Το ιστορικό ενός μεγάλου έργου

Ο ελληνικός λαός με την πάνδημη συμμετοχή του στις διαδηλώσεις για τη δολοφονία των 57 συνανθρώπων μας απαίτησε να μάθει την αλήθεια. Η παρούσα κυβέρνηση θα καταγραφεί ως η πλέον μαέστρα στην επικοινωνία, στις κούφιες εξαγγελίες, στην καπήλευση έργων που όχι μόνο δεν της ανήκουν αλλά απεδείχθη ανίκανη να ολοκληρώσει.

Ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε το Φάληρο πριν από την 28η Φεβρουαρίου, συνοδευόμενος από τον περιφερειάρχη Αττικής κ. Ν. Χαρδαλιά, και εξήγγειλε την ολοκλήρωση του Μεγαλύτερου Δημοσίου Εργου Ανάπλασης της Χώρας.

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να παρουσιαστεί το ιστορικό του έργου που είναι άγνωστο στους πολίτες, διότι επιτηδείως αποκρύπτεται.

Μετά τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προέταξε αυτό το έργο. Για να υπάρξει ομοιογένεια μεταξύ της Ανάπλασης του Φαληρικού Ορμου και του «Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος - ΚΠΙΣΝ», προτείναμε στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος να χρηματοδοτήσει τον ίδιο αρχιτέκτονα του κτιρίου του ΚΠΙΣΝ, τον Renzo Piano, για την εκπόνηση της μελέτης. Το «Ιδρυμα» ανταποκρίθηκε και τη χρηματοδότησε με 3 εκατ. ευρώ.

Προσωπικά γνώριζα τον R. Piano, γιατί σπούδασα αρχιτεκτονική στη Γένοβα, όπου είναι ο γενέθλιος τόπος του και το γραφείο του, έχοντας παρακολουθήσει μαθήματα, ομιλίες και παρουσιάσεις μελετών του.

Με τον νόμο 3843/2010, προσδιορίσαμε τον χώρο και τους όρους παρέμβασης και ο R. Piano επέλεξε τα εδώ γραφεία συνεργασίας του.

Αρχές του 2010 ανατέθηκαν οι μελέτες, που εκπονήθηκαν σε τέσσερεις φάσεις:

α) Σχέδιο γενικής διάταξης, β) Προπαρασκευαστικές μελέτες των έργων υποδομής και δικτύων, γ) Μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων με ενσωμάτωση της τεχνοοικονομικής μελέτης, δ) Οριστικές μελέτες εφαρμογής.

Τη διετία 2010-2012 οι συναντήσεις μας με τον R. Piano γίνονταν στην Αθήνα ή στο στούντιό του στη Γένοβα.

15 Οκτωβρίου 2010, στη Γένοβα, μας παρουσίασε το master plan της μελέτης.

30 Ιουνίου 2011, παρουσίασε τη μελέτη στην Αθήνα στο Tae Kwon Do, παρουσία του τότε πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος, των δημάρχων της περιοχής και του τότε περιφερειάρχη Γ. Σγουρού.

23 Νοεμβρίου 2011, ολοκληρώθηκε η διαβούλευση της «Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» και η Σύνταξη του Προεδρικού Διατάγματος και προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός ανάθεσης της μελέτης της Κεντρικής Προβλήτας, που ήταν και το πιο εμβληματικό έργο από τις τρεις προβλήτες που προβλέπονται στη μελέτη.

20 Φεβρουαρίου 2012, εισηγήθηκα στη Βουλή τον νόμο 4040/2012, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα λειτουργίας του πάρκου, αυξάνοντας τη δόμηση από 2.500 τ.μ. σε 4.000 τ.μ. και την κάλυψη από 5.500 τ.μ. σε 8.500 τ.μ. Συμπεριελήφθησαν και 6.400 τ.μ. ανοικτών στεγάστρων με μηδενική δόμηση για την ενεργειακή εξυπηρέτηση του πάρκου 550 στρεμμάτων.

Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε ότι το 2028 θα έχει ολοκληρωθεί το έργο, ήτοι 16 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της μελέτης, αλλά δεν συμπεριλαμβάνεται το ιστορικό τοπόσημο του Φαλήρου που είναι η Μεγάλη Προβλήτα, που υπήρχε έμπροσθεν του εμβληματικού «Hotel Ακταίον», και οι δύο μικρότερες.

Για τη σύνδεση του πάρκου με την πόλη της Αθήνας και τα παρακείμενα προάστια στα έξι χρόνια η κυβέρνηση δεν φρόντισε ούτε για ένα προσχέδιο.

Οι μέχρι σήμερα υποδομές, οδοποιία, δίκτυα κ.ά. έχουν γίνει χωρίς να έχει ο μελετητής έστω συμβατική εμπλοκή.

Από εδώ και πέρα θα εκτελεστεί το πιο ευαίσθητο και το πλέον σημαντικό μέρος του έργου, και δεν είναι μόνο οι περιπατητικές διαδρομές, οι υδατοδεξαμενές, οι φυτεύσεις κ.ά.

Αυτή η τελική φάση είναι η «Κορύφωση της Αισθητικής του Μεγάλου Εργου» και επιβάλλεται στενή συνεργασία με τον μελετητή ώστε ανά τακτά διαστήματα να παρευρίσκεται.

Πρέπει άμεσα να υιοθετηθεί επ’ ακριβώς η μορφή και το καθεστώς του φορέα διαχείρισης όπως το είχαμε σχεδιάσει. Στις δημοκρατικές πολιτείες υπάρχει συνέχεια στη διοίκηση και η επόμενη διαβουλεύεται με την προηγούμενη.

Για τους σημερινούς κυβερνώντες ούτε τιμητική πρόσκληση δεν απευθύνουν έστω για διακομματική ενημέρωση, διότι προτιμούν την κομματική καπηλεία.

Το βίωσα πρόσφατα στα εγκαίνια ενός μεγάλου οδικού έργου στην Λέσβο, τα οποία πραγματοποίησε ο κ. πρωθυπουργός, του οποίου η μόνη σχέση με το έργο ήταν η παρουσία του στη φιέστα των εγκαινίων, όπου εκφώνησε κομματικό λόγο ευλογώντας εαυτόν και τους παραταξιακούς παριστάμενους φίλους του.

Επειδή η εκεί μικρή κοινότητα γνωρίζει, εκείνος δέχθηκε τη χλεύη των πολιτών και την κριτική όλων των τοπικών ΜΜΕ.

Τα εκατομμύρια πολιτών στο λεκανοπέδιο Αττικής και την υπόλοιπη Ελλάδα, δυστυχώς, όταν δεν υπάρχει αντίλογος, απλώς υπομένουν ό,τι ακούν και βλέπουν. Αυτή είναι εξάλλου η στόχευση της κυβέρνησης, η παραπλάνηση.

Ομως τουλάχιστον ας είναι αξιοπρεπείς στις ξένες προσωπικότητες και έχουν χρέος να τιμήσουν τον μεγάλο Αρχιτέκτονα R. Piano, κάτι που έχουν κάνει όλες οι χώρες που διαθέτουν αρχιτεκτονικά του έργα –εμείς διαθέτουμε δύο– και στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Ιταλία ορίστηκε επιπροσθέτως ισόβιος γερουσιαστής.

Η δέσμευση ότι το 2028 θα έχει ολοκληρωθεί το έργο δεν αρκεί. Το πιο σημαντικό είναι να υλοποιηθεί η μελέτη του R. Piano, με οργανωμένη επίβλεψη από το γραφείο του και τους εδώ συνεργάτες του και η επιβλέπουσα υπηρεσία της περιφέρειας να μεριμνά για την τήρηση της ακριβούς υλοποίησης της μελέτης.

Μόνο στην Ελλάδα, η υλοποίηση ενός δημόσιου έργου γίνεται χωρίς τη συμμετοχή -τις περισσότερες φορές- του μελετητή.

Το μεγάλο πάρκο των 550 στρεμμάτων δεν το δρομολογήσαμε μόνο ως χώρο αναψυχής, αλλά και ως πνεύμονα οξυγόνου της ασφυκτιούσας πρωτεύουσας.

*Αρχιτέκτονας, τ. βουλευτής, αν. υπουργός Περιβάλλοντος