Ενας μήνας που σημάδεψε την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας και ακόμα, σήμερα, έπειτα από 80 χρόνια, λίγοι γνωρίζουν τα άγρια γεγονότα που έγιναν σε μόνο μία ατελείωτη εμφύλια μάχη, ανάμεσα σε 70.000 ενόπλους, και κόστισαν τουλάχιστον 5.000 νεκρούς και 25.000 εκτοπισμένους. Τα Δεκεμβριανά, όπως έμειναν, σαν ένας αιώνιος εφιάλτης.
Τα Δεκεμβριανά είναι η μοναδική περίπτωση, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου συμμαχικές δυνάμεις συγκρούστηκαν ένοπλα – και μάλιστα στην πρωτεύουσα ενός κράτους που μόλις είχε απελευθερωθεί από τη ναζιστική κατοχή. Μέσα σε 33 ημέρες εκδηλώθηκαν αντιθέσεις, διχασμοί και προσδοκίες, που είχαν τις ρίζες τους στο πρόσφατο παρελθόν. Στις μάχες στους δρόμους της Αθήνας διακρίνουμε τα ίχνη του Εθνικού Διχασμού και της Μικρασιατικής Καταστροφής, της πολιτικής αστάθειας και της οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Αλλά και των συνεπειών της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Και, βέβαια, των πρωτόγνωρων αλλαγών που προκάλεσε στην ελληνική κοινωνία η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Παράλληλα, η μάχη της Αθήνας μπορούμε να πούμε ότι παγίωσε τη θέση της Ελλάδας στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων της μεταπολεμικής Ευρώπης. Καθόρισε, ίσως, και τις εξελίξεις που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο. Διαμόρφωσε και την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της χώρας. Τουλάχιστον μέχρι την πτώση της χούντας το 1974.
Ας δούμε, όσο μπορούμε πιο καθαρά, πώς έγιναν όλα και γιατί έγιναν όλα. Κι αυτά που μάθαμε κι αυτά που διαβάσαμε και όσα έζησε στο πετσί της η γενιά μας: Μόλις έφυγαν οι Γερμανοί από την Αθήνα, τον Οκτώβρη του 1944, ολόκληρη η χώρα ήταν κυριολεκτικά στα χέρια του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Οι Βρετανοί έχαναν την Ελλάδα που, ουσιαστικά, την είχαν στα χέρια τους, μέσω του βασιλιά, από την Επανάσταση του 1821. Θα έπρεπε, λοιπόν, στα 1944, για να ξανάρθει η χώρα στα χέρια τους, να γυρίσει ο βασιλιάς Γεώργιος.
Το ΕΑΜ όμως είχε διακηρύξει ότι πρέπει να γίνει πρώτα δημοψήφισμα. Σε πιθανό δημοψήφισμα, όμως, ο βασιλιάς θα έχανε οπωσδήποτε. Το ΕΑΜ θα συγκέντρωνε πάνω από το 70% – το πρόβλεπε και η τότε πρεσβεία των Βρετανών.
Κατά τη γνώμη των Αγγλων, λοιπόν, θα έπρεπε να επιστρέψει ο βασιλιάς και η κυβέρνηση ΧΩΡΙΣ εκλογές και δημοψήφισμα. Το μοναδικό εμπόδιο ήταν ο ΕΛΑΣ. Πώς να επιβάλεις σε μια χώρα τη θέλησή σου, όταν τη χώρα την ελέγχει ο ΕΛΑΣ; Που δεν κατάφεραν να τον διαλύσουν στον πόλεμο ούτε οι Γερμανοί;
Θα έπρεπε, φυσικά, να διαλυθούν ΟΛΑ τα ένοπλα σώματα, και ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ και η ορεινή ταξιαρχία (του Ρίμινι), και να φτιαχτεί ένας ενιαίος στρατός από την αρχή. Δυστυχώς, η τότε κυβέρνηση Παπανδρέου ζητά ΜΟΝΟ από τον ΕΛΑΣ να παραδώσει τα όπλα. Οι εκπρόσωποι, όμως, του ΕΛΑΣ στην κυβέρνηση δίνουν οδηγία να μην παραδώσει κανένας τα όπλα. Και οι ίδιοι παραιτούνται αμέσως από την κυβέρνηση Παπανδρέου.
Και ξαφνικά, ο στρατηγός Σκόμπι αυτοανακηρύσσεται προστάτης της Αθήνας. Και, το χειρότερο, βγάζει αμέσως τα άρματα στους δρόμους. Το ΕΑΜ καλεί τον αθηναϊκό λαό σε μια μεγάλη ειρηνική συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου. Ο Παπανδρέου, με τη σύμφωνη γνώμη του αστυνομικού διευθυντή Αγγελου Εβερτ, επιτρέπει αρχικά την ΕΑΜική συγκέντρωση. Αργότερα, όμως, ο στρατηγός Σκόμπι τον αναγκάζει να αθετήσει τον λόγο του και την απαγορεύει.
Την Κυριακη το πρωί, 3 Δεκέμβρη 1944, παρά την απαγόρευση και τις απειλές, οι ΕΑΜίτες πλημμυρίζουν την Αθήνα. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαδήλωση που έγινε ποτέ στην πρωτεύουσα. Και τότε ακούγονται πυροβολισμοί από τις στέγες και τα παράθυρα των ξενοδοχείων στην πλατεία Συντάγματος. Κάποιοι από το πλήθος πέφτουν νεκροί. Και μέσα σε μία ώρα έχουμε 33 νεκρούς διαδηλωτές και 140 τραυματίες. Η Αθήνα μετατρέπεται σε παράλυτη πόλη. Ο Σκόμπι επιβάλλει τον στρατιωτικό νόμο. Η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου. Ο Παπανδρέου παραιτείται. Για έναν μήνα, η Αθήνα θα πνίγεται στο αίμα.
Πέρασαν 80 χρόνια για να ασχοληθούν, πρόσφατα, κάποιοι ιστορικοί μας, επιτέλους, και να μοιράσουν σωστά τις ευθύνες ΟΛΩΝ. Συμφωνώντας, σχεδόν όλοι, σε 5 τουλάχιστον σημεία:
1. Στην αποικιακή συμπεριφορά των αγγλικών στρατευμάτων της απελευθέρωσης.
2. Στην επιμονή του αγγλικού παράγοντα για την άμεση παλινόρθωση της μοναρχίας.
3. Στην ανικανότητα της ελληνικής Δεξιάς να διαχειριστεί την πίεση μετάβασης από τον πόλεμο στην ειρήνη.
4. Στη μεγάλη ευθύνη της, μαζί με όλους τους άλλους παράγοντες, για την καταστροφή της χώρας μας...
5. Και στη μεγαλύτερη ευθύνη για την τραγωδία του εμφύλιου πολέμου.
Το ιστορικό τηλεγράφημα του Τσόρτσιλ στον στρατηγό Σκόμπι τα σφραγίζει ΟΛΑ:
«Είσθε υπεύθυνος για την τήρηση της τάξεως στην Αθήνα. Μη διστάζετε να ενεργείτε σαν να είσαστε σε κατεκτημένη πόλη.
Πρέπει να κυριαρχήσετε, ακόμη και με αιματοχυσία αν χρειαστεί...»!
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας