους επανυπολογισμός δυνάμει των διατάξεων του ν. 4387/2016, και κατ’ επέκταση, μεταβίβαση των συντάξεων αυτών λόγω θανάτου του ναυτικού στους δικαιούχους, δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί. διότι δεν τηρούνταν στοιχεία για τις πραγματικές συντάξιμες αποδοχές τους ούτε στο μηχανογραφικό σύστημα του ΝΑΤ ούτε στους φυσικούς φακέλους. Πρόκειται για συνταξιούχους ναυτικούς και δικαιούχους συντάξεων χηρείας αυτών, για τους οποίους η κύρια σύνταξη χορηγήθηκε με προγενέστερες του ν. 4387/2016 διατάξεις, αλλά δεν είχε επανυπολογιστεί με βάση τον ν. 3075/2002. Για τους συνταξιούχους αυτούς δεν τηρούνται στο μηχανογραφικό σύστημα του ΝΑΤ στοιχεία για τις πραγματικές συντάξιμες αποδοχές, καθώς, σύμφωνα με τον Κώδικα του ΝΑΤ, οι κύριες συντάξεις των ναυτικών υπολογίζονταν με βάση πίνακα τεκμαρτών συνταξιοδοτικών μισθών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη συντάξιμες αποδοχές.

ΥΠΑΓΩΓΗ: Τροποποιούνται η έναρξη και η λήξη της υπαγωγής στην ασφάλιση ορισμένων κατηγοριών ασφαλισμένων του πρώην Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών και Τουριστικών πρακτόρων (ΤΑΝΤΠ). Σήμερα, η υπαγωγή στην ασφάλιση των εν λόγω ασφαλισμένων συνδέεται με τη χορήγηση και τη διάρκεια της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, η έναρξη της ασφάλισης συνδέεται με την έναρξη της δραστηριότητας, όπως αυτή προκύπτει από τη βεβαίωση έναρξης εργασιών της αρμόδιας ΔΟΥ και, ομοίως, η διακοπή με τη διακοπή εργασιών στην αρμόδια ΔΟΥ. Αντίστοιχη ρύθμιση ισχύει για τους μη μισθωτούς που υπάγονται στον π. ΟΑΕΕ και τον π. ΕΤΑΑ.