Βανδαλισμός

Φανταστείτε πως ανήκετε στο γερμανικό έθνος των Βανδάλων. Ο τόπος σας, στη βόρεια Ευρώπη, σας πέφτει στενός και έτσι τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες εσείς ξεσπάτε σαν θύελλα στην ήπειρο. Δηώνετε τα παραδουνάβια εδάφη, περνάτε από φωτιά και μαχαίρι τη Γαλατία και μετά ξεχύνεστε στην Ιβηρική χερσόνησο, Πορτογαλία και Ισπανία, όπου διαλύετε το σύμπαν –τα ίχνη σας περνάνε στη γλώσσα: το τοπωνύμιο «Ανδαλουσία» προέρχεται από το αραβικό «Ελ Ανταλούς», δηλαδή «Η Χώρα των Βανδάλων». Δεν περιορίζεστε όμως εκεί: περνάτε απέναντι, κατακτάτε τη Βόρεια Αφρική, αλώνετε την Καρχηδόνα, λεηλατείτε τη Μαυριτανία και τη μισή Νουμιδία και κάνετε τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς να τρέχουν και να μη φτάνουν. Η Μεσόγειος γίνεται ουσιαστικά μια βανδαλική λίμνη...

Περνάτε διά πυρός και σιδήρου τη Σικελία, ενώ η άγρια χάρη σας φτάνει μέχρι την Κεφαλονιά, όπου αιχμαλωτίζετε 300 κατοίκους, τους πετσοκόβετε σε μικρά κομμάτια και τα πετάτε στη θάλασσα. Κρατάτε όμως το αποκορύφωμα της οργής σας για τη Ρώμη. Για δύο βδομάδες δεν αφήνετε πέτρα πάνω στην πέτρα: ναοί, μέγαρα, μνημεία τα κάνετε ρημαδιό, αλλά η μανία σας εστιάζεται στα αγάλματα: συστηματικά κόβετε τις μύτες και τα αυτιά τους, γιατί πιστεύετε πως τα γλυπτά, οι ανδριάντες και οι προτομές των ηρώων, των αυτοκρατόρων, των θεών και θεαινών, των Νυμφών και των Σατύρων, έχουν ψυχή. Συνεπώς είστε πεπεισμένοι πως εάν καταστρέψετε αυτές τις «εισόδους» της ψυχής, θα την εμποδίσετε από το να εισέλθει και να εξέλθει από το άγαλμα, καταφέρνοντας να το σκοτώσετε οριστικά...

Βέβαια το μόνο που θα είχατε καταφέρει στη πραγματικότητα κάνοντας όλα αυτά, εάν βέβαια ήσασταν Βάνδαλοι, θα ήταν να συνδεθεί για πάντα η ονομασία της φυλής σας, του γένους σας, με τη σκόπιμη πρόκληση φθοράς ή την καταστροφή καλλιτεχνικών δημιουργημάτων. Γενικότερα με τη σκόπιμη φθορά ή προσβολή της αισθητικής κτισμάτων, μνημείων, με αναγραφή συνθημάτων σε τοίχους, καταστροφή ταφικών μνημείων κ.λπ., όπως ορίζει τον «βανδαλισμό» το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, συμπληρώνοντας πως ο όρος είναι μεταφορά στα ελληνικά του γαλλικού vandalisme. Αυτό βεβαίως παράγεται από το ουσιαστικό «βάνδαλος», το πρόσωπο που φθείρει ή καταστρέφει σκόπιμα έργα του πολιτισμού, χωρίς να ενδιαφέρεται για την αξία όσων καταστρέφει.

Ο βάνδαλος, δηλαδή ο βάρβαρος ο άξεστος, ο απολίτιστος, είναι μεταφορά του γαλλικού Vandale, από το λατινικό Vandalus, με προέλευση τον γερμανικό όρο Wandal (από το αρχαίο γερμανικό wandjan, που σημαίνει «περιπλανώμαι»), όπως ονομάζονταν αρχαίοι γερμανικοί λαοί, οι Βάνδαλοι, καταλήγει το λεξικό. Βανδαλισμός, λοιπόν: από τους πρώτους χριστιανούς που γκρέμιζαν τα αρχαιοελληνικά αγάλματα και τους ναούς για να τα κάνουν ασβέστη με τον οποίο θα επίχριζαν τις εκκλησίες τους μέχρι το κάψιμο βιβλίων και πινάκων «εκφυλισμένης» τέχνης από τους ναζί και από την ανατίναξη των πελώριων αρχαίων αγαλμάτων του Βούδα στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν μέχρι την εκτόξευση σούπας από κάτι φανατικούς κρετίνους στη Μόνα Λίζα, ο βανδαλισμός το μόνο που υπογραμμίζει εμφατικά είναι η μοχθηρία και η ηλιθιότητα του βανδάλου.

Η τέχνη (πρέπει να) είναι ελεύθερη. Κανείς δεν υποχρεώνεται ούτε να την καταναλώσει, ούτε να τη γουστάρει, αλλά οφείλει, αν όχι να τη σέβεται, τουλάχιστον να την ανέχεται. Και εγώ εκνευρίζομαι με τους αφηνιασμένους θεούσους που κραδαίνουν σταυρούς έξω από σινεμά, θέατρα, πινακοθήκες και μουσεία, αλλά δεν μπουκάρω στις εκκλησίες τους.