Ευκαιρία... ζωής για χιλιάδες επιχειρήσεις

Πρεμιέρα κάνει σήμερα ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, το δεύτερο πιο σημαντικό νομοθέτημα, μετά τον νόμο Κατσέλη, που ψηφίστηκε στα χρόνια της ελληνικής κρίσης για τη διαχείριση των χρεών και θα έχει προκαθορισμένη ισχύ ώς το τέλος του 2018.

Αυτό που επί της ουσίας ξεκινά σήμερα 3 Αυγούστου είναι η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μέσω της οποίας φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις με πτωχευτική ικανότητα θα μπορούν να υποβάλουν αιτήσεις προκειμένου να επιδιώξουν ενιαία ρύθμιση ή ακόμη και κούρεμα μέρους των οφειλών τους από τις τράπεζες, τις εφορίες, τα ασφαλιστικά ταμεία και άλλους πιστωτές.

Η εφαρμογή του νομοθετήματος αναμένεται ότι θα βρει μεγάλη ανταπόκριση μεταξύ των υπερχρεωμένων ελληνικών επιχειρήσεων που πληρούν σήμερα τα κριτήρια βιωσιμότητας του νόμου ώστε να διεκδικήσουν μακροχρόνια ρύθμιση αποπληρωμής χρεών σε μέχρι και 120 δόσεις και με την ένταξή τους να παγώσουν κάθε μέτρο αναγκαστικής εκτέλεσης (κατασχέσεις, πλειστηριασμούς κ.λπ.) εναντίον τους.

Στην κυβέρνηση και τη Γενική Γραμματεία Διαχείρισης του Ιδιωτικού Χρέους εκτιμούν πως θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές διατάξεις του νόμου από 100.000 έως 400.000 επιχειρήσεις οι οποίες έχουν δημιουργήσει ληξιπρόθεσμα χρέη άνω των 20.000 ευρώ.

Ταυτόχρονα όμως, το ίδιο νομοθέτημα θα αποτελέσει την αρχή του τέλους για χιλιάδες άλλες εταιρείες οι οποίες σήμερα επιβιώνουν διασυνδεδεμένες στον... αναπνευστήρα της αποφυγής ή της αδυναμίας πληρωμής χρεών. Πολλές από αυτές που δεν θα καταφέρουν να ενταχθούν στον «εξωδικαστικό» θα οδηγηθούν με συνοπτικές διαδικασίες σε πτώχευση, εκκαθάριση και λουκέτο.

Τα τυπικά κριτήρια για την υποβολή των αιτήσεων, ανεξάρτητα από το μέγεθος των εταιρειών, είναι να υπάρχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές (καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες) άνω των 20.000 ευρώ στις 31.12.2016 και οι επιχειρήσεις να έχουν τουλάχιστον μία χρονιά στις τελευταίες τρεις που να εμφανίζουν λειτουργικά κέρδη (EBITDA).

Για να υπαχθούν, όμως, στον εξωδικαστικό υποχρεούνται στο πλαίσιο της αίτησης να αποκαλύψουν με κάθε λεπτομέρεια τα περιουσιακά τους στοιχεία και την πραγματική οικονομική τους κατάσταση (ζητούνται πάνω από 25 έγγραφα, πιστοποιητικά, αποδεικτικά κ.λπ.), γεγονός που αναμένεται ότι θα αποθαρρύνει τουλάχιστον εκείνους που δρουν ως «στρατηγικοί κακοπληρωτές».

Δεν είναι... Σεισάχθεια

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός έχει ήδη αποκτήσει την αίγλη ενός νόμου που θα λειτουργήσει περίπου ως «Σεισάχθεια» μέσα από ρυθμίσεις και διαγραφές χρεών σε όλους. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Παρότι προβλέπεται σχετική δυνατότητα διαγραφής τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων κ.λπ., δεν σημαίνει ότι αυτό θα ισχύσει για όλους ή ότι τα χρέη θα χαριστούν.

Αντίθετα, ο στόχος του θεσμικού πλαισίου είναι να διευκολύνει και να υποχρεώσει τις επιχειρήσεις με ληξιπρόθεσμα χρέη να αρχίσουν και πάλι να πληρώνουν τις οφειλές τους.

Η διαγραφή θα είναι ακραία λύση και θα έρχεται στο απώτερο μέλλον, ενώ, ακόμη και όταν γίνεται, θα απαιτεί σοβαρές παραχωρήσεις εκ μέρους των εταιρειών, όπως η ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.

Ο νόμος πάντως προβλέπει ότι θα μπορούν να διαγραφούν μέχρι και το 95% των απαιτήσεων που έχουν οι εφορίες από πρόστιμα και μέχρι το 85% των οφειλών από προσαυξήσεις και πανωτόκια στα ασφαλιστικά ταμεία.

Για τις τράπεζες και τους υπόλοιπους ιδιώτες πιστωτές προβλέπεται η δυνατότητα διαγραφής μέχρι και του 100% των τόκων.

Οι απαντήσεις σε 9 κρίσιμες ερωτήσεις για τη διαδικασία

►1. Ποια πρόσωπα μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού;

Δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής έχουν:

■ Τα νομικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα εφόσον διαθέτουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα (ενδεικτικά Α.Ε., ΕΠΕ, Ο.Ε., Ε.Ε., ΙΚΕ).

■ Τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική δραστηριότητα και διαθέτουν πτωχευτική ικανότητα. Εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του Νόμου οι ελεύθεροι επαγγελματίες και γενικά κάθε πρόσωπο που δεν διαθέτει πτωχευτική ικανότητα.

■ Δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν το επάγγελμα του οικονομολόγου, αναλυτή, προγραμματιστή, συμβούλου επιχειρήσεων, λογιστή, φοροτεχνικού, ιατρού, οδοντιάτρου, φυσιοθεραπευτή, δικηγόρου, συμβολαιογράφου, δικαστικού επιμελητή, αρχιτέκτονα, μηχανικού, ερευνητή, αναλογιστή, χημικού, γεωπόνου, σχεδιαστή, δημοσιογράφου, συγγραφέα, διερμηνέα, καθηγητή ή δασκάλου, καλλιτέχνη ή ηθοποιού, σκηνοθέτη και διακοσμητή.

►2. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις υπαγωγής στον Νόμο;

Απαραίτητη προϋπόθεση για την υποβολή αίτησης είναι ο έλεγχος συνδρομής των κριτηρίων επιλεξιμότητας. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας είναι τα ακόλουθα:

Ο οφειλέτης σε τουλάχιστον μία (1) από τις τελευταίες τρεις (3) χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης να έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων, στην περίπτωση που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα, θετικά αποτελέσματα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων ή καθαρή θετική θέση (equity) στην περίπτωση που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα.

Περαιτέρω, για να υπαχθούν στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού τα παραπάνω πρόσωπα θα πρέπει κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 να συγκεντρώνουν μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

Να είχαν οφειλή προς χρηματοδοτικό φορέα από δάνειο ή πίστωση σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016. Για να υπαχθεί μια επιχείρηση στον Νόμο θα πρέπει οι συνολικές προς ρύθμιση οφειλές να υπερβαίνουν το ποσό των 20.000 ευρώ.

►3. Ποιες προϋποθέσεις θέτει ο Νόμος για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης;

Σκοπός του Νόμου είναι η διάσωση μόνο των βιώσιμων επιχειρήσεων, δηλαδή εκείνων που έχουν την ικανότητα να διατηρηθούν στην αγορά όπου δραστηριοποιούνται, να συνεχίσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα και να δημιουργήσουν κέρδη στο μέλλον.

Κατ’ ακολουθία, τα στοιχεία που αποδεικνύουν τη βιωσιμότητα πρέπει να υποβάλλονται από τον οφειλέτη με την αίτησή του και την περιλαμβανόμενη σε αυτήν πρόταση ρύθμισης των οφειλών του.

Κατά τα λοιπά, η βιωσιμότητα της επιχείρησης του οφειλέτη θα ελεγχθεί από τους πιστωτές, οι οποίοι, εφόσον συγκεντρώνουν το 1/3 του συνόλου των απαιτήσεων, μπορούν να αναθέσουν τον έλεγχο σε εμπειρογνώμονα.

Στην περίπτωση που η αιτούσα επιχείρηση έχει συνολικές οφειλές άνω των 2.000.000 ευρώ ή κύκλο εργασιών, κατά την προηγούμενη της υποβολής της αίτησης χρήση, άνω των 2.500.000 ευρώ, ο διορισμός εμπειρογνώμονα είναι υποχρεωτικός.

►4. Ποιοι δικαιούνται να εκκινήσουν τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών;

Ο οφειλέτης, με την υποβολή αίτησης στην πλατφόρμα το ελληνικό Δημόσιο, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή άλλο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, περιλαμβανομένων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και οι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν επίσης να εκκινήσουν τη διαδικασία ως πιστωτές.

Η αίτηση του οφειλέτη θα πρέπει να υποβληθεί εντός 2 μηνών από την ως άνω κοινοποίηση. Ο πιστωτής που προσκάλεσε τον οφειλέτη να εκκινήσει τη διαδικασία λογίζεται ως συμμετέχων σε αυτή.

Αν ο οφειλέτης δεν υποβάλει αίτηση εντός του διμήνου, δεν δικαιούται να εκκινήσει ο ίδιος τη διαδικασία υπαγωγής του στον Νόμο μεταγενέστερα, εκτός εάν προσκληθεί εκ νέου από τους πιστωτές. Πάντως, η πορεία της διαδικασίας δεν διαφοροποιείται είτε η αίτηση υποβληθεί απευθείας από τον οφειλέτη είτε κατόπιν έγγραφης πρόσκλησης των πιστωτών.

►5. Μπορεί να υποβληθεί δεύτερη αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού από την ίδια επιχείρηση;

Οχι. Η αίτηση υποβάλλεται άπαξ και η υποβολή δεύτερης αίτησης από τον ίδιο οφειλέτη αποκλείεται. Συνεπώς, αποκλείεται η υποβολή δεύτερης αίτησης όσο εκκρεμεί η ρύθμιση της πρώτης ή μετά την αποτυχία της διαδικασίας, λ.χ. αν δεν συγκεντρώθηκε το απαιτούμενο ποσοστό απαρτίας των πιστωτών (ποσοστό 50% του συνόλου των απαιτήσεων κατά του οφειλέτη) ή αν δεν επιτευχθεί συμφωνία με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστωτών (δηλ. με το 60% των συμμετεχόντων πιστωτών, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται ποσοστό 40% των εμπραγμάτως ασφαλισμένων).

Επίσης, αποκλείεται η υποβολή δεύτερης αίτησης αν η διαδικασία κηρυχθεί άκαρπη για οποιονδήποτε λόγο, π.χ. επειδή ο οφειλέτης δεν ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του συντονιστή για τη συμπλήρωση των στοιχείων του φακέλου, όταν δεν έχει προσκομιστεί εξαρχής το σύνολο των δικαιολογητικών.

►6. Μπορεί να υποβληθεί αίτηση αν έχει τελεστεί ποινικό αδίκημα από τον οφειλέτη ή τον νόμιμο εκπρόσωπο της επιχείρησης;

Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3 περ. δ’ του Ν. 4469/2017, δεν μπορεί να υποβληθεί αίτηση όταν ο οφειλέτης έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για:

● Φοροδιαφυγή, πλην των περιπτώσεων μη απόδοσης φόρου προστιθέμενης αξίας, φόρου κύκλου εργασιών, φόρου ασφαλίστρων, παρακρατούμενων φόρων, τελών ή εισφορών ή φόρου πλοίων.

● Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία ή απάτη.

Αν ο οφειλέτης είναι εταιρεία ή νομικό πρόσωπο, τα ανωτέρω αδικήματα αρκεί να έχουν τελεστεί από τον νόμιμο εκπρόσωπο, λ.χ. τον διευθύνοντα σύμβουλο, τον διαχειριστή και γενικά από κάθε πρόσωπο που είναι εντεταλμένο στη διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου από το καταστατικό, τον νόμο ή από δικαστική απόφαση.

►7. Ποιες απαιτήσεις υπάγονται στη ρύθμιση; Προβλέπονται εξαιρέσεις;

Στη ρύθμιση υπάγονται όλες οι χρηματικές απαιτήσεις των πιστωτών της επιχείρησης, με την έννοια που προαναφέρθηκε. Ωστόσο, προβλέπονται στον Νόμο συγκεκριμένες κατηγορίες απαιτήσεων, οι οποίες εξαιρούνται από τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Συγκεκριμένα, εξαιρούνται από τη διαδικασία όλες οι απαιτήσεις που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 2016. Μια απαίτηση θεωρείται ότι έχει γεννηθεί μετά την 31.12.2016, εφόσον η αιτία της (λ.χ. η κατάρτιση της σχετικής αρχικής σύμβασης) ανάγεται σε χρόνο μεταγενέστερο της παραπάνω ημερομηνίας.

Περαιτέρω, εξαιρούνται οι απαιτήσεις των λεγόμενων «μικρών πιστωτών» της επιχείρησης. Ως μικροί πιστωτές θεωρούνται οι δανειστές της επιχείρησης, με απαιτήσεις οι οποίες:

(α) δεν υπερβαίνουν ατομικά για κάθε πιστωτή το ποσό των 2.000.000 ευρώ και ποσοστό 1,5% του συνολικού χρέους του οφειλέτη, (β) δεν υπερβαίνουν αθροιστικά το ποσό των 20.000.000 ευρώ και ποσοστό 15% του συνολικού χρέους του οφειλέτη.

Ομως, αν οι απαιτήσεις των μικρών πιστωτών υπερβαίνουν αθροιστικά είτε το ποσό των 20.000.000 είτε συνολικό ποσοστό 15% του χρέους του οφειλέτη, θα συμμετάσχουν στη ρύθμιση οι πιστωτές με τις μεγαλύτερες κατά σειρά απαιτήσεις μέχρι το ως άνω όριο.

Για παράδειγμα, αν σε μια επιχείρηση υπάρχουν απαιτήσεις από τρέχουσες συναλλαγές της εταιρείας (λ.χ. καθυστερούμενα μισθώματα, οφειλές λογαριασμών κοινής ωφέλειας, καθυστερούμενες αποδοχές εργαζομένων), οι οποίες δεν υπερβαίνουν αθροιστικά το ποσό των 20 εκατ. ευρώ ή το 15% του συνολικού χρέους τους οφειλέτη, οι απαιτήσεις αυτές δεν θα συμμετάσχουν στη διαδικασία και δεν θα δεσμεύονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών.

Αντίθετα, αν οι παραπάνω απαιτήσεις υπερβαίνουν αθροιστικά ένα από τα παραπάνω κριτήρια (20 εκατ. ευρώ ή 15% του συνολικού χρέους), θα συμμετάσχουν κανονικά οι μεγαλύτερες κατά ποσό απαιτήσεις που υπερβαίνουν το όριο των 20.000.000 ευρώ ή το ποσοστό του 15% του συνολικού χρέους της επιχείρησης.

Δεν μπορούν να ρυθμιστούν στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού οι απαιτήσεις του ελληνικού Δημοσίου από ανάκτηση κρατικών ενισχύσεων.

Οι εξαιρούμενες απαιτήσεις πιστωτών: (α) δεν συμμετέχουν στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού, ούτε λαμβάνουν σχετική πρόσκληση για να συμμετάσχουν, (β) δεν συμμετέχουν στην απαρτία και πλειοψηφία που απαιτείται για την επίτευξη συμφωνίας, (γ) δεν ρυθμίζονται με τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών που καταρτίζεται μεταξύ του οφειλέτη και της πλειοψηφίας των πιστωτών.

►8. Προβλέπεται υποχρέωση των πιστωτών να συμμετάσχουν στη διαδικασία;

Δεν προβλέπεται υποχρέωση των πιστωτών να συμμετάσχουν στη διαδικασία. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών έχει συναινετικό χαρακτήρα και στηρίζεται στην κοινή βούληση οφειλέτη και πιστωτών να ρυθμίσουν τις οφειλές της επιχείρησης.

Συνεπώς, οι πιστωτές έχουν τη διακριτική ευχέρεια να συμμετάσχουν στη διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη τη βιωσιμότητα της επιχείρησης του οφειλέτη και τις συνέπειες που θα είχε γι’ αυτούς μια ενδεχόμενη συμφωνία για την αναδιάρθρωση των οφειλών του.

►9. Είναι υποχρεωτικό να συμμετάσχει στη διαδικασία ένας ελάχιστος αριθμός πιστωτών;

Για να προχωρήσει η διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης, ο Νόμος θέτει ως προϋπόθεση ένα ελάχιστο ποσοστό απαρτίας πιστωτών, το οποίο ανέρχεται σε 50% των συνολικών απαιτήσεων έναντι της επιχείρησης. Αν δεν συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσοστό απαρτίας των πιστωτών, η διαδικασία περατώνεται αυτόματα ως άκαρπη.

Ωστόσο, αν εκδηλώσουν ενδιαφέρον συμμετοχής στη διαδικασία πιστωτές που εκπροσωπούν το 50% των απαιτήσεων της επιχείρησης, η διαδικασία προχωρά κανονικά και υπάρχει το ενδεχόμενο κατάρτισης δεσμευτικής συμφωνίας ακόμα και για τις απαιτήσεις πιστωτών που δεν συμμετείχαν στη διαδικασία.

! Από τις 9.00 σήμερα το πρωί έχει τεθεί σε λειτουργία η ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων για ένταξη στην εξωδικαστική ρύθμιση χρεών. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπερσύνδεση που υπάρχει στον διαδικτυακό χώρο της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (www.keyd.gov.gr) και να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής στον μηχανισμό.