Η γυναίκα είναι ο νέγρος της υφηλίου

Η γυναίκα είναι ο νέγρος της υφηλίου...
Η γυναίκα είναι σκλάβα σε σκλάβους...
John Lennon, «Woman is the nigger of the world»

Λίγοι φρονώ θα διαφωνήσουν με το συμπέρασμα ότι το γυναικείο κίνημα έχει εκτονωθεί και δείχνει ικανοποιημένο με το γεγονός ότι, τουλάχιστον στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, οι γυναίκες έχουν τα ίδια νομικά δικαιώματα με τους άνδρες, μπορούν να φτάσουν στα ανώτατα πολιτειακά αξιώματα, υπηρετούν ισάξια τις επιστήμες και τις τέχνες κ.ο.κ. Ομως, αν δούμε τη θέση της γυναίκας στη μεγάλη εικόνα, αν απομακρύνουμε τη ματιά μας από την κορυφή και κοιτάξουμε στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, θα διαπιστώσουμε ότι δεν έχει αλλάξει κάτι. Η γυναίκα εξακολουθεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στην υπηρεσία ενός αμιγώς ανδροκρατούμενου συστήματος, που θα της επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία ότι είναι απελεύθερη και όχι ελεύθερη, την όποια δε απελευθέρωσή της τη χρωστάει στη μεγαλοψυχία του πρώην αφέντη της. Βασική δε προϋπόθεση αυτής της απελευθέρωσης ήταν και είναι η αποδοχή από αυτήν των όρων του συμβολαίου της πυγμής. Και επίσης οφείλει να μην ξεχνάει ότι το συμβόλαιο αυτό είναι γεμάτο με διαλυτικές αιρέσεις και ποινικές ρήτρες σε περίπτωση μη συμμόρφωσής της.

Η σχετική αποτυχία του γυναικείου κινήματος οφείλεται στο ότι έχει πέσει στην παγίδα της αλυσιτελούς προσπάθειας να εντάξει τη γυναίκα, υποτίθεται ισότιμα, σε ένα σύστημα που από τη φύση του βασίζεται στην ανισότητα, στην εκμετάλλευση των ανθρώπινων πόρων και στις διακρίσεις, αντί να θέτει ως βασική θέση την ανατροπή αυτού του συστήματος και την αντικατάστασή του με τις ανθρωπιστικές αρχές που εκπηγάζουν από τη γυναικεία φύση όπως η ευαισθησία, η φιλειρηνικότητα, η ανεκτικότητα. Το γυναικείο κίνημα, από τη στιγμή που είναι προσανατολισμένο σε μια πορεία ένταξης σ’ έναν εξουσιαστικό κόσμο, δείχνει να είναι διακατεχόμενο από το σύνδρομο του φτωχού συγγενή που δηλώνει πρόθυμος να κάνει ακόμα και τον υπηρέτη προκειμένου να βρεθεί κι αυτός στον λαμπερό κόσμο των προνομιούχων. Τα περισσότερα ακτιβιστικά σχήματα έχουν καταντήσει, δυστυχώς για όσους προσβλέπουν σ’ έναν δικαιότερο κόσμο, μια μεταμοντέρνα ασαφών και χλιαρών πολιτικών θέσεων δικαιωματιστική ρητορία.

Το κυρίαρχο σύστημα διακυβέρνησης κατόρθωσε, άλλοτε μέσω του εκμαυλισμού και της διαφθοράς, άλλοτε με διώξεις, απειλές και βία, να αποκόψει τις λαϊκές μάζες από τους εκπροσώπους τους και να τις οδηγήσει στην, άκρως εξυπηρετική γι’ αυτό, αφασία του συμπλεγματικού υπηρέτη. Με δεδομένη, λοιπόν, την πολιτική απονεύρωση των προοδευτικών κινημάτων –με τη συναίνεσή τους δυστυχώς– το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε από την προσπάθεια για ποιοτική αλλαγή και ανατροπή, σε αυτήν της ποσοτικής διεκδίκησης δικαιωμάτων ενσωμάτωσης σε αυτό που αποκαλούμε κανονικότητα. Το αποτέλεσμα ήταν η ιδεολογική μετατόπιση των κινημάτων από την πολιτική σφαίρα στην ηθική. Σε μια ηθική όμως που δεν έχει στόχο την αυτοκατάργησή της, αλλά τη μετατόπισή της σε ένα διευρυμένο μοντέλο που αποδέχεται, αυτό που μέχρι σήμερα θεωρούσαμε στο πλαίσιο της αστικής ηθικής ως ανήθικο. Εντέλει, το ενσωματωμένο στην αστική κουλτούρα «ανήθικο», έκλεισε τον κύκλο του κοινωνικού προβληματισμού, ακόμα και αυτού που έχει να κάνει με την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία, αφήνοντας έξω ως έναν άχρηστο παρία τον αντίστοιχο πολιτικό. Το αποτέλεσμα ήταν το πολιτικό «δεν είναι δίκαιο» να μεταλλαχθεί στο ηθικολογικό «δεν είναι πρέπον». Και αυτή η «λογική» πλέον μας αναγκάζει να μην είμαστε ομοφοβικοί, ρατσιστές, μισογύνηδες, για τον λόγο ότι αυτό δεν είναι δίκαιο, αλλά γιατί δεν είναι σωστό. Οι αγώνες για ισότητα και ελευθερία έδωσαν τη θέση τους σε αυτούς για «συμπερίληψη», οι αντίστοιχοι για προστασία των αδύναμων αντικαταστάθηκαν από αφηρημένες έννοιες γύρω από το περιβάλλον ή τη διαφορετικότητα και οι αγώνες για δημοκρατία, με θεολογικού τύπου αφορισμούς περί πολιτικής ορθότητας. Ομως είναι καιρός να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα του άνεργου, του καταπιεσμένου, του πρόσφυγα «στρέιτ» ή «γκέι», λευκού ή μαύρου, γυναίκας ή άνδρα δεν είναι η μη «συμπερίληψη», αλλά η φτώχεια, η καταπίεση, ο πόλεμος. Η αιτία της ανάλγητης συμπεριφοράς των κυβερνήσεων σε βάρος των πολιτών δεν είναι η έλλειψη «ενσυναίσθησης», αλλά η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό όμως που πρέπει να μας ανησυχεί είναι το γεγονός ότι η μετάπτωση από την πολιτική στην ηθική, ακόμα και σε μία ηθική η οποία αποκλίνει αισθητά από τον καθιερωμένο αστικό συντηρητισμό, οδηγεί στην υπερβολή του δογματισμού και αυτή με τη σειρά της σε πολιτικό Μεσαίωνα. Οι θεμελιώδεις κοινωνικές συμβάσεις όπως το χρήμα και η ιδιοκτησία, η θρησκεία, το κράτος και η (πυρηνική) οικογένεια, για να δικαιολογούν την ύπαρξή τους, έχουν ως πρόφαση ηθικούς κανόνες, στενούς ή ευρείς, συντηρητικούς ή φιλελεύθερους, αρκεί οι κανόνες αυτοί να είναι άκαμπτοι ώστε να απονομιμοποιούν κάθε μορφή πολιτικού προβληματισμού και να επιβάλλουν τον αδιέξοδο δογματισμό τους.

Και καταλήγοντας, η κοινωνία των ανθρώπων δεν θα είχε ανάγκη ύπαρξης ηθικών κανόνων και ατομικής συμμόρφωσης σε αυτούς, αν είχε συλλογική αντίληψη των εννοιών της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, αν είχε ενσυνείδητα παραδεχθεί ότι η αδικία δεν έχει κάποιο μεταφυσικό ηθικό χαρακτήρα, αλλά κρύβεται στους όρους των κοινωνικών συμβάσεων τις οποίες συντηρεί το αυταρχικό ολιγαρχικό σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης. Η αδικία κρύβεται σε όλες αυτές τις συμβάσεις που καθορίζουν τη μοίρα μας εδώ και κάποιες χιλιάδες χρόνια και οι οποίες σε μια πολύ παλιά περίοδο της Ιστορίας –όταν η γυναίκα είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση ειρηνικών, πράγματι πολιτισμένων, ελεύθερων κοινοτήτων, από τη Χαράπα και το Γκεμπεκλί Τεπέ μέχρι το Ακρωτήρι και την Κνωσό– δεν έπαιζαν κανέναν απολύτως ρόλο στη ζωή των ανθρώπων.

*Δικηγόρος, συγγραφέας