Ενας στημένος θρίαμβος και μια δικτατορία με προσωπείο

Πριν καν γίνει η καταμέτρηση των ψήφων την Κυριακή, ο Ναγκίμπ Μπουκέλε, που επαίρεται πως συνέτριψε τις συμμορίες αλλά και κάθε έννοια κράτους δικαίου στο Ελ Σαλβαδόρ, ανακοίνωνε τον θρίαμβό του βεβαιώνοντας πως κέρδισε με περισσότερο από το 85% των ψήφων και κατακτώντας 58 από τις 60 έδρες της Βουλής.

Επίσημα οριστικά αποτελέσματα δεν υπάρχουν ακόμη, αλλά αυτό είναι λεπτομέρεια για τον 42χρονο. Με καταμετρημένο το 70% των ψήφων στις προεδρικές ο Μπουκέλε επικρατούσε με ένα σαρωτικό 83%, αφήνοντας με 7% τον υποψήφιο του αριστερού πρώην αντάρτικου FMLN και 6% τον εκπρόσωπο του Arena. Οσο για τις βουλευτικές δεν έχει καταμετρηθεί ούτε το 5%.

«Σήμερα το Ελ Σαλβαδόρ έσπασε κάθε ρεκόρ όλων των δημοκρατιών σε όλη την ιστορία του κόσμου. Από τότε που υπάρχει η δημοκρατία κανένα πρόγραμμα δεν έχει κερδίσει με τέτοια “ποσότητα” ψήφων όσων πήραμε σήμερα. Είναι κυριολεκτικά το μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την Ιστορία» πανηγύρισε μπροστά σε χιλιάδες οπαδούς του, απευθυνόμενος και αυτός -όπως ο ακροδεξιός παράφρων πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι- στις ουράνιες δυνάμεις. «Τι είμαστε αν όχι όργανα του Θεού; Ο Θεός θέλησε να θεραπεύσει τη χώρα μας και τη θεράπευσε!».

Αγνωστο τι (κι αν) έκανε ο Θεός του για να τον αναδείξει σε γιατρό του έθνους. Αλλά όσο σίγουρο είναι πως η μεγάλη πλειονότητα των ψηφοφόