Για την τιμή των όπλων

Αν και οι στατιστικές δεν είναι με το μέρος τους, ας εμπιστευτούμε τους ποιητές: γράφουν τη Βίβλο της εποχής μας. Ψαλμωδούν τα συμβάντα. Συνομιλούν με το παρελθόν. Αφουγκράζονται το παρόν. Οραματίζονται το μέλλον. Συχνά γίνονται οι προφήτες του. Οι καλοί ποιητές έχουν το χάρισμα να αφηγούνται την προσωπική τους ιστορία και να την κάνουν να ακούγεται σαν συλλογική. Είναι συνάμα και καλοί στρατιώτες: οπλισμένοι με λυτρωτικό άνεμο, σπεύδουν να διασώσουν ό,τι έμεινε να διασωθεί από την κεκτημένη ταχύτητα της σκληράδας της εποχής, όπου κυβερνούν οι κάκιστοι κι ό,τι χειρότερο έχει να δείξει το πολιτικό συναπάντημα, τοπικώς και πλανητικώς ομιλώντας.

Οπως τα αγριολούλουδα και οι κάκτοι προστατεύουν τη φύση από τον αφανισμό, έτσι και οι ποιητές προστατεύουν την κοινωνία από καταστροφές, όπως ο πόλεμος, η βία, το μίσος, η κακότητα, η τοξικότητα, ο διχασμός, η δυστοπία. Υπό αυτό το πρίσμα, στο έμπα του 2025, διάλεξα (και προτείνω) λίγες καινούργιες ή σχετικά παλαιότερες ποιητικές συλλογές που πληρούν ορισμένα βασικά κριτήρια, όχι μόνο αισθητικής πληρότητας και αφηγηματικής δεινότητας αλλά και ομορφιάς, κοινωνικής ευαισθησίας και ιστορικότητας. Επιχειρώ, με άλλα λόγια, μια σύντομη αποθησαύριση, διότι περί αποθησαύρισης πρόκειται. Το καλό με πολλές από αυτές τις συλλογές είναι ότι καθώς τις διαβάζεις, ένα ποίημα σε τραβάει από το μανίκι και σε κάνει να πεις «Για σταμάτα, τι ήταν αυτό που διάβασα, κάτι τρέχει;». Τότε η συλλογή αυτή σε αφορά γιατί σε έχει κερδίσει.

■ Δημήτρης Αγγελής
Η πόλη Μαρία
σελ. 40 εκδόσεις Πόλις

Η πόλη Μαρία είναι ετοιμόλογη και ετοιμοπόλεμη απέναντι στους κινδύνους της πόλης και στις αντιφάσεις των κατοίκων της. Προτεραιότητά της, τυλιγμένη από αέρα, να έρθει η άνοιξη πριν έρθει η δύση. Με αναφορές σε εξωθεσμικά χρονικά πλαίσια, η Μαρία, άθροισμα ποιητικής, δημιουργικής απόλαυσης, κρύβεται σε κατεχόμενη χώρα.

■ Γεουντά Αμιχάι
Αγρια ειρήνη
Μετάφραση: Χρυσούλα Κ. Παπαδοπούλου, Λουίζα Μιζάν, Ιων Βασιλειάδης σελ. 193 εκδόσεις Καστανιώτη

Κορυφαία στιγμή της παγκόσμιας ποίησης. Επιτέλους, και στα ελληνικά ο μεγαλειώδης αυτός Εβραίος ποιητής, δίπλα σε όλους τους μεγάλους του περασμένου αιώνα. Σε εξαντλούν η άπλετη χάρη, η ομορφιά και το βάθος της σοφίας του. Ποιήματα που τα διαβάζεις, τα κουβαλάς μέσα σου και σε προστατεύουν διά παντός.

■ Ορφέας Απέργης
Τύφλαντ
σελ. 80 εκδόσεις Νεφέλη

Συλλογή που κινείται μεταξύ συρμού και καμένων Τεμπών, μεταξύ μιας εθνικής τραγωδίας σε μια χαροκαμένη χώρα, μεταξύ ενός κατευόδιου και μιας αναψηλάφησης του μέλλοντος. Στα πεδινά της πολιτικής ποίησης. Με μπόλικη δόση ειρωνείας, χιούμορ και (αυτο)σαρκασμού. Ποιητές όπως ο Ορφέας Απέργης μάς γεμίζουν ελπίδα.

