Το αίμα του Ελλρόυ

«Η μητέρα μου μού κληροδότησε το δώρο και την κατάρα της ιδεοληψίας. Aρχισε ως περιέργεια στη θέση της παιδικής οδύνης. Aνθησε ως έρευνα για σκοτεινή γνώση.

Και μετατράπηκε σε τρομακτική δίψα για σεξουαλική και πνευματική διέγερση. Οι ιδεοληπτικές εκστρατείες μου παραλίγο να με σκοτώσουν. Με έσωσε η μανία μου να τις μετατρέψω σε κάτι καλό και χρήσιμο».

Είναι ο Τζέημς Ελλρόυ στο πρώτο του αυτοβιογραφικό βιβλίο, που ανοίγει με την άγρια και ανεξιχνίαστη δολοφονία της μάνας του στο Λος Aντζελες του 1958.

Με λεπτομέρειες που φέρνουν ναυτία, περιγράφει τη βουτιά του στην κόλαση από τα 10 μέχρι τα 30 του και την ανάδυσή του ως συγγραφέα… που κολυμπά καλύτερα από κάθε άλλον στα κύματα της κόλασης.

Η κόλαση του «αμερικανικού ονείρου» που παγιδεύει τη σερβιτόρα, τη στάρλετ, τη μαθήτρια, τη νοσοκόμα -όπως η μάνα του Ελλρόυ-, τον λογιστή και κομπιναδόρο -όπως ο πατέρας του-, τον μπράβο, τον ψευτοκαλλιτέχνη, τον καταπιεσμένο προτεστάντη οικογενειάρχη· η κόλαση που κυνηγά τον Μαύρο ή τον Μεξικανό στον κόσμο του Λευκού· η κόλαση που μολύνει τα Αστυνομικά Τμήματα, τα ορκωτά δικαστήρια αλλά και τη μυστική πολιτική ιστορία των ΗΠΑ· η κόλαση της βίας που καραδοκεί…

Αυτή η κόλαση τροφοδοτεί το έργο του Τζέημς Ελλρόυ εδώ και 35 χρόνια, και είναι συμπυκνωμένη στα Σκοτάδια μου (Aγρα, μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης): το πιο σπαρακτικό -το μοναδικό σπαρακτικό- βιβλίο αυτού του σπουδαιότερου ίσως εν ζωή ανατόμου του εγκλήματος.

Τα Σκοτάδια μου είναι ένα συναρπαστικό μη μυθοπλαστικό βιβλίο. Διαβάζεται όμως και ως αστυνομικό μυθιστόρημα για τα απωθημένα των Αμερικανών «της διπλανής πόρτας», καθώς και ως σπουδή για τις αποτρόπαιες δολοφονίες γυναικών στις κοινωνίες του ιδιωτικού οράματος. Και, φυσικά, είναι και ένα σχόλιο στο πώς ένας συγγραφέας διαχειρίζεται το «εγώ» του και την «καταραμένη» πλευρά του.

Ο Ελλρόυ συνθέτει αριστοτεχνικά τρεις βιογραφίες που εξελίσσονται κατά την περίοδο 1935-1995, μέσα από τη διαμάχη του κρυφού με το φανερό και της μνήμης με τη λήθη ή την αποσιώπηση, σε μια ατμόσφαιρα με έντονο σασπένς.

Η πρώτη βιογραφία είναι η δική του, και καθηλώνει τον αναγνώστη που παρακολουθεί την επίμονη προσπάθειά του να τραβήξει την προσοχή ως έφηβος με ναζιστικές κορόνες, την εγκατάλειψη του σχολείου και του πατέρα του, την καταφυγή στο αλκοόλ αλλά και στη μανιώδη ανάγνωση αστυνομικής λογοτεχνίας σε βιβλιοθήκες, τη ζωή του κλοσάρ, τις μικροκλοπές, τις διαρρήξεις και την ανασύνταξη στην ψειρού, τις παραισθήσεις που αναζητά καταπίνοντας ρινικά αποσυμφορητικά και τις αφηγήσεις που κατακλύζουν τη φαντασία του πριν αρχίσει να γράφει.

Η δεύτερη είναι η βιογραφία του ντετέκτιβ της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας Μπιλ Στόουνερ, που έγινε το 1994 ο δάσκαλος του συγγραφέα, στην αγωνιώδη προσπάθειά του να αναψηλαφήσει όλα τα δεδομένα γύρω από τον φόνο της μητέρας του. Υποδειγματικός ερευνητής και ανθρωπογνώστης, ο 53χρονος Στόουνερ, καθόλου δεν μοιάζει με τους διεφθαρμένους και εκβιαστές μπάτσους των μυθιστορημάτων του Ελλρόυ. Μαζί με τον συγγραφέα, φτάνουν επιτέλους κοντά στην ταυτότητα του δολοφόνου της Τζην, και αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα επεισόδια του βιβλίου. Διότι ο Ελλρόυ ανασυνθέτει τον μηχανισμό του εγκλήματος και την έννοια του εγκληματικού πάθους, ξεκινώντας από τη μεγάλη εικόνα της κοινωνικής παθογένειας για να καταλήξει στο πορτρέτο του δράστη.

Η τρίτη είναι η βιογραφία εν προόδω αυτής της κοκκινομάλλας γυναίκας με τα δύο διαζύγια: της Τζηνήβα Χίλλικερ- Ελλρόυ, που όλο από κάπου έφευγε κι όλο κάτι κυνηγούσε και έβλεπε τον γιο της σαν εξιλασμό για τα τυφλά νυχτερινά ραντεβού της. Μέχρι που ένας μελαχρινός άντρας την έπνιξε και πέταξε το σώμα της στον δρόμο. Για 35 χρόνια ο Ελλρόυ πρόβαλλε την ιστορία της σε εκείνη της Μαύρης Ντάλιας (Ελίζαμπεθ Σορτ), κι έγραψε το ομώνυμο μυθιστόρημα που κλείνει με την (φανταστική) ανακάλυψη του δολοφόνου. Για πρώτη φορά λοιπόν στα Σκοτάδια μου, η πραγματική ζωή της Τζηνήβα ξεπροβάλλει μέσα από κουρέλια νέων πληροφοριών που οι βασικοί μάρτυρες αποσιωπούσαν...

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ο Κόμης του Ερέβους

Ο Τζέημς Ελλρόυ είναι ένας πρίγκιπας του ερέβους, ένας κάτοχος του ανελέητου κυνισμού των πραγμάτων.

Απομυθοποιεί αδίστακτα, χωρίς σνομπισμό, βλέπει πίσω από τα ψευδοουμανιστικά κλισέ, τον ψευτοπροοδευτισμό και τον συντηρητισμό, πίσω και πέρα από και τα κλισέ και την απάτη. Βλέπει τη βουλιμία του «εγώ», την εγγενή κακία, τη γενικευμένη εξουσιοφρένεια, την απατεωνία των προσχημάτων, τον κυρίαρχο μισογυνισμό, τον δυνάμει φόνο, ως έσχατη εκδοχή της μανίας για κυριαρχία, παντού, ανεξαιρέτως. Ο Τζέημς Ελλρόυ δεν κάνει κηρύγματα ψευδοκαλοσύνης, δεν κανοναρχεί με ιδεολογήματα και δεν πουλάει ανθρωπιστικό σανό, είναι ένας ανατόμος τού όντως ανθρώπου, ο οποίος έχει ωραιοποιηθεί καθ’ υπερβολήν απ’ τη συνήθη λογοτεχνία.

Ο συγγραφέας αυτός κατορθώνει να βλέπει την ατομική νοσηρότητα, από πάνω, μέσα στον λαβύρινθο του ιστορικού- -κοινωνικο-πολιτικού. Είναι αποτρόπαιος μάγος, είναι η γοητεία του Κακού, και μεγάλος, έξοχος, στυλίστας της αφήγησης.

Γιώργος-Ικαρας Μπαμπασάκης

Σφυροκόπησα τη μνήμη σου

Οι ειλικρινείς συγγραφείς οφείλουν να είναι τέρατα επινοητικότητας. Ο Ελλρόυ το ξέρει. Οσο πιο αμείλικτος είσαι με τη λογική των γεγονότων τόσο οφείλεις να παίζεις στα δάχτυλα, κυριολεκτικώς, τη μουσική των γεγονότων. Κυριεύεται από την έμμονη ιδέα της απώλειας, της τραγωδίας. Την υπερβαίνει, με το πείσμα να βγει από τα έγκατα του τίποτα και να γίνει ένας πολύπειρος στενογράφος της φρίκης, να μας κάνει να τη δούμε κατάματα για να την υπερβούμε με τη σειρά μας.

Γράφει τα Σκοτάδια με καταιγιστική επιγραμματικότητα. Προσέχω, καθηλωμένος, την ομοιότητα του κεφαλαίου «Στόουνερ» με τα «Εγκλήματα», το τέταρτο μέρος στο 2666, το αριστούργημα του Μπολάνιο. Ο Ελλρόυ λέει την ιστορία της μάνας του, σκαλίζοντας τον underworld, τον ημίκοσμο και τον υπόγειο κόσμο των ΗΠΑ: εκτροχιασμένα πάθη, τσακισμένα όνειρα, εξωφρενικές βλέψεις, εμπρηστικές φιλοδοξίες, όλα περιδινίζονται ανεξέλεγκτα σε μια κοινωνία που είναι ικανή για το καλύτερο και για το χειρότερο.

Κυριάκος Μαργαρίτης

Λύσσα και Λόγος

Ο Ελλρόυ δεν έχει αυταπάτες: «Η Αμερική δεν υπήρξε ποτέ αθώα. Χάσαμε την παρθενιά μας στα μισά του δρόμου και μετά κοιτάζουμε το παρελθόν μας δίχως μετάνοια. […] Δεν γίνεται να χάσεις κάτι το οποίο δεν το είχες ποτέ διανοηθεί».

Το ζήτημα δεν είναι να αποκαταστήσεις την παρθενιά. Το ζήτημα είναι να κατορθώσεις τον τοκετό. Εγώ το λέω κοσμογονία. Αν είναι κατάμαυρη, το οφείλουμε στην εντιμότητα του Ελλρόυ να μυθολογεί μετ’ ευτελείας και ακριβείας. Το αποκορύφωμα είναι η Τριλογία του Αμερικανικού Υποκόσμου. Σημειώστε τα ονόματα: Κέννεντυ (Τζακ & Μπόμπυ), Τζ. Εντγκαρ Χούβερ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Τζίμμυ Χόφφα, Χάουαρντ Χιουζ κ.ά. Σημειώστε τα γεγονότα: πολιτικές δολοφονίες, διαπλοκή και διαφθορά, σεξ και βία, χολιγουντιανά σκάνδαλα, ίντριγκες και πραξικοπήματα. Σημειώστε τα τοπία: Λος Αντζελες, Μαϊάμι, Ουάσινγκτον, Κούβα. Με αυτά τα υλικά, και με πρόζα πυγμάχου, ο Ελλρόυ συγκροτεί έναν ιδρυτικό μύθο, που μας αφορά όλους. Το ερώτημα είναι: αντέχουμε;