Δράκε, δράκε, είσαι εδώ;

Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com

Μέσα στον ζόφο αυτών των ημερών και για όσο καιρό διαρκεί αυτή η πρωτόγνωρη για όλους μας δοκιμασία, κάθε Σάββατο, εδώ στις «Νησίδες», θα επιχειρούμε με αισιόδοξη διάθεση και εργαλεία την εικόνα, τον λόγο και τη φαντασία, να σας φτιάχνουμε τη μέρα, πραγματοποιώντας νοερές αποδράσεις στις ομορφιές της πολύχρωμης Ελλάδας μας. Θα αφήνουμε για λίγο πίσω τη μιζέρια των γκρίζων, έρημων μεγαλουπόλεων και τη μονόχρωμη όψη της ζωής και θα αντλούμε δύναμη και ελπίδα από την απαράμιλλη γοητεία της ζωογόνας ελληνικής υπαίθρου.

Ταξίδια του νου, τροφή για μυαλό και ψυχή...

Θα «Μένουμε Σπίτι» μαζί σας και μέσα από αυτή τη στήλη θα συνεχίσουμε ακούραστα να μοιραζόμαστε όμορφες εικόνες και ενδιαφέρουσες ιστορίες από ξεχωριστούς τόπους της χώρας μας που έχουν το χάρισμα να ταξιδεύουν το μυαλό και την ψυχή, να γεμίζουν τα σκοτάδια μας με το φως της φύσης και του πολιτισμού.

Εξάλλου μπήκε η άνοιξη, η πιο χαρμόσυνη και πιο αισιόδοξη εποχή του χρόνου, και κανένας ιός δεν θα μας κλέψει το δικαίωμα να ελπίζουμε, να ονειρευόμαστε και να σχεδιάζουμε την επόμενη «απόδραση», που αργά ή γρήγορα θα πραγματοποιηθεί ξανά!

Και όπως είπε και ο μεγάλος Γιάννης Ρίτσος «Είναι άνοιξη πια. Δεν χωράει η πίκρα μέσα στο φως!!!».

Αν βρεθείς με διαυγή καιρό στον αυχένα της Βασιλίτσας, εκεί όπου σήμερα εκτείνονται οι πίστες του Εθνικού Χιονοδρομικού Κέντρου, και στρέψεις το βλέμμα στα βορειοδυτικά, θα αντικρίσεις ένα από τα ομορφότερα και πιο εντυπωσιακά ορεινά τοπία της Ελλάδας!

Στη μια άκρη του κάδρου το όρος Τύμφη απλώνει την οδοντωτή μακρόστενη κορμοστασιά του και στην άλλη ορθώνεται η συμπαγής κωνική σιλουέτα του Σμόλικα, του δεύτερου σε ύψος βουνού της Ελλάδας (κορφή 2.637 μ.). Ανάμεσα στα δύο βουνά κυλά ο ποταμός Αώος που πηγάζει από τα υψίπεδα του Μετσόβου. Στην πορεία του δυναμώνει από δεκάδες μικρά και μεγαλύτερα ποτάμια και καθώς το νερό χτυπά με δύναμη στις βραχώδεις όχθες, ένα υπερκόσμιο βουητό αντιλαλεί στα γύρω κορφοβούνια, γι’ αυτό και στους παλιούς είναι γνωστός και ως «Βοϊούσας», ονομασία που προέρχεται από τη λέξη βοή ή βουή.

Από αυτόν λοιπόν τον ιδιαίτερο ορεινό τόπο ξεκινά το νοερό μας ταξίδι στα υπέροχα τοπία της Βόρειας Πίνδου και στους ξεχωριστούς θρύλους που τα περιβάλλουν. Θρύλους για στοιχειά και δράκους που θα ακούσεις να διηγούνται ακόμη σαν παραμύθια οι παλιότεροι!

Ο πολυμήχανος δράκος του Σμόλικα

«Μια φορά κι έναν καιρό στη Λάκου Βινίτου (αλπική λίμνη που υπάρχει στις αετοράχες του Σμόλικα), ένα αφέγγαρο βράδυ, βγήκε από τα νερά της λίμνης, σαν στοιχειό, ένα μεγάλο κριάρι. Οι βοσκοί σάστισαν στη θωριά του καθώς δεν είχαν ματαδεί κάτι παρόμοιο, αλλά ήταν νύχτα και δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά πράγματα. Το κριάρι έβγαλε έναν ανατριχιαστικό ήχο σαν απόκοσμο βέλασμα και τότε τα πρόβατα από τα γύρω μαντριά έτρεξαν ξοπίσω του και το ακολούθησαν, σαν μαγεμένα, ώς την άκρη της λίμνης. Επειτα το κριάρι έδωσε μια και βούτηξε στο σκοτεινό νερό, μαζί του και τα πρόβατα. Ετσι ξεκληρίστηκαν ολάκερα κοπάδια και έμειναν χωρίς βιος οι τσελιγκάδες».

Πώς αλλιώς να εξηγούσαν αυτή την αλλόκοτη συμπεριφορά των ζώων οι φοβισμένοι τσομπάνηδες… Φαντάστηκαν λοιπόν πως το κριάρι με τις υπερφυσικές δυνατότητες ήταν ο δράκος που ζούσε στα απύθμενα νερά της λίμνης και άλλαζε τη μορφή του για να γευτεί το αρνίσιο κρέας που τόσο ποθούσε. Αυτή είναι μια από τις συχνές ιστορίες που διηγούνται ακόμη οι παλιότεροι για το στοιχειό της Δρακόλιμνης του Σμόλικα. Από τότε, πάντα σύμφωνα με τους ντόπιους και για πολλά χρόνια, οι βοσκοί απέφευγαν να φέρνουν τα κοπάδια τους κοντά στις όχθες της Δρακόλιμνης, αφού ο πεινασμένος δράκος καθόταν ακούνητος στο νερό και παραμόνευε!

Αλλος δράκος, ίδιες συνήθειες

Στο αντικρινό βουνό, την Τύμφη ή Γκαμήλα όπως τη λένε οι ντόπιοι λόγω των πολλών κορφών του που μοιάζουν με ράχη καμήλας, υπάρχει μια ακόμη δρακόλιμνη.

Εκεί, στα ανεμοδαρμένα υψίπεδα, ανάμεσα στα χωριά Μικρό Πάπιγκο, Τσεπέλοβο και Βρυσοχώρι, σε υψόμετρο 2.050 πίσω από τις αλπικές ακρώρειες, ξεπροβάλλει η γαλάζια παρουσία της και αναμφίβολα εντυπωσιάζει.

Και εδώ λοιπόν, σύμφωνα με τον θρύλο, στην άπατη, όπως τη θεωρούσαν, μικροσκοπική λιμνούλα, ζούσε ένα φοβερό και τρομερό στοιχειό που είχε τη μορφή δράκου. Κάποια στιγμή οι διηγήσεις των χωρικών κέντρισαν την περιέργεια του Αλή Πασά που οργάνωσε ολόκληρη αποστολή για να την εξερευνήσει και να εξιχνιάσει τα μυστικά της. Οι Ζαγορίσιοι μάλιστα προσδιόρισαν πως τον Ιούλιο του 1814 είχε γίνει αυτό το εγχείρημα. Ξεκίνησε λοιπόν ο Αλή με όλα του τα εφόδια, ανάμεσά τους και μια ξύλινη βάρκα που είχε πάρει από τη λίμνη των Ιωαννίνων και αγγαρεύοντας τον ντόπιο πληθυσμό βάλθηκε να ανέβει στα απάτητα, για εκείνη την εποχή, βουνά.

«Πασά μου, μην πας, ο δράκος της λίμνης θυμώνει όταν πατούν τη γη του και στέλνει αέρα, κεραυνούς και χαλάζι στον απρόσμενο επισκέπτη», του έλεγαν και του ξανάλεγαν οι χωρικοί, πιθανόν για να αποφύγουν την αγγαρεία.

Δεν άκουγε κανέναν ο Αλή, τέτοιο αγύριστο κεφάλι ήταν. Να όμως που στην πορεία για τα υψίπεδα της Γκαμήλας, αν και ήταν κατακαλόκαιρο, εκεί ανάμεσα στα χωριά Καπέσοβο και Σκαμνέλι, χτύπησε την πομπή μια τρομερή καταιγίδα!

Εσκιζαν οι κεραυνοί τον μαύρο ορίζοντα, το χαλάζι τρύπησε τις τέντες του Αλή και αγέρας δυνατός, πήρε και σήκωσε τη βάρκα και την τσάκισε πάνω στα βράχια. Από τότε η τοποθεσία εκείνη πήρε την ονομασία «Μονόξυλο». Οπου φύγει φύγει ο Αλή και ούτε να ξανακούσει ήθελε για τη στοιχειωμένη λίμνη και τον δράκο που τη φύλαγε.

Δυο δράκοι μαλώνανε… Ενας ακόμη θρύλος θέλει τον δράκο που ζούσε στη λίμνη του Σμόλικα με τον δράκο που κατοικούσε στη λίμνη της Τύμφης να βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη. Μια άλλη εκδοχή θέλει να είναι τρεις οι δράκοι και μάλιστα να είναι αδέρφια που μεταμορφώθηκαν σε δράκοντες. Ο ένας ζούσε στη Βερλίγκα του Λάκμου, ο άλλος στην Τύμφη και ο τρίτος στον Σμόλικα.

Τώρα, τι να είχαν να χωρίσουν τα στοιχειά μεταξύ τους, κανείς δεν ξέρει και η κάθε διήγηση δίνει τη δική της εξήγηση. Ισως πάλι αυτά να είναι πράγματα που αφορούν μόνο τους δράκους και δεν μπορούν να τα κατανοήσουν οι άνθρωποι…

Ολες όμως οι αναφορές λένε ότι ο πόλεμος μεταξύ των δράκων του Σμόλικα και της Τύμφης μαινόταν κάθε μέρα, όλο και πιο σκληρός και αδυσώπητος! Το στοιχειό του Σμόλικα ξερίζωνε τα πεύκα του βουνού και τα πετούσε με μανία στον αντίπαλό του. Κι αυτός πάλι κοτρόνια μόνο έβρισκε εκεί, στην κορυφογραμμή της πέτρινης Γκαμήλας, που τα εκσφενδόνιζε με δύναμη στον ορκισμένο εχθρό του.

Αλλες παραλλαγές θέλουν η μάχη να γίνεται μόνο με πέτρες. Γι’ αυτό και γύρω από τη Δρακολίμνη του Σμόλικα ο τόπος έχει άσπρο χρώμα με διάσπαρτες μαύρες πέτρες και οι όχθες της λίμνης της Τύμφης έχουν μαύρο χρώμα με διάσπαρτες άσπρες πέτρες!

Υπάρχουν και αφηγήματα που βγάζουν νικητή τον δράκο του Σμόλικα που βρήκε το υπερ-όπλο για να εξολοθρεύσει τον ανίκητο ώς τότε γείτονά του, αυτόν της Τύμφης. Αφού είδε λοιπόν και αποείδε ότι οι κορμοί δέντρων και τα κοτρόνια δεν προξενούν ούτε γρατζουνιά στον αντίπαλο, άρχισε να του πετάει σβόλους από αλάτι. Ο αγαθοβιόλης δράκος της Τύμφης είδε τις μπαλίτσες του αλατιού μαλακές και ακίνδυνες και αφού πρώτα έβαλε τα γέλια, στη συνέχεια τις καταβρόχθισε. Το αλάτι όμως του έφερε τόση δίψα που τον ανάγκασε να πίνει ασταμάτητα νερό ώσπου και έσκασε!!!

Στα λημέρια των δράκων…

Η προέλευση των μικρών αυτών λιμνών που βρίσκονται στην αλπική ζώνη χάνεται στα βάθη των αιώνων και πιθανόν είναι κατάλοιπα της εποχής των παγετώνων. Το γεγονός είναι πως σήμερα στην πεζή και χωρίς φαντασία εποχή μας, οι δύο Δρακόλιμνες του Σμόλικα και της Τύμφης αποτελούν έναν ιδιαίτερο ορειβατικό προορισμό.

Το σχήμα της Δρακόλιμνης της Τύμφης είναι σχεδόν ελλειψοειδές και καλύπτει μια έκταση περίπου 10 στρεμμάτων, όσο για το βάθος της είναι μεταβλητό και κυμαίνεται από 5 έως 3 μέτρα ανάλογα με την εποχή. Το καλοκαίρι στα αλπικά λιβάδια γύρω από τη λίμνη ανθίζουν δεκάδες είδη της χλωρίδας, μερικά εκ των οποίων είναι εξαιρετικά σπάνια και ενδημικά. Γι' αυτόν τον λόγο την περιοχή επισκέπτονται εκτός από τους ορειβάτες και βοτανολόγοι από κάθε άκρη της Γης. Από το χωριό Μικρό Πάπιγκο ξεκινά έντονα ανηφορικό αλλά σημαδεμένο μονοπάτι που οδηγεί στο ορειβατικό καταφύγιο το οποίο δεσπόζει στη θέση Αστράκα (4 ώρες). Στη συνέχεια χρειάζεται άλλη μία ώρα πεζοπορίας έως τη Δρακόλιμνη της Γκαμήλας (Τύμφης).

Η Δρακόλιμνη του Σμόλικα εντοπίζεται ανάμεσα στα χωριά Πάδες και Κεράσοβο, έχει έκταση περίπου 5 με 6 στρέμματα και σχήμα καρδιάς. Για το βάθος της δεν υπάρχει επίσημη καταμέτρηση. Στα βλάχικα ονομάζεται «Λάκου Βινίτου» που σημαίνει γαλάζια λίμνη. Και εδώ ο φυσιολάτρης πεζοπόρος αλλά και ο επιστήμονας βοτανολόγος θα βρουν τον μικρό τους επίγειο παράδεισο. Εξαιρετικά πλούσια είναι και η ορνιθοπανίδα της περιοχής, ενώ το καλοκαίρι ο επισκέπτης συναντά συχνά πατήματα μεγάλων θηλαστικών, όπως ο λύκος και η αρκούδα. Η προσέγγιση της Δρακόλιμνης του Σμόλικα γίνεται από το χωριό Πάδες της Λάκας Αώου, μέσω του επαρχιακού δρόμου που συνδέει το Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας με την Κόνιτσα. Από τις Πάδες πολύ δύσκολος χωματόδρομος σε ανεβάζει μέχρι τα 1.900 υψόμ. Μετά ακολουθεί ανηφορική πεζοπορία που διαρκεί περίπου 90 λεπτά σε ευδιάκριτο μονοπάτι.

Και στις δύο λίμνες ο επισκέπτης θα δει εκατοντάδες αλπικούς τρίτωνες. Πρόκειται για μικρά χαριτωμένα αμφίβια που σε πολλές περιοχές οι ντόπιοι τα αποκαλούν και δρακάκια - ίσως η παρουσία τους να εξηγεί και τους θρύλους τον δράκων.