Γρίφος για δυνατούς λύτες είναι πλέον η περαιτέρω εξέλιξη της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) όσον αφορά τα επιτόκια του ευρώ. Εχοντας ήδη μειώσει τα επιτόκια με 4 παρεμβάσεις εντός του 2024, από το υψηλό επίπεδο του 4,75% στο 3,15%, και καθώς ο πληθωρισμός μειώνεται πολύ κοντά στον στόχο του 2% ενώ οι προβλέψεις για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη αναθεωρούνται προς τα κάτω, η ΕΚΤ πρέπει να αποφασίσει αν θα πορευτεί το 2025 με αποκλειστικό κριτήριο τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό ή θα πάρει σοβαρά υπόψη της τον παράγοντα της οικονομικής στασιμότητας.
Σε αντίθεση με την ομόλογή της ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED), η οποία εντέλλεται από το καταστατικό της να αποφασίζει παίρνοντας υπόψη και τους δύο παράγοντες (πληθωρισμός και ρυθμοί ανάπτυξης), η ΕΚΤ δεν έχει τέτοια εντολή -και άρα «υποχρέωση»- από το καταστατικό της. Ισως γι’ αυτό η Κριστίν Λαγκάρντ επαναλάμβανε συχνά ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν το δικό τους μερίδιο ευθυνών και να μην τα περιμένουν όλα από την κεντρική τράπεζα. Ομως, μπροστά στην πολιτική κρίση σε Γαλλία και Γερμανία και την παράλυση της πολιτικής βούλησης του γαλλο-γερμανικού άξονα, η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να σταθμίσει και καθήκοντα που δεν απορρέουν από το καταστατικό της.
Πληθωρισμός ή ανάπτυξη;
Αυτό που κάνει το ζήτημα γρίφο για δυνατούς λύτες είναι ότι τα δεδομένα για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό «δείχνουν» διαφορετικές επιλογές ως προς τα επιτόκια. Οσον αφορά τον πληθωρισμό, στα τρόφιμα και στα βιομηχανικά αγαθά έχει πέσει στα επιθυμητά επίπεδα, αλλά στις υπηρεσίες και στα ενεργειακά προϊόντα είναι σε υψηλά επίπεδα – χωρίς να φαίνονται σημάδια αποκλιμάκωσης. Εχοντας μειώσει τα επιτόκια κατά 160 μονάδες βάσης μέσα στο 2024, η ΕΚΤ «υπό κανονικές συνθήκες» δεν θα είχε λόγο να τα μειώσει περαιτέρω κάτω από το επίπεδο του 2,5%, δηλαδή κατά 65 μονάδες βάσης ακόμη. Ακόμη κι έτσι, θα πρόκειται για μια γενναία μείωση. Κι αυτό το σενάριο όμως, με αυστηρά πληθωριστικά κριτήρια δεν θα έπρεπε να ισχύσει πριν από το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Ωστόσο, αν βάλουμε στο «παιχνίδι» και τις ανάγκες τόνωσης της ευρωπαϊκής ανάπτυξης, η οποία χωρίς εξωτερική «βοήθεια» φαίνεται ότι θα «σέρνεται» τόσο το 2025 όσο και το 2026 (με βάση τις προβλέψεις των οικονομολόγων του Bloomberg αλλά και του γερμανικού Ινστιτούτου IFO), τότε οι «ανάγκες» περικοπής των επιτοκίων είναι μεγαλύτερες – και πρέπει να εκπληρωθούν σε συντομότερο χρόνο.
Αυτό το δίλημμα γίνεται ακόμη οξύτερο εξαιτίας της «αντίστροφης» συγκυρίας της αμερικανικής οικονομίας. Εκεί, αντί να τροφοδοτούνται ελπίδες για γρήγορη περαιτέρω αποκλιμάκωση των επιτοκίων του δολαρίου, εκφράζονται επιφυλάξεις που ανατρέπουν αυτές τις προσδοκίες. Το αποτέλεσμα των «αντίστροφων» προσδοκιών είναι ότι το ευρώ υποτιμάται έναντι του δολαρίου, θέτοντας ένα άλλο κρίσιμο δίλημμα: σε συνθήκες στασιμότητας των ευρωπαϊκών ρυθμών ανάπτυξης σε επίπεδα περί το 1% και πολιτικής κρίσης στους δύο πυλώνες του γαλλο-γερμανικού άξονα, είναι επιθυμητή η αποδυνάμωση του ευρώ έναντι του δολαρίου;
Οι απαντήσεις θα μπορούσαν να είναι δύο: Ναι, αν αξιολογείται σημαντικότερη η ώθηση που θα δώσει ένα αδύναμο ευρώ στις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Αυτό το «ναι» θα είναι απολύτως συμβατό με την ανάγκη τόνωσης της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Οχι, αν αξιολογείται σημαντικότερο το να προστατευτούν η ευρωπαϊκή αποταμίευση και οι ευρωπαϊκές αξίες γενικά από την υποτίμηση και τη φυγή στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Ενα τέτοιο «όχι» θα ήταν επίσης συμβατό με την ανάγκη πιο συντηρητικής πολιτικής για λόγους ελέγχου του πληθωρισμού.
Η ΕΚΤ, υπό την επιρροή των ισχυρών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, είναι μεταξύ σφύρας και άκμονος…
Οι ελληνικές τράπεζες
Ανεξάρτητα από το πώς θα απαντήσει η ΕΚΤ σε αυτά τα διλήμματα, είναι δεδομένο ότι τα επιτόκια του ευρώ θα μειωθούν τουλάχιστον μέχρι το 2,5% αργά ή γρήγορα μέσα στο 2025. Για τις ελληνικές τράπεζες αυτό ενέχει τον κίνδυνο μείωσης των εσόδων τους από τόκους, που είναι η σημαντικότερη κατηγορία αυτών, καθώς δεν μπορούν να αποφύγουν την περαιτέρω μείωση του επιτοκιακού περιθωρίου (διαφορά μεταξύ του μέσου επιτοκίου καταθέσεων και του μέσου επιτοκίου δανεισμού). Το γεγονός όμως ότι πρόσφατα βρέθηκαν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης και των αντιπαραθέσεων στη Βουλή, το γεγονός επίσης ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε εξαιτίας της πολιτικής και κοινωνικής πίεσης να πάρει μέτρα που θα έχουν κάποιο κόστος για τα έσοδά τους από τις προμήθειες, είναι βέβαιο ότι θα τις κάνει φειδωλές στην περαιτέρω μείωση του επιτοκιακού περιθωρίου.
Ηδη, μέσα από αδικαιολόγητες αυξομειώσεις, οι τράπεζες μείωσαν το περιθώριο επιτοκίου από το υψηλό 5,62% τον Ιανουάριο του 2024 σε 4,88% τον Οκτώβριο του 2024, δηλαδή κατά 75 μονάδες βάσης, όταν το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ (το επιτόκιο με το οποίο δανείζονται ρευστότητα οι ίδιες οι τράπεζες από την ΕΚΤ) έχει μειωθεί μέσα στο 2024 κατά 160 μονάδες βάσης. Και στο μεταξύ, τα επιτόκια καταθέσεων μίας ημέρας (που αποτελούν τον μεγάλο όγκο των καταθέσεων) είναι παγωμένα στο 0,03%! Η τακτική των τραπεζών είναι να κρατάνε τα επιτόκια καταθέσεων πρακτικά στο μηδέν, ενώ ο δικός τους δανεισμός από την ΕΚΤ γίνεται πιο φτηνός.
Το σίγουρο είναι ότι οι τράπεζες δεν θα πάψουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της δημόσιας αντιπαράθεσης και το 2025…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας