Οι δασικές πυρκαγιές έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο. Η περίοδος που τα δάση κινδυνεύουν από φωτιά επεκτείνεται όλο και περισσότερο καθώς και η ταχύτητα των πυρκαγιών. Πυρκαγιές που στην αρχή φαίνονται διαχειρίσιμες πολύ γρήγορα μεταλλάσσονται σε mega fires, δηλαδή πυρκαγιές με αναζωπυρώσεις που πολύ δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν. Πίσω τους αφήνουν απανθρακωμένα τοπία και απελπισμένους ανθρώπους. Είναι οι τοπικές κοινωνίες έτοιμες να διαχειριστούν αυτήν την υπαρξιακή κρίση ή, πολύ περισσότερο, είναι έτοιμες να προλάβουν την καταστροφή;
«Στην εποχή των αυξανόμενων φυσικών καταστροφών και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ο ρόλος των κοινοτήτων στη διαχείριση καταστροφών δεν ήταν ποτέ πιο κρίσιμος, καθώς αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας. Η συμμετοχή των κοινοτήτων είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση» θα πει η Ελενα Τζαμουράνου από τον Συνεργατικό Χώρο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Dock, στην εκδήλωση με θέμα «Κλιματική Κρίση, Δασικές Πυρκαγιές, Ανθεκτικοί Τόποι» που συνδιοργάνωσαν με τον Δήμο Μεσσήνης.
Το διήμερο φόρουμ ήταν στο πλαίσιο του έργου «Διάλογος και Δράση Κατά των Πυρκαγιών» που υλοποίησε το Dock σε τέσσερα χωριά της Μεσσηνίας. Το πρόγραμμα είχε στόχο να αποτελέσει παράδειγμα για το πώς η ενεργός συμμετοχή της κοινότητας στον σχεδιασμό τόσο για την πρόληψη όσο και για την καταστολή και την αποκατάσταση μετά τη φωτιά μπορεί να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και του τόπου. «Μέσω της αξιοποίησης της τοπικής γνώσης και εμπειρίας, του συμμετοχικού σχεδιασμού και της συλλογικής δράσης, οι κοινότητες μπορούν να προλάβουν καλύτερα τις καταστροφές, να προετοιμαστούν πιο αποδοτικά, να αντιδράσουν αποτελεσματικά και να ανακάμψουν ταχύτερα από τις καταστροφές» λέει η κ. Τζαμουράνου. «Με το πρόγραμμα μας δίνεται η δυνατότητα όλοι μαζί να κάνουμε ένα σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει κινητοποίηση φορέων και πολιτών. Ο δήμος καλείται να αποτελέσει τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των φορέων και των πολιτών και αυτό θα πράξουμε» θα πει ο δήμαρχος Μεσσήνης, Γιώργος Αθανασόπουλος.
Κλιματική αλλαγή και πυρκαγιές: κλειδί ο πολίτης
Η εγκατάλειψη των δασών από την ανθρώπινη δραστηριότητα και η βιομάζα που συσσωρεύεται, σε συνδυασμό με τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία, δημιουργούν ένα ιδανικό κοκτέιλ που οδηγεί σε ανεξέλεγκτες πυρκαγιές. «Η κλιματική κρίση συνδέεται με τις δασικές πυρκαγιές, δεν είναι αυτή όμως που βάζει τις φωτιές. Τη χρησιμοποιούμε για την αποποίηση των ευθυνών. Για ξέπλυμα της απουσίας πυροπροστασίας», θα πει ο δρ Θοδωρής Γιάνναρος, εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
«Δύσκολη χρονιά η φετινή καθώς στην Πελοπόννησο είχαμε 1.900 φωτιές», θα πει ο Λάμπρος Τζούμης, περιφερειακός συντονιστής Πολιτικής Προστασίας, «ενώ το κόστος για την Περιφέρεια Πελοποννήσου ανήλθε στα 220.000 ευρώ μόνο για τα μηχανήματα που μας ζήτησε η Πυροσβεστική και τα ενοικιάσαμε από εργολάβους», συμπληρώνει.
Το κόστος της κατάσβεσης των πυρκαγιών είναι τεράστιο αλλά και το κόστος της πρόληψης αφού για το πρόγραμμα ANTINERO «διατέθηκαν 415 εκατομμύρια ευρώ», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Καλαμάτας, Παναγιώτης Παπανικολάου. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα αφαίρεσης καύσιμης ύλης από τα δάση με στόχο την πρόληψη από τις πυρκαγιές. Ωστόσο κατά γενική ομολογία φαίνεται πως πρόκειται για μια εσφαλμένη παρέμβαση στο δάσος που επιφέρει βαριά πλήγματα στο πιο ευαίσθητο στοιχείο των δασικών οικοσυστημάτων, την πανίδα. «Το ANTINERO μας τρομάζει», θα πει ο κ. Ιωάννης Λαγός της Mainalon Trail. «Τη δεκαετία του ’50 διώξαμε τους κτηνοτρόφους από τα δάση και ερήμωσαν τα χωριά. Μέρος των χρημάτων του ANTINERO να πάνε στην κτηνοτροφία και στην οικονομία του δάσους» λέει ο κ. Λαγός. «Οι εργασίες του δάσους κρατούν τα δάση υγιή και παραγωγικά. Στο τέλος της δεκαετίας του ’60 στο Οροπέδιο του Μάλη είχαμε 45.000 αιγοπρόβατα, σήμερα είναι μόνο 1.200», λέει ένας πολίτης ζητώντας και εκείνος ανακατεύθυνση των κονδυλίων του ANTINERO στους κτηνοτρόφους. Στον χορό των εκατομμυρίων για τη δασοπυρόσβεση αναφέρθηκε και ο δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος από την ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. «Το 2015 ξοδέψαμε 19 εκατ. ευρώ και φέτος 142 εκατ. για ενοικιαζόμενα μέσα μαζικής πυρόσβεσης. Ωστόσο στόχος πρέπει να είναι η αποδοτικότητα κάθε δαπάνης και το κλειδί είναι η πρόληψη. Το κλειδί είναι ο πολίτης. Η συμβολή των πολιτών είναι απαραίτητο στοιχείο της πρόληψης».
Ψυχική υγεία: η αθέατη πλευρά των δασικών πυρκαγιών
Η Κωνσταντίνα Δημοπούλου από την ΚοινΣΕπ ΝΟΣΤΟΣ, μικρό παιδί το 1992, έζησε τη φωτιά στο χωριό της, το Μαγγανιακό. «Ηταν μεσημέρι στις 8 Αυγούστου όταν χτύπησαν οι καμπάνες του χωριού. Ηταν ανατριχιαστικό. Βγήκαμε στον δρόμο, δεν ξέραμε τι έχει γίνει. […] Είχαμε μείνει αποσβολωμένοι καθώς βλέπαμε τη φωτιά να καταπίνει τα χιλιόμετρα και να έρχεται προς το χωριό μας […]» διηγείται η Κωνσταντίνα και ο τρόμος έχει επιστρέψει στα μάτια της. Τα σημάδια της φωτιάς είναι ανεξίτηλα χαραγμένα μέσα της.
«Μέχρι πρότινος η πυρκαγιά ήταν μακριά από μας. Ηταν στο δάσος. Τώρα είναι εδώ, στα σπίτια μας. Ο φόβος της απώλειας είναι χειρότερος από την ίδια την απώλεια» θα πει η ψυχολόγος Κυριακή Κορμά από τη Μονάδα «Θάλπος Καλαμάτας». «Είναι τραυματική η εμπειρία από την πυρκαγιά. Παρότι δεν επηρεάζονται όλοι οι άνθρωποι το ίδιο, η καταθλιπτική διαταραχή φτάνει σε ποσοστό 35%», αναφέρει.
Αλώβητοι απέναντι στο ψυχολογικό τραύμα της φωτιάς δεν μένουν ούτε οι πυροσβέστες. «Είναι οι άνθρωποι που καλούνται από μια κατάσταση ηρεμίας να μεταβούν σε μια κατάσταση εγρήγορσης. Το άγχος και το στρες έχουν να το διαχειριστούν τις επόμενες μέρες και όχι την ώρα που σβήνουν τη φωτιά. Ωστόσο εξαρτάται από το πόσο θα ταυτιστούν με τη συνθήκη. Για παράδειγμα με τους νεκρούς» λέει η κ. Κορμά.
Στο τέλος του διήμερου φόρουμ όλοι συμφώνησαν ότι οι κοινότητες πρέπει να είναι μέρος της συζήτησης. Θα πρέπει να είναι όλοι ενημερωμένοι, εκπαιδευμένοι και να έχουν φωνή ώστε να εξασφαλιστεί ένα σταθερό μέλλον, ακόμη και οι μαθητές. «Δεκατέσσερα σχολεία συμμετείχαν στις δράσεις του προγράμματος και με τη δική τους ματιά μάς δείχνουν πώς αντιλαμβάνονται την προστασία του περιβάλλοντος» λέει ο δήμαρχος Μεσσήνης. Ας ελπίσουμε τα αποτελέσματα αυτού του πολύ εποικοδομητικού διημέρου, που χρηματοδοτήθηκε από τις εξωστρεφείς δράσεις του Πράσινου Ταμείου, να συμπεριλάβουν τους πολίτες στον σχεδιασμό και να μην τους αφήσουν να λύσουν τα προβλήματα της κρατικής ολιγωρίας μόνοι τους. Το αίσθημα της ανασφάλειας είναι πολύ έντονο στη χώρα μας σήμερα. Και όπως είπε και η κ. Κορμά «αν το κράτος δεν δημιουργήσει την ασφάλεια που ζητούν οι πολίτες, τότε οι πολίτες δεν θα μπορέσουν να σεβαστούν το κράτος».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας