Δύο ρέκβιεμ, η Μέρα της Κρίσης και η Ανάσταση

Συνυφασμένη για αιώνες η μουσική έκφραση με τη θρησκευτική λατρεία, μας κληρονόμησε μερικά από τα σπουδαιότερα έργα της. Πόσο μάλλον για την πιο συμβολική από τις παραδόσεις της, αυτή που συνδέεται με την Εβδομάδα των Παθών, το θρήνο της υπέρτατης απώλειας και την προσδοκία της Ανάστασης, ελπίδα που έκανε τη ζωή σε αυτόν τον μάταιο κόσμο περισσότερο υποφερτή.

Εναρμονισμένες με το δικό τους τρόπο στη θρησκευτικότητα των ημερών οι εκδηλώσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών εκφράζουν προεκτάσεις της τέχνης που ψηλαφεί το τραύμα και προσεγγίζει την απώλεια -θέματα που δεν έπαψαν ποτέ να απασχολούν τον άνθρωπο- μέσα από σύγχρονες δημιουργίες.Τα καλλιτεχνικά γεγονότα αυτών των ημερών θα μπορούσαν να συνοψιστούν στον τίτλο «δύο ρέκβιεμ, η Μέρα της Κρίσης και η Ανάσταση»: αφού δεν λείπει και το αριστουργηματικό ορατόριο του Χέντελ για την Ανάσταση.

■ Η πρώτη σύγχρονη εκδοχή της καθολικής νεκρώσιμης ακολουθίας, όπως μπορεί να αποδοθεί το Ρέκβιεμ και μάλιστα στον πληθυντικό αριθμό Requiem(S) είναι η τελευταία παραγωγή του Γάλλου χορευτή και χορογράφου Ανζελέν Πρελζοκάζ που επιχειρεί μέσα από διαφορετικές τελετουργίες να εμβαθύνει σε όλο το φάσμα των συναισθημάτων που συνδέονται με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Το ερώτημα «πώς να μιλήσει κανείς τη σιωπηλή γλώσσα του πένθους;» φαίνεται να βρίσκεται στον πυρήνα του έργου του στο οποίο εξισορροπεί τη θλίψη, την οργή, τον βαθύτερο πόνο για να φτάσει στη γιορτή της ζωής και τη χαρά της ύπαρξης ως μηχανισμούς επιβίωσης που ενεργοποιούνται για να εκτονώσουν την οδύνη από το αμετάκλητο γεγονός του θανάτου. Και το φέρνει εις πέρας με μια ομάδα δεκαεννέα χορευτών, συνδυάζοντας κλασική μουσική, μέταλ ροκ, πρωτότυπα ηχοτοπία και παραδοσιακούς κινησιολογικούς κώδικες που επαναπροσδιορίζονται.

«Εχασα τον πατέρα μου, τη μητέρα μου και μερικούς πολύ στενούς φίλους κατά τη διάρκεια του 2023. Αυτές οι περιστάσεις κίνησαν μέσα μου μια βαθιά και μακρινή επιθυμία να χορογραφήσω τα συναισθήματα που σχετίζονται με την απώλεια όσων αγαπάμε. […] Ηθελα να εξερευνήσω όλα αυτά τα συναισθήματα που βιώνουμε στο πένθος. Δεν είναι μόνο η λύπη ή ο αφανισμός. Σίγουρα ποτέ δεν θεραπεύεται, μπορεί όμως να προκύψει μια μορφή χαράς, αυτή της αναβίωσης της μνήμης του ατόμου που έχουμε χάσει, μπορεί να προσθέσει ανακούφιση και ένα επιπλέον βάθος στη ζωή» είναι τα δικά του λόγια που περιγράφουν τη νέα του δημιουργία.

Από το Φεστιβάλ της Ανοιξης του Μεγάρου, η παράσταση Requiem(S) του Ballet Preljocaj παρουσιάζεται αύριο, Κυριακή των Βαΐων και μεθαύριο Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου στις 20:00 στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη.

→ Εισιτήρια 10-55 ευρώ.

■ Απόλυτα ενταγμένη στο πνεύμα του Πάσχα η μεγάλη συναυλία με την Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Γιώργου Πέτρου τη Μεγάλη Δευτέρα (αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, 20:30), η οποία παρουσιάζει με ξεχωριστή λαμπρότητα το μοναδικό ορατόριο «Η Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού» του Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ.

Αρκετοί λόγοι κάνουν την παράσταση ξεχωριστή: το έργο παρουσιάζεται με όργανα εποχής, αντίστοιχα με εκείνα που είχε διαθέσιμα ο συνθέτης κατά την περίοδο της δημιουργίας του -άλλωστε η Καμεράτα και ο αρχιμουσικός της κατατάσσονται ανάμεσα στους σημαντικότερους ερμηνευτές της μουσικής του 18ου και 19ου αιώνα σε όργανα εποχής. Κι ακόμα τους χαρακτήρες του ορατορίου ζωντανεύει μια ομάδα από τους σημαντικότερους διεθνώς λυρικούς καλλιτέχνες με εξειδίκευση στη μουσική του 18ου αιώνα: ο σοπρανίστας Nicolo Balducci (Αγγελος), ο μπάσος Sreten Manojlovic (Εωσφόρος), η μέτζο-σοπράνο Μαίρη-Ελεν Νέζη (Μαρία Μαγδαληνή), η κοντράλτο Lena Suttor-Wernich (Μαρία του Κλωπά) και ο τενόρος Krystian Adam (Ιωάννης). Επιπροσθέτως τη «σύγχρονη» Ανάσταση λαμπρύνει η συμμετοχή του καλλιτέχνη του φωτισμού, Γιώργου Τέλλου, ο οποίος δημιουργεί μια εικαστική παρέμβαση με βίντεο, ειδικά σχεδιασμένη για την παράσταση.

Το πρώιμο έργο του συνθέτη του «Μεσσία», που έμελλε να διαδραματίσει ρόλο προάγγελου για τις αλλαγές στη λόγια μουσική που ακολούθησε μετά από αυτόν, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την Κυριακή του Πάσχα του 1708 στη Ρώμη. Ηταν στο παλάτι του σημαντικότερου υποστηρικτή του Χέντελ κατά τη διάρκεια της νεανικής του παραμονής στην Ιταλία, μαρκησίου Francesco Maria Ruspoli, που ακούστηκε το αριστουργηματικό δραματοποιημένο ορατόριο «Η Ανάσταση», το οποίο εξιστορεί με συγκινητικό τρόπο τα γεγονότα γύρω από το Θείο Πάθος και την Ανάσταση του Ιησού – την κάθοδο στον Αδη, την Ανάσταση, την επίσκεψη των μυροφόρων στον Τάφο και τις συνομιλίες του Χριστού με την Παναγία και τη Μαρία Μαγδαληνή, όπως τις μεταφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (καθώς θεωρούνταν βλάσφημη η ενσάρκωση του Χριστού επί σκηνής) αλλά και τη διαμάχη μεταξύ των δυνάμεων του Παράδεισου και της Κόλασης. Το λιμπρέτο του ποιητή Carlo Sigismondo Capece που μπορεί κάποιος να βρει σε απόδοση Εφης Καλλιφατίδου στην ιστοσελίδα του Μεγάρου (https://www.megaron.gr), περιγράφει όσα συνέβησαν γύρω από την Ανάσταση του Ιησού, μέσα από τα μάτια των πιο οικείων του προσώπων, ενώ παρουσιάζει, με θεατρικό τρόπο, μέσω ενός μοναδικού οπερατικού διαλόγου, τη συνομιλία όχι μόνο ανθρώπων (του Ιωάννη, της Μαρίας Μαγδαληνής, της Μαρίας του Κλωπά) αλλά και υπερφυσικών πλασμάτων (όπως ο Αγγελος Κυρίου και ο Εωσφόρος).

→ Εισιτήρια 10-55 €

■ Τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου στις 20:30 στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης παρουσιάζονται δύο ακόμη έργα που συνομιλούν με τη θρησκευτικότητα των ημερών αν και πρόκειται για λόγια μουσική του σήμερα, απολύτως ανοιχτή σε επιρροές από άλλα είδη μουσικής που εντάσσεται στις αναζητήσεις σύγχρονων συνθετών για την εξεύρεση νέων τρόπων έκφρασης και απεύθυνσης στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για το δεύτερο «Ρέκβιεμ», σύνθεση του Αντριου Λόιντ Βέμπερ και το έργο του Ελληνα διεθνούς συνθέτη Δημήτρη Σκύλλα «The Judgement Day». Της συναυλίας θα έχει προηγηθεί (19:30) εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων.

Στο δικό του «Ρέκβιεμ», μια λειτουργία που συνέθεσε το 1985 αφιερωμένη στην απώλεια του πατέρα του, ο Βρετανός δημιουργός πασίγνωστων μιούζικαλ -όπως το «Φάντασμα της όπερας» και το «Cats», παντρεύει δύο διαφορετικά είδη: τις εκλεπτυσμένες και αυστηρές φόρμες της παραδοσιακής κλασικής μουσικής με τις μελωδικές, λυρικές και ποπ υφές του μιούζικαλ, σε μια πρόσμειξη που καταλήγει σε συμφωνικό ήχο. Στην απόδοσή του συμπράττουν ο Παναγιώτης Γιαννάκας στο κλαρινέτο, η υψίφωνος Δήμητρα Κωτίδου, ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος, η boy soprano Εβίτα Χιώτη, η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων σε διδασκαλία Σταύρου Μπερή ενώ την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών- Ορχήστρα in Residence του Μεγάρου -διευθύνει ο μαέστρος Γιώργος Βράνος. Η καλλιτεχνική επιμέλεια είναι του Παναγή Παγουλάτου.

Την ίδια βραδιά θα έχει προηγηθεί η παρουσίαση του νέου έργου ενός διακεκριμένου Ελληνα συνθέτη, του Δημήτρη Σκύλλα: το «The Judgement Day» για κλαρινέτο και ορχήστρα που αποτελεί ανάθεση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Ο Σκύλλας, ο πρώτος Ελληνας συνθέτης που έγραψε έργο για τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, αντλεί έμπνευση για τις πρωτοποριακές του μουσικές συνθέσεις από τις διαφορετικές μορφές του θρήνου στην ιερή μουσική, στην αρχαία τραγωδία, τη σημασία του τελετουργικού και τον διάλογο μεταξύ του αρχέγονου και του σύγχρονου. Στο συγκεκριμένο έργο, που άπτεται των ημερών, βάση της σύνθεσής του αποτελεί η ελληνική δημοτική παράδοση, κυρίως αυτή που έχει δώσει ήχο και λόγια στην απώλεια όπως είναι το ηπειρώτικο μοιρολόι. Χαρακτηρίζεται ως ένας από τους πιο δυναμικούς συνθέτες της γενιάς του, όραμά του είναι να επικοινωνήσει την κλασική μουσική σε ένα ευρύτερο κοινό ενώ η συνεργασία του με το BBC αποτυπώθηκε το 2022 στο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους για τη ζωή του «Δημήτρης Σκύλλας: Afterpop».

→ Εισιτήρια 9-50 €

♦ Προπώληση εισιτηρίων για όλες τις εκδηλώσεις στο Μέγαρο, στο τηλ. 210 7282333 και στο megaron.gr