Πώς οι πολιτικές του ΔΝΤ υπονομεύουν τα δικαιώματα του κόσμου

Το πώς οι πολιτικές του ΔΝΤ έχουν υπονομεύσει τα δικαιώματα των εργαζομένων και άλλων κατηγοριών πολιτών σε χώρες που έχουν πάρει δάνεια για να διασωθούν απ' την οικονομική κατάρρευση εξηγεί σε νέα της έκθεση η οργάνωση Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). 

Μια απ' τις ιστορίες που παρουσιάζει είναι αυτή της 40χρονης Ρασίντα, η οποία εργάζεται ως οικιακή βοηθός σε τρία σπίτια στη Λαχόρη του Πακιστάν. Όπως είπε στο Human Rights Watch ο 11χρονος γιος της, Αρίφ, θέλει να μάθει πού μπορεί να στείλει μια επιστολή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για να τους πει ότι παρόλο που και οι δύο γονείς του δουλεύουν τρεις δουλειές, πρέπει να μεριμνήσουν για τα τρόφιμα και να κρατήσουν τον ανεμιστήρα εκτός λειτουργίας ακόμα και σε θερμοκρασίες 40 C λόγω των υψηλών λογαριασμών ρεύματος. Το HRW επισημαίνει ότι είνα εκατομμύρια οι Πακιστανοί που αναγκάστηκαν να κάνουν αυτές τις επιλογές, μεταξύ τροφίμων και βιβλίων, ρεύματος και φαρμάκων, αξιοπρέπειας και χρέους.

Το Παρατηρητήριο σημειώνει ότι η οικονομική κρίση στο Πακιστάν έχει ιστορικούς και διαρθρωτικούς λόγους, αλλά ότι η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού, η αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και των καυσίμων και η υποτίμηση του νομίσματος έρχονται ως αποτέλεσμα μιας συμφωνίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ του ΔΝΤ και του Πακιστάν τον Ιούλιο του 2022. Με βάση τη συμφωνία η κυβέρνηση πρέπει να τερματίσει τις επιδοτήσεις ενέργειας και καυσίμων, να αυξήσει τους φόρους, και να προχωρήσει σε μια συναλλαγματική ισοτιμία βασισμένη στην αγορά.

Τόσο το ΔΝΤ όσο και η πακιστανική κυβέρνηση έχουν υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα να επιδιώξουν μέτρα οικονομικής ανάκαμψης που προστατεύουν και προάγουν τα δικαιώματα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ωστόσο η συμφωνία θέτει το βάρος της ανάκαμψης στους ανθρώπους που ήδη παλεύουν περισσότερο, τονίζει το Παρατηρητήριο.

Πριν από λίγες ημέρες η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα έστειλε ένα μήνυμα στον «λαό του Πακιστάν» «να συλλέξουν περισσότερους φόρους από τους πλούσιους και να προστατέψουν τους φτωχούς του Πακιστάν». Η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει υπόψη της το αίτημά της, αλλά και το ΔΝΤ.

Το Πακιστάν είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνθηκών του ΔΝΤ που μπορούν να υπονομεύσουν τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των ανθρώπων. Μια νέα έκθεση της Human Rights Watch σχετικά με τα πρόσφατα δάνεια του ΔΝΤ σε όλο τον κόσμο διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειοψηφία εξαρτάται από πολιτικές λιτότητας που μειώνουν τις κρατικές δαπάνες ή αυξάνουν τους φόρους με τρόπους που ενδέχεται να βλάψουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εξαρτώντας τα δάνειά του σε πολιτικές που έχουν μακρά ιστορία επιδείνωσης της φτώχειας και της ανισότητας, το ΔΝΤ παραβιάζει τη δική του δέσμευση να ανταποκριθεί στην τρέχουσα οικονομική κρίση με τρόπους που αντιμετωπίζουν τη βαθιά ριζωμένη ανισότητα και οικοδομούν οικονομίες χωρίς αποκλεισμούς.

Τα μέτρα λιτότητας που μειώνουν τις κρατικές δαπάνες ή αυξάνουν τους φόρους έχουν μια καλά τεκμηριωμένη ιστορία υπονόμευσης δικαιωμάτων, σημειώνει η Human Rights Watch. Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών το 2019 υιοθέτησε κατευθυντήριες αρχές για να διασφαλίσει ότι τα μέτρα οικονομικής ανάκαμψης προάγουν «το όφελος ολόκληρου του πληθυσμού, αντί για λίγους». Οι αρχές απαγορεύουν στις κυβερνήσεις να επιδιώκουν τη λιτότητα εκτός εάν πληρούν αυστηρά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της αποφυγής, ή, εάν είναι απολύτως απαραίτητο, του περιορισμού και του μετριασμού, οποιασδήποτε αρνητικής επίδρασης στα δικαιώματα.

Η ανάλυση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα προγράμματα του ΔΝΤ που έχουν εγκριθεί σε 38 χώρες από τον Μάρτιο του 2020, διαπιστώνει ότι πάνω από το ήμισυ περιορίζει ή μειώνει τις δαπάνες για τους δημόσιους μισθούς, θέτοντας σε κίνδυνο την ικανότητα των κυβερνήσεων να παρέχουν ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες που είναι εγγυημένες ως δικαιώματα. Πάνω από τους μισούς επιβάλλουν φόρους προστιθέμενης αξίας, έναν έμμεσο φόρο που τείνει να είναι οπισθοδρομικός και να επιδεινώνει τις ανισότητες, καθώς ο συντελεστής είναι ίδιος για άτομα ανεξαρτήτως εισοδήματος.

Και πάνω από τους μισούς καταργούν ή μειώνουν τις επιδοτήσεις καυσίμων ή ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται στην κατανάλωση ή αναπτύσσουν σχέδια για να το πράξουν χωρίς επαρκείς επενδύσεις στην κοινωνική ασφάλιση ή άλλα αντισταθμιστικά μέτρα ή σε καθαρές πηγές ενέργειας. Η κατάργηση των επιδοτήσεων χωρίς επαρκείς επενδύσεις στην κοινωνική ασφάλιση συχνά σημαίνει ότι οι αυξήσεις των τιμών επηρεάζουν δυσανάλογα τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, τονίζει το Παρατηρητήριο.

Ένας 47χρονος οδηγός ταξί-ποδηλάτου στη Λαχόρη είπε στην οργάνωση HRW: «Μπορώ είτε να πάρω φάρμακα (ινσουλίνη) για τον διαβήτη μου είτε να πληρώσω για την κόρη μου να πάει σχολείο ή να έχω αναμμένα φώτα στο σπίτι μου. Μπορώ να κάνω μόνο ένα από τα τρία. Το ΔΝΤ πρέπει να έρθει να δει πώς διαχειρίζομαι τη ζωή μου».

Η κοινωνική ασφάλιση είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα που κατοχυρώνεται σε διάφορες συνθήκες που επικυρώθηκαν από το Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση μιας σειράς άλλων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην εκπαίδευση, την τροφή, την υγειονομική περίθαλψη και τη στέγαση, υπενθυμίζει η Human Rights Watch και τονίζει ότι «το ΔΝΤ πρέπει να αλλάξει πορεία και να θέσει τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων στο μέτωπο και στο επίκεντρο των προγραμμάτων του».