■ Φρέδυ Γεσσέδ
Το αλάτι της τρέλας
Μετάφραση: Αγαθή Δημητρούκα, σελ. 58 εκδόσεις Πατάκη

Ο Αργεντινός ποιητής έγραψε σε ψυχιατρικό νοσοκομείο μια σημαντική, βραβευμένη συλλογή που με την τρέλα της πηγαίνει την ποίηση παραπέρα. Πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ποίησης. Εισχωρεί βαθιά στους πόρους μιας παραληρηματικής γραφής, αποκαλύπτοντας το ιδιόμορφο μεγαλείο της τρέλας.

■ Γιάννης Ευσταθιάδης
Ποιήματα και στιχουργήματα (1975-2021)
σελ. 552 εκδόσεις Μελάνι

Opus poeticus ενός συγγραφέα που στην κυριολεξία ποιεί. Κιβωτός τρυφερότητας. Αρσις βαρών νοσταλγίας. Χτένισμα ζωής με ονειρική χτένα. Αναθέρμανση ερωτικής μοναξιάς. Αναψηλάφηση ρευστότητας ζωής. Συνταγή για ξενάγηση σε μουσική δωματίου. Σ’ αυτή τη συγκεντρωτική του συλλογή ο Ευσταθιάδης σφυρηλατεί για χάρη μας την τέχνη της ώριμης ποίησης.

■ Ardita Jatru
Το σκυλί μέσα στο κεφάλι μου
σελ. 98 Κοινωνία των (δε)κάτων

Η Ardita Jatru, Αλβανίδα ποιήτρια που γράφει στα ελληνικά, ταξιδεύει από την παιδική ηλικία στο τώρα, διεισδύει βαθιά στην πραγματικότητα μιας διχασμένης κοινωνίας σε μια σκληρή εποχή. Τα διλήμματα, οι ανησυχίες και οι απορίες μιας μεσήλικης γυναίκας, η αγάπη, ο πόνος κι η μοναξιά προκαθορίζουν αυτό που συμβαίνει.

■ Κώστας Καναβούρης
Τα παιδιά του Ζαμπρίσκι Πόιντ
σελ. 76 εκδόσεις Πόλις

Εξηγεί ο ποιητής πως Τα παιδιά του Ζαμπρίσκι Πόιντ (τα παιδιά του) είναι μια μικρή ανθολογία προβλημάτων. Οντως. Πρόκειται για 60 παντοειδή προβλήματα παντός καιρού. Μια ποιητική κατάφαση στη ζωή πριν καταρρεύσει πάνω μας το χάος, πάνω στη δόξα της ύπαρξης. 60 μεγάλες στιγμές της ποίησής μας.

■ Κατερίνα Καριζών
Παράξενος έρωτας
σελ. 42 εκδόσεις Ρώμη

Ποιήματα που σκουπίζουν τις ασχήμιες και τις ατυχίες της ζωής. Η σκούπα της ποιήτριας σαρώνει την πόλη, τους δρόμους, τους περαστικούς, τις συναθροίσεις, τις λαϊκές του Σαββάτου, με μια διεισδυτική ματιά βαθιά ανθρώπινη που ξαναβάζει τα ποιητικά πράγματα στη θέση τους.

■ Δήμητρα Κατιώνη
ζώα – φυτά
σελ. 80 εκδόσεις Κέδρος

Απλά ποιήματα να ξεδιψάς σ’ αυτή τη συννεφιασμένη ζωή με τον φουρτουνιασμένο καιρό. Σύντομες βινιέτες, μικρά τηλεγραφήματα που χαϊδεύουν τον ορίζοντα με αγκάθια και λησμονιές, με λεπτότατους στροβίλους και ουρανομήκη εγκαρτέρηση — όσο υπάρχει χρόνος ας περιβάλουμε τον άλλον με αγάπη.

■ Αντιγόνη Κατσαδήμα
Εκρήγνυμαι
σελ. 66 εκδόσεις Κέδρος

Για να λυτρωθεί από το βάρος των μεταφορών που με τα χρόνια έσφιξαν τα χαλινάρια της ζωής, η ποιήτρια τρέχει σε ένα χάος σπασμών, εκρήγνυται μέσα στο όλον που διερευνά αδιέξοδα, αναζητώντας την κατάφαση του φωτός σε μια ονειρική υπηκοότητα. Ποιήματα με φωτοστέφανα πληρότητας.

■ Αγγελική Κορρέ
Σιγκιρίγες για τον ταύρο του Τερουέλ [Περί πολέμου]
σελ. 244 εκδόσεις Ευρασία - Στιγμός

Η ποιήτρια μας υπενθυμίζει τα βασικά: η βαθιά αντίληψη του κόσμου αποκτάται όταν ανακαλύπτεις το βαθύτερο συναίσθημα που σε συνδέει με τον εαυτό σου και μπορείς να φτιάχνεις το δικό σου στερέωμα που είναι προσωπικό. Η Κορρέ δεν γράφει ποιήματα αλλά ποίηση. Ποίηση επική που προκαλεί δέος.

■ Γιώργος Κουτούβελας
Οσο ακριβαίνει η ζωή τόσο φτηναίνουν τα όπλα σελ. 234
εκδόσεις ενάντια

Ο ποιητής ξεπλένει την κοινωνία από τη βρομιά και την υποκρισία, ανασύρει τη μνήμη και την επαναφέρει στο προσκήνιο αναθεωρημένη, με πιο αγωνιστική διάθεση. Κουβαλάει μέσα του οργή και αισθάνεται την ανάγκη να τη βγάλει προς τα έξω, αψηφώντας τον κίνδυνο από τα πιράνχας της απραξίας και της κοινωνικής αδιαφορίας.

■ Χριστίνα Λιναρδάκη
ΣΚΠ
σελ. 62 εκδόσεις ενάντια

Ποιήματα βιωματικά, σφιχτά, πυκνά σε νοήματα, διόλου μεταφυσικά, με ακούσιους σπασμούς σηματοδότησης, με τη δύσκολη διαχείριση του σώματος και του σωματικού χρόνου και πόνου, όμως με την απόσταση από το αδύναμο μακρινό φως να μικραίνει. Για πρώτη συλλογή ένα μεγάλο άλμα. Τα πήγε άριστα η ποιήτρια.

■ Αντώνης Μακρυδημήτρης
Περίπτερα πυρός
σελ. 132 Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων

Ο ποιητής εδώ ασχολείται με τον έρωτα με ύφος (αυτο)βιογραφικό και ίχνος πρωτογενούς προσωπικής γραφής. Πολιορκείται από ποικίλους πειρασμούς οι οποίοι τον δοκιμάζουν και προσπαθούν να τον κατοικίσουν. Στο τέλος πέφτει σαν χάρτινος πύργος και γίνεται θραύσμα ενός άλλου κόσμου.

■ Γιάννα Μπούκοβα
Μαύρο χαϊκού
σελ. 63 Ικαρος

Η Γιάννα Μπούκοβα εξακολουθεί την εξελικτική της ποιητική πορεία. Την παρακολουθώ από το ξεκίνημά της και βλέπω πως συνεχίζει να μας εκπλήσσει ευχάριστα με κάθε νέα της συλλογή. Το Μαύρο χαϊκού είναι απόδειξη ωρίμανσης και κλείσιμο ματιού σε όσους δεν βιάζονται να εκραγούν.

■ Μαχμούντ Νταρουίς
Δεν μου ανήκω
Μετάφραση: Αγγελική Σιγούρου, σελ. 266 εκδόσεις Καστανιώτη

Δεν είναι η πρώτη φορά που μεταφράζεται ο σπουδαίος Νταρουίς στα ελληνικά, είναι όμως η πρώτη φορά που έχουμε συγκεντρωμένο το έργο του σε έναν τόμο. Ποίηση-ελεύθερος σκοπευτής τής υπό κατοχή πατρίδας του. Ποίηση-παρούσα απούσα μιας συνεχούς επιστροφής. Ποίηση γεννημένη στην κόλαση ενός απολεσθέντος παραδείσου που λέγεται Παλαιστίνη.

■ Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Σε αβαρές φαλτσέτο
σελ. 64 εκδόσεις Θράκα

Στη συλλογή αυτή η ποιήτρια εκβάλλει στα αιώνια αποθεματικά και αισθητικά ιδεώδη, διασχίζοντας τον χρόνο και ανοίγοντας νέους δρόμους ποιητικής ενόρασης. Χωρίς μεταφυσικές ή άλλες εντυπωσιακές εξάρσεις, το κάθε ποίημα είναι μια ευλογία ριγμένη στον ουρανό. Και είναι και μια αποκάλυψη που επιπλώνει το μέλλον.

■ Βαγγέλης Χρόνης
Εφιππη ψυχή
σελ. 52 εκδόσεις Καστανιώτη

Ποίηση ανθρωποκεντρική/ελληνοκεντρική, με μεταφυσική διάσταση και με κεντρικό άξονα την Ιστορία, τον Χρόνο, την Ψυχή, την Υπαρξη, τη Φθορά, θέματα που επανέρχονται κυκλικά, φτιάχνοντας έναν καμβά που ρίχνει το βάρος του στον εξελικτικό στοχασμό, έναν καμβά που πάνω του είναι ζωγραφισμένη η ζωή μας.