Πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από την Ευρώπη

Οι επί τα χείρω προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη το 2024 και για την πορεία που σημείωσε η οικονομία το 2023 δείχνουν ότι πυκνώνουν τα σύννεφα της ύφεσης πάνω από την ευρωζώνη.

Σύμφωνα με τις νέες χειμερινές προβλέψεις, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 μειώθηκε στο 0,5% (από 0,6% που είχε καταγραφεί με τις φθινοπωρινές προβλέψεις), ενώ για το 2024 ο ρυθμός ανάπτυξης στην ευρωζώνη προβλέπεται στο 0,9% (από 1,3%) και στην Ε.Ε. στο 0,8% (από 1,2%). Λίγο περισσότερο αισιόδοξες οι προβλέψεις για το 2025 οπότε η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,7% στην Ε.Ε. και κατά 1,5% στην ευρωζώνη.

Αρνητικό το σήμα και για τον πληθωρισμό, ο οποίος τώρα αναμένεται να επιβραδυνθεί ταχύτερα απ’ ό,τι προβλεπόταν το φθινόπωρο. Στην Ε.Ε. ο πληθωρισμός βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή προβλέπεται να μειωθεί από 6,3% το 2023 σε 3,0% το 2024 και σε 2,5% το 2025. Στην ευρωζώνη, αναμένεται να επιβραδυνθεί από 5,4% το 2023 σε 2,7% το 2024 και σε 2,2% το 2025.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, το 2023 η ανάπτυξη επιβραδύνθηκε λόγω της διάβρωσης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, της έντονης αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής, της μερικής κατάργησης της δημοσιονομικής στήριξης και της μείωσης της εξωτερικής ζήτησης. Αφού αποφεύχθηκε οριακά η τεχνική ύφεση το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους, οι προοπτικές για την οικονομία της Ε.Ε. το πρώτο τρίμηνο του 2024 παραμένουν υποτονικές. Ωστόσο, διατηρείται κι ένας τόνος αισιοδοξίας από την προσδοκία οι επιχειρήσεις να συμβάλουν σε αυξήσεις που θα τονώσουν την κατανάλωση.

«Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά φέτος. Δεδομένου ότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να μειώνεται, η αύξηση των πραγματικών μισθών και μια ανθεκτική αγορά εργασίας αναμένεται να στηρίξουν την ανάκαμψη της κατανάλωσης. Παρά τον περιορισμό των περιθωρίων κέρδους, οι επενδύσεις αναμένεται να επωφεληθούν από τη σταδιακή χαλάρωση των όρων δανεισμού και τη συνέχιση της εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπλέον, το εμπόριο με ξένους εταίρους αναμένεται να ομαλοποιηθεί, μετά από τις χαμηλές περσινές επιδόσεις», αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής.

Η μείωση του ονομαστικού πληθωρισμού το 2023 ήταν ταχύτερη απ’ ό,τι αναμενόταν, κυρίως λόγω της μείωσης των τιμών της ενέργειας, αλλά με τη στασιμότητα της οικονομικής δραστηριότητας η χαλάρωση των πιέσεων που δέχονται οι τιμές διευρύνθηκε και σε άλλα αγαθά και υπηρεσίες το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους. Τα χαμηλότερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα του πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες, οι μειωμένες τιμές των βασικών ενεργειακών προϊόντων και η ασθενέστερη οικονομική δυναμική έθεσαν τον πληθωρισμό σε πιο απότομη καθοδική πορεία απ’ ό,τι αναμενόταν στις φθινοπωρινές προβλέψεις. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα η λήξη των μέτρων ενεργειακής στήριξης σε όλα τα κράτη-μέλη και το υψηλότερο κόστος αποστολής λόγω των διαταραχών του εμπορίου στην Ερυθρά Θάλασσα αναμένεται να ασκήσουν κάποιες ανοδικές πιέσεις στις τιμές, χωρίς όμως να εκτροχιαστεί η πτωτική πορεία του πληθωρισμού. Εως το τέλος του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, ο ονομαστικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη προβλέπεται να είναι οριακά υψηλότερος από τον στόχο της ΕΚΤ, με τον πληθωρισμό στην Ε.Ε. να είναι λίγο υψηλότερος.

Γεωπολιτικές εντάσεις

Στο εκτενές αιτιολογικό της κείμενο η Επιτροπή αποδίδει την αυξημένη αβεβαιότητα «στις παρατεταμένες γεωπολιτικές εντάσεις και στον κίνδυνο περαιτέρω επέκτασης της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Η αύξηση του κόστους αποστολής μετά τις διαταραχές του εμπορίου στην Ερυθρά Θάλασσα αναμένεται να έχει μόνο οριακό αντίκτυπο στον πληθωρισμό. «Ωστόσο, περαιτέρω διαταραχές θα μπορούσαν να προκαλέσουν νέα σημεία συμφόρησης στον εφοδιασμό που ενδέχεται να περιορίσουν την παραγωγή και να αυξήσουν τις τιμές».

Σε εγχώριο επίπεδο, οι κίνδυνοι για τις βασικές προβολές για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό συνδέονται με το αν η κατανάλωση, η αύξηση των μισθών και τα περιθώρια κέρδους θα υπερβούν τις προσδοκίες ή αν θα υστερούν σε σχέση με αυτές, καθώς και με το πόσο υψηλά θα παραμείνουν τα επιτόκια και για πόσο καιρό. Οι κλιματικοί κίνδυνοι και η αυξανόμενη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων εξακολουθούν να αποτελούν απειλή.

«Αυτή η πρόβλεψη καθιστά σαφές ότι η οικονομία χρειάζεται απεγνωσμένα επενδύσεις και όχι επιτόκια καταγραφής ή περιοριστικούς δημοσιονομικούς κανόνες. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν πράξη οικονομικού αυτοτραυματισμού εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ε.Ε. συνεχίσουν τα σχέδιά τους να επαναφέρουν τα μέτρα λιτότητας», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων. «Οι νέες προβλέψεις δείχνουν, επίσης, ότι τα επιτόκια-ρεκόρ βλάπτουν σοβαρά την υγεία της οικονομίας, ενώ διαδραματίζουν μόνο οριακό ρόλο στη μείωση του πληθωρισμού», σημειώνει η ΣΕΣ και καταλήγει: «Δεν αποτελεί έκπληξη όταν η έρευνα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι ο πληθωρισμός οφείλεται κυρίως στα εταιρικά κέρδη, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα, παρά στις καταναλωτικές δαπάνες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ε.Ε. θα πρέπει να σταματήσουν να μας παρασύρουν προς μια ύφεση που θα μπορούσε να αποφευχθεί με βάση το ξεπερασμένο οικονομικό δόγμα και να ανταποκριθούν στα στοιχεία που έχουν μπροστά τους υποστηρίζοντας τις επενδύσεις. Χρειαζόμαστε ένα μόνιμο επενδυτικό μέσο της Ε.Ε. με επαρκείς πόρους για να διασφαλίσουμε ότι όλα τα κράτη-μέλη και οι περιφέρειες μπορούν να επιτύχουν τους στόχους της Ε.Ε., ιδιαίτερα την κοινωνική πρόοδο και τη δίκαιη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία».