Κορονοπάρτι φοροδιαφυγής

Τα καλύτερά της χρόνια ζει η φοροδιαφυγή στην Ευρωπαϊκή Ενωση του κορονοϊού, αφού παραμένει άπιαστη ακόμη και μετά την εφαρμογή του μέτρου της ανταλλαγής των φορολογικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών-μελών. Το ύψος της ξεπέρασε τα 190 δισ. ευρώ τον περασμένο χρόνο, όπως αποκαλύπτει έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που επιβεβαιώνει τα χίλια διαφορετικά πρόσωπα με τα οποία δρα η φοροδιαφυγή, ιδιαίτερα τώρα στην εποχή των κρυπτονομισμάτων.

Οι εμπειρογνώμονες διαπιστώνουν κενά, ελλείψεις, ακόμα και απροθυμία κρατών να παράσχουν πλήρεις και αναλυτικές πληροφορίες για το οικονομικό προφίλ εταιρειών και φυσικών προσώπων με στόχο τον εντοπισμό περιπτώσεων φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής και προτείνουν καταγραφή όλων των δραστηριοτήτων με φορολογικό ενδιαφέρον προκειμένου να κλείσουν οι παρακαμπτήριοι για τους επιτήδειους.

Στην έκθεση αναφέρεται ότι η κλίμακα των εσόδων που χάνονται στην Ε.Ε. μόνο από εταιρική φοροαποφυγή εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 50 και 70 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το ποσό αυξάνεται σε σχεδόν 190 δισ. ευρώ (1,7% του ΑΕΠ της Ε.Ε.) εάν συμπεριληφθούν άλλοι παράγοντες, όπως οι ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις και η αναποτελεσματική είσπραξη φόρων από τα κράτη.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης, οι βασικές αιτίες για τα εκτεταμένα κρούσματα φορολογικής απάτης είναι οι ακόλουθες:

■ Τα κρυπτονομίσματα εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της ανταλλαγής πληροφοριών. Αν ένας φορολογούμενος διατηρεί χρήματα σε ηλεκτρονικά κρυπτονομίσματα, η πλατφόρμα ή ο άλλος ηλεκτρονικός πάροχος που προσφέρει υπηρεσίες χαρτοφυλακίου για τέτοιους πελάτες δεν υποχρεούται να δηλώσει στις φορολογικές αρχές οποιαδήποτε ποσά ή κέρδη αποκτώνται. Συνεπώς, τα χρήματα που διατηρούνται σε τέτοια ηλεκτρονικά μέσα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αφορολόγητα.

■ Οι εταιρείες χρησιμοποιούν επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό για να εκμεταλλεύονται τις διαφορές στους φορολογικούς κανόνες των διάφορων κρατών-μελών με τη μορφή κινήτρων και πλεονεκτημάτων για την προσέλκυση επενδύσεων και να καταβάλλουν όσο το δυνατόν λιγότερο φόρο επί των κερδών τους (επιζήμιος φορολογικός ανταγωνισμός).

■ Το εισόδημα από μερίσματα που δεν προκύπτουν από λογαριασμό θεματοφυλακής (π.χ. μερίσματα που καταβάλλονται μέσω τρεχούμενου λογαριασμού, που δεν είναι λογαριασμός θεματοφυλακής, από εταιρεία που εδρεύει σε ένα κράτος-μέλος σε μέτοχό της που κατοικεί σε άλλο κράτος-μέλος) δεν αποτελεί χωριστή κατηγορία εισοδήματος που θα πρέπει να δηλωθεί σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Συνεπώς αν το κράτος-μέλος όπου εδρεύει η εταιρεία δεν ανταλλάσσει αυτές τις πληροφορίες με το κράτος-μέλος κατοικίας του φορολογούμενου, αυτά τα ποσά μπορεί να παραμένουν αφορολόγητα.

■ Δεν είναι υποχρεωτικό για τα κράτη-μέλη να αναφέρουν όλες τις κατηγορίες εισοδημάτων αλλά μόνο τα δεδομένα που είναι άμεσα διαθέσιμα. Κατά συνέπεια, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ του αριθμού των κατηγοριών πληροφοριών που αναφέρονται από κάθε κράτος-μέλος που έχουν ως αποτέλεσμα τη μη φορολόγηση εισοδημάτων στο κράτος-μέλος κατοικίας του φορολογούμενου.

■ Τα έσοδα από ακίνητη περιουσία συνήθως καταγράφονται σε χωριστά τοπικά μητρώα και οι φορολογικές αρχές δεν μπορούν εύκολα να τα εντοπίσουν. Η παράλειψη μπορεί επίσης να εξηγηθεί με βάση ένα συγκεκριμένο φορολογικό καθεστώς (π.χ. τα κράτη-μέλη που δεν φορολογούν τα προϊόντα ασφάλισης ζωής δεν έχουν άμεσα διαθέσιμες τις αντίστοιχες πληροφορίες στα φορολογικά μητρώα τους). Ενδέχεται επίσης ένα κράτος-μέλος να μην τηρεί χωριστά ή διακριτά αρχεία, όπως μπορεί να συμβεί στην περίπτωση εισοδήματος από απασχόληση και αμοιβές διοικητικών στελεχών.

■ Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται από τη νομοθεσία να καταγράφουν και να αναφέρουν τους φορολογικούς αριθμούς των δικαιούχων λογαριασμών, ακόμα και αυτούς που έχουν εκδοθεί από άλλα κράτη-μέλη. Ωστόσο, από τα δεδομένα που ανταλλάσσονται μεταξύ κρατών-μελών, μόνο το 70% των λογαριασμών με δικαιούχους φυσικά πρόσωπα συνδέονται με ΑΦΜ και μόνο το 73% των λογαριασμών με δικαιούχους νομικά πρόσωπα συνδέονται με αριθμό μητρώου εταιρείας. Ενα άλλο πρόβλημα είναι η αλληλεπικάλυψη αρχείων λογαριασμού όπου υπάρχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι.