Τις προάλλες τα σόσιαλ άναψαν με την παρατήρηση ότι μια συσκευασία γάλακτος παραμορφώνει τη φυσιολογία της αγίας οικογένειας προς χάριν της Woke κουλτούρας· εικονίζεται το σκάνδαλο, ένας πατέρας να δίνει γάλα στο παιδί του – μα δεν έχει μάνα, καταργήσαμε τις μάνες; Τις ίδιες μέρες φούντωνε η διαμάχη για την ομοφυλοφιλία του Μεγάλου Αλεξάνδρου – το Χόλιγουντ και το Netflix έδιδαν τα άγια τοις κυσί.
Τώρα συζητάμε με ζήλο για ακροδεξιούς γεροντόμαγκες που σκοράρουν αντι-Woke «κουνίστρες οπισθογεμείς» για να χαϊδέψουν τον όχλο τους. Και, ταυτόχρονα, το προφιλέστερο ίσως σπορ των μίντια και των σόσιαλ: η παφλάζουσα μνησικακία, η κατασκευή ενόχων χωρίς δίκη, χωρίς καν κατηγορίες, ένα ρεπορτάζ με μη κατονομαζόμενες πηγές αρκεί, ολόκληρη παράδοση κοινωνικής αλληλεγγύης ρίχνεται στα σκυλιά.
Αφρισμένα βουβάλια κουτουλιούνται, ποδοπατιούνται μες στην αρένα, σχοινιασμένα, ελεγχόμενα. Κι έξω απ’ τη μάντρα, οι αφέντες μασουλάνε τσιπς, πίνουν ουίσκια και παίζουν στοιχήματα ποιο ζώο θα εξοντώσει ποιο. WTF; Αυτή είναι η συνθήκη: σκατολογία, μοχθηρία, μνησικακία – το καύσιμο και η τροφή αυτής της δημόσιας αρένας.
Πώς; Γιατί; Δεν είναι εύκολη μία μόνο απάντηση. Ο συγγραφέας του περίφημου ρωμαϊκού εγχειριδίου «Rhetorica ad Herennium» («Ρητορική προς Ερέννιον») ήδη από τον 1ο π.Χ. αιώνα συνόψιζε τους μηχανισμούς της μνήμης και των εντυπώσεων:
«Οταν βλέπουμε στην καθημερινή ζωή πράγματα ασήμαντα, συνηθισμένα, κοινότοπα, γενικώς τα ξεχνάμε, διότι ο νους δεν διεγείρεται από κάτι που δεν είναι καινούργιο και δεν προκαλεί έκπληξη. Αν δούμε όμως ή ακούσουμε κάτι που είναι πρόστυχο, αισχρό, ασυνήθιστο, σπουδαίο, απίστευτο ή γελοίο, αυτό πιθανότατα δεν θα το ξεχάσουμε για πολύ καιρό [...] Τα συνηθισμένα πράγματα λησμονούνται εύκολα, ενώ τα καινούρια και εντυπωσιακά μένουν στον νου για μακρότερο χρόνο.»
Είναι κανούργια πράγματα η μνησικακία, η μισαλλοδοξία, το λιντσάρισμα; Οχι, αλλά προκαλούν τις εντονότερες εντυπώσεις, αφυπνίζουν ταυτοτικές ορμές, γαργαλάνε και αφομοιώνονται άκοπα. Το γελοίο, το αισχρό, το πρόστυχο, το χάχανο, η πρόγκα επικρατούν πάντα έναντι του στοχαστικού, του μετριοπαθούς, του συμπονετικού.
Σε μια κοινωνία εν μεταβάσει, από τη μία υποκρισία στην άλλη, που δεν θέλει να δει τις στρεβλώσεις και τη βία που γεννούν, που φοβάται να συμπεριλάβει και να καταλάβει, με παραβιαζόμενους νόμους και κανόνες, με άρχοντες πρωτοστάτες στην υποκρισία και τη διαφθορά, ποιος θα ακουμπήσει στη νηφαλιότητα, τη συμπόνια, την ανιδιοτελή κατανόηση, την ανοχή; Ποιος μπορεί να δει, ποιος μπορεί ν’ ακούσει;
Ανατρέχουμε πάλι στη ρωμαϊκή ρητορική, τροφό και εργαλείο της res publica, της πολιτείας. Στο πιο συμπυκωμένο φιλοσοφικό-πολιτικό του έργο, στο «Σκιπίωνος ενύπνιον» («Somnium Scipionis»), o Κικέρων αναζητεί την κοσμική αρμονία του Σύμπαντος και στα επίγεια. Για να δεις, όμως, πρέπει να έχεις ασκημένη όραση, για ν’ ακούσεις πρέπει να έχεις ασκημένη ακοή – λέει μες στο όνειρο ο πρεσβύτερος Σκιπίων ο Αφρικανός στον εγγονό του:
«Εκεί όπου ο Νείλος πέφτει με ορμή, στα μέρη που ονομάζονται Καταρράκτες, προερχόμενος από πολύ υψηλά βουνά, εκείνη η φυλή, η οποία κατοικεί σ’ εκείνον τον τόπο, εξ αιτίας της εντάσεως του ήχου στερείται την αίσθηση της ακοής. [...] Ετσι και τα αυτιά των ανθρώπων δεν μπορούν να συλλάβουν τον ήχο του Σύμπαντος, όπως ακριβώς εσείς αδυνατείτε να κοιτάξετε τον ήλιο απευθείας, γιατί με τις ακτίνες του καταβάλλονται η οξύτητα των οφθαλμών σας και η αίσθηση της οράσεως».
Η νηφαλιότητα είναι εδώ, πλάι μας. Η πραότητα, η συμπόνια, η κατανόηση των ουσιωδών, η βαθύτερη γνώση, είναι πάντα εδώ, πλάι μας. Μα δεν αρκεί να θέλουμε, για να μπορούμε να τα δούμε· ασφαλώς να θέλουμε, αλλά χρειάζεται και άσκηση, χρειάζονται και μάχες, για να τα φτάσουμε.
Απέναντι στη γενικευμένη δηλητηρίαση που ποτίζει τη μεταιχμιακή κοινωνία μας, οι λανθάνουσες δυνάμεις της ανθρωπιάς έχουν να δώσουν πολλές μάχες: απέναντι στους αφέντες της μοχθηρίας που στήνουν την αρένα, κι απέναντι στην καθημερινή ποταπότητα, την ασημαντότητα, απέναντι στη μισαλλοδοξία, ιδίως αυτήν.
Το Κακό είναι η απουσία του Καλού. Κάπως έτσι, αποφατικά, όρισαν το Κακό ο Πλωτίνος, ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ο Ιερός Αυγουστίνος. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε άρα ότι, όταν δεν ακούγεται, δεν εμφανίζεται το Καλό, τότε το Κακό καταλαμβάνει όλο τον διαθέσιμο χώρο. Αυτό συμβαίνει τώρα, η χυδαία ασημαντότητα κατακλύζει κάθε ζωτικό χώρο, μας ποτίζει με το δηλητήριο της βλακείας της.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας