«Η ζωή είναι ένα στραβοπάτημα»

Η Ελένη Κοκκίδου χωρίς μουρμούρα, με μια εσωτερική φωτεινότητα και αστείρευτη ειλικρίνεια, περιγράφει τον εαυτό της. Ο Αγγελος Παπαδημητρίου με ανανεωμένη, πάντα ολοζώντανη έκφραση και πληθωρικότητα είναι έτοιμος να τραγουδήσει ακόμα και χωρίς ορχήστρα. Σε συνεπαίρνει το χιούμορ τους. Είναι από τις συναντήσεις που θέλεις να ξανασυμβούν.

● Πώς άρχισε η συνεργασία σας;

Αγγελος Παπαδημητρίου: Η Ελένη είναι από τόσο δυνατή γνωριμία, που δεν έχει σβήσει ποτέ. Είναι σαν να την ήξερα πάντα. Η μεγάλη μας συνάντηση έγινε μέσω του Καραθάνου. Συνεργαστήκαμε στην περίφημη Φαύστα του Μποστ, με δικά μου σκηνικά, που σκηνοθέτησε η Μάρθα Φριντζήλα.

Ελένη Κοκκίδου: Τον συνάντησα για πρώτη φορά το ’84-85, στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, χωρίς να έχει πατήσει ακόμα το πόδι του στη σκηνή. Μου έκανε τρομερή εντύπωση η γοητεία του. Υστερα από χρόνια, όταν τον ξανασυνάντησα, ένιωσα σαν να μπήκε ένα δροσερό αεράκι στη ζωή μου. Είναι ένας άνθρωπος που μου ανοίγει παράθυρα, μου δείχνει τοπία, που ενώ είμαι έτοιμη να τα δω, δεν έχω προλάβει.

Α.Π.: Και δεν μιλάει για καλλιτεχνικά τοπία, αλλά για τοπία ζωής. Οι φίλοι μου είναι πρώτα φίλοι ζωής. Με τις επαγγελματικές μόνο σχέσεις πλήττω.

Ε.Κ.: Εχω βήματα ζωής στα οποία ο Αγγελος θα μου δείξει έναν δρόμο από μόνος του. Σαν να βρίσκεται την κατάλληλη στιγμή στο σωστό σημείο.

Α.Π.: Γιατί έχουμε ίδιες ρίζες. Οι καταβολές μας συμπίπτουν. Εχουμε προέλθει από ίδιους κόσμους, χωρίς να το επιδιώξουμε. Δεν έχουμε καθίσει οι δυο μας να το σκεφτούμε. Αργότερα που θα μεγαλώσουμε. Εχω μια ιδέα στο θέατρο για την Ελένη σαν βασίλισσα μέλισσα.

● Πόσο εύκολος είναι ο αυτοσχεδιασμός;

Α.Π.: Ο αυτοσχεδιασμός κρύβει δουλειά. Το χαρακτηριστικό του είναι το πλαίσιο. Δεν το κάνεις αχαλίνωτα. Το ελέγχεις.

Ε.Κ.: Με τον Αγγελο νιώθω ότι έχω κάτι κοινό. Την αναζήτηση μιας υψηλής αισθητικής μέσω της τέχνης.

Α.Π.: Δεν αναζητάς τη λύση μέσα από την τέχνη. Η τέχνη βοηθάει, Ελένη, αλλά προηγείται η ζωή.

● Μέσα από την πορεία σας, ανακαλύψατε κάτι πολύ δυνατό;

Α.Π.: Ανακάλυψα τον εαυτό μου.

Ε.Κ.: Πάντα έψαχνα, από παιδί, κάτι υψηλό, ποιητικό. Την αλήθεια την έψαχνα στους ανθρώπους. Στις κατασκευές που έχει κάνει. Με συγκινούν τα έργα που έφτιαξε ο άνθρωπος όλους αυτούς τους αιώνες και κυρίως οι αρχαιολογικοί χώροι.

● Ποιο επάγγελμα σας συγκινεί αν δεν είχατε ακολουθήσει την υποκριτική;

Ε.Κ.: Κομμώτρια ή μοδίστρα. Τα θεωρώ ύψιστα επαγγέλματα. Η κομμώτρια παίρνει μια γυναίκα ατημέλητη, με μαλλιά σαν μαρούλια και κάνει ένα αριστούργημα. Η μοδίστρα παίρνει ένα κομμάτι ύφασμα και το μεταμορφώνει. Με έλκυε πάντα μια ζωή που δεν έχει σχέση με την καθημερινότητα. Λόγω των κλασικών σπουδών μου, μελέτησα λογοτεχνία και μουσική. Νιώθω ότι μέσα από αυτή τη δουλειά, πλάθω έναν εαυτό που δεν ξέρω πού θα φτάσει. Με τους ανθρώπους που ταυτίζομαι στο επίπεδο της παιδείας, νιώθω μια συγγένεια. Ο Αγγελος είναι πάρα πολύ ευφυής συναισθηματικά αλλά και νοητικά.

Α.Π.: Ελένη, βάζουμε τον πήχη ψηλά. Είναι επικίνδυνο όταν είμαστε μαζί.

● Θα συνεχιστεί ο μονόλογος «Η Γυναίκα της Πάτρας», του ποιητή Γιώργου Χρονά;

Ε.Κ.: Η πορεία μας έχει τα πάνω και τα κάτω της. Αυτός ήταν ένας φωτεινός σταθμός στην καριέρα μου. Ολοκληρώσαμε την παράσταση φέτος.

Α.Π.: Η Ελένη κατόρθωσε ν’ αποκτήσει ένα λαϊκό έρεισμα χωρίς να χάσει την ποιότητά της. Αν πέσεις σε τετριμμένα πράγματα σε τρώνε και οι κότες μαζί με τα πίτουρα. Η Ελένη δεν τρώγεται.

Ε.Κ.: Στην οικογένειά μου η γυναίκα ήταν υποτιμημένη. Ο πατέρας μου κι ο αδελφός μου ήταν οι μόνοι αρσενικοί και υπήρχε ανωτερότητα του αρσενικού. Ομως οι γυναίκες γύρω μου ήταν πάρα πολύ δυναμικές, η γιαγιά μου, η θεία μου. Αυτές με εμπνέουν. Αυτές υπάρχουν στη σκηνή, από αυτές αντλώ.

Α.Π.: Μόνο λίγο γκρινιάρα είναι η Ελένη, αλλά πάντα διακριτική όσο κι αν φωνάξει. Δεν διεκδικεί άγρια, είναι πολύ σικάτη.

Ε.Κ.: Ηθελα πάντα να είμαι άντρας.

Α.Π.: Αυτό λέει πάντα η Ελένη, ότι ήθελε να ζήσει 10 μέρες σαν ομοφυλόφιλος άντρας.

Ε.Κ.: Γιατί αυτοί έχουν και τις δύο πλευρές ισάξιες.

Α.Π.: Εγώ δεν θα ήθελα να είμαι γυναίκα, είμαι ευχαριστημένος. Αλλά αν ήμουν γυναίκα, θα ήμουν σαν την Ελένη, τσαχπίνα.

● Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της «Μουρμούρας»;

Ε.Κ.: Εχει γενικά μια αξιοπρέπεια ο λόγος. Δεν ξεφεύγει σε ακραίες εκφράσεις. Εχει τέτοια βεντάλια ηλικιών και συμπεριφορών που ο κόσμος με κάποια θα ταυτιστεί. Το μικρό παιδάκι θα βλέπει σε μένα τη γιαγιά του, άλλος τη μαμά του ή τη θεία του. Ο τρόπος που κερδίζω τον κόσμο είναι η παιδικότητά μου, που τη βγάζω μέσα από τον ρόλο που ερμηνεύω. Βλέπουν τον εαυτό τους όταν ήταν παιδιά.

Α.Π.: Είναι ερωτική, εκρηκτική, ζηλεύει, κάνει σκηνές, τον αγαπάει.

● Τι θυμάστε από τη χρυσή εποχή της τέχνης σας και πόσο επηρέασε τις επιλογές σας;

Ε.Κ.: Δεν υπάρχει η αθωότητα που υπήρχε τότε. Ηταν μια κοινωνία εν τη γενέσει της, μετά τον πόλεμο. Ο κόσμος ήταν σε εμβρυακή κατάσταση.

Α.Π.: Τη χρυσή εποχή του κινηματογράφου τη θυμόμαστε και υπάρχει σήμερα επειδή απαθανατίστηκε. Εμένα με επηρέασε η πραγματικότητα. Η γνωριμία μου με αυτούς τους ανθρώπους. Μπήκα στο θέατρο στα 40 μου χρόνια. Τρεις μόνο έκαναν καριέρα σε τόσο μεγάλη ηλικία, η Βασιλειάδου, η Παξινού κι εγώ. Είχα ένα καλό αστέρι που βρέθηκαν μπροστά μου τόσο σημαντικοί άνθρωποι, όπως στη Θεσσαλονίκη ο Αν. Βουτσινάς, η Πειραματική Σκηνή Θεσσαλονίκης, η Σ. Σπυράτου και στην Αθήνα, ο Ν. Καραθάνος.

● Τι θέση έχει στη ζωή σας το χιούμορ;

Ε.Κ.: Η ζωή χωρίς χιούμορ είναι κόλαση. Τα πιο σοβαρά πράγματα μπορούμε να τα πούμε με χιούμορ. Στις κηδείες άλλωστε πέφτει πάρα πολύ γέλιο. Η ζωή είναι ένα στραβοπάτημα. Είσαι πάνω σε ένα σκοινί και κάποια στιγμή, σου φεύγει το πόδι. Αυτό είναι το χιούμορ. Αυτό κάνει τα πράγματα. Το έβλεπες και στις παλιές ταινίες. Ολοι ήταν καταπληκτικοί γιατί ο τρόπος που έβλεπαν τη ζωή ήταν στρεβλός. Ακόμα και ο Γκρέκο ή ο Μοντιλιάνι έχουν ένα χιούμορ, νομίζω. Ενώ είναι η πνευματικότητα η ίδια είναι και η αρχή ταυτόχρονα της μοντέρνας ζωγραφικής. Χιούμορ με την έννοια της στρέβλωσης, όχι να βάλεις τα γέλια.

Α.Π.: Την έννοια της παραμόρφωσης, μέχρι να ξαφνιαστείς λίγο, όχι να γίνει τρομακτικό. Να μπεις μέσα στο παιχνίδι, αυτό είναι το μαγικό. Το χιούμορ είναι ζωντανό. Το καταλαβαίνεις μόνο εκ του αποτελέσματος. Αρχίζει εκεί που τελειώνει ο εγωισμός. Οσο φιλάς την εικόνα σου και την πλασάρεις, δεν υπάρχει χιούμορ.

● Τι θυμάσαι, Αγγελε, από την Ελένη Βακαλό, τη δασκάλα σου;

Α.Π.: Τη βοηθούσα πάντα στα βιβλία της και σε διάφορες άλλες δουλειές της. Θυμάμαι, μου έλεγε: «Η τέχνη είναι παιχνίδι, δεν είναι εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς ή εγκεφάλου, ποτέ μην το πάρεις στα σοβαρά».

● Πετύχατε αυτό που ονειρευόσασταν;

Α.Π.: Εγώ δεν ονειρευόμουν τίποτα. Αν δεν έρθει αυτό που περιμένεις, ίσως είναι ακόμα καλύτερα. Ό,τι γίνεται είναι για καλό. Πού να φανταζόμουν ότι θα έκανα τόσο σπουδαίες γνωριμίες στο θέατρο. Να παίζω με τον Κούτρα, να πηγαίνω στις Κάνες, να συνεργάζομαι με τον Καραθάνο στο Εθνικό…

Ε.Κ.: Δεν σχεδίαζα ποτέ. Εχω κάτι πολύ αόριστο στο μυαλό μου. Δεν είμαι ό,τι προκύψει, κάνω επιλογές. Αλλά αυτό που ονειρευόμουν πάντα ήταν να αρματώσω τον εαυτό μου σε σχέση με τις προδιαγραφές του. Νιώθω ότι πάντα έχουν περιθώριο ν’ αναπτυχθούν. Αυτό που μας συνδέει με τον Αγγελο, κυρίως όταν τραγουδάει τα παλιά τραγούδια, είναι ότι κουβαλάει όλη την εποχή την οποία γνώρισα ως παιδί μέσα από τα τραγούδια του ’40 και του ’50 που τραγουδούσαν οι γονείς μου, γιατί είχαν υπέροχες φωνές. Η αδερφή της μητέρας μου κορόιδευε το τεράστιο αίσθημα. «Τα δυο σου χέρια τ’ αγαπώ». Είχα ταυτόχρονα την αισθητική αλλά και την ανατροπή τους. Αυτό μου έδωσε την αίσθηση του χιούμορ. Μπορώ να γίνω ακόμη περισσότερο αυτοαναιρετική.

Α.Π.: Σημασία έχουν τα τραγούδια αυτά που μιλάνε για τα παλιά, περασμένα χρόνια. Κάθε παλιό εξιδανικεύεται.

● Τι σημαίνει για εσάς απώλεια;

Α.Π.: Απώλεια είναι όταν χάνεις κάτι το οποίο δεν είναι στην ώρα του. Η ώρα κάνει την απώλεια. Δεν υπάρχει απώλεια όταν υπάρχει ωριμότητα. Τα πράγματα ξέρεις να τα χορτάσεις σε μια στιγμή. Και τη ζωή που χάνεται δεν τη θεωρώ απώλεια αν την έχεις χορτάσει.

Ε.Κ.: Η απώλεια είναι ένα σοκ στο οικοδόμημα του κάθε ανθρώπου. Αυτός ο σεισμός που δημιουργείται, μπορεί να σπρώξει την κολόνα που κουνήθηκε σ’ ένα πιο σωστό σημείο. Να καταλήξει ύστερα από αυτό το ταρακούνημα να κάνει ένα άνοιγμα και να περάσεις από μέσα για να βγεις.

Α.Π.: Αμα, παραδείγματος χάρη, γέρνεις πολύ πάνω σε μια μάνα, όταν φύγει ή θα πέσεις ή θα ισιώσεις.

● Και για το μέλλον τι σχεδιάζετε;

Α.Π.: Ο,τι βρέξει θα κατεβάσει. Περιμένω ό,τι φέρει η ζωή. Μ’ ενδιαφέρει να είμαι κοντά σε ανθρώπους που εκτιμώ και δεν φοβάμαι. Να είμαι σίγουρος.

Ε.Κ.: Εγώ θα λάβω μέρος σε μια επιθεώρηση που θα κάνει η Δ. Παπαδοπούλου, στο «Αλσος», φέτος το καλοκαίρι. Εχω μεγάλη χαρά που θα συνεργαστώ με μια τόσο καλή υπογραφή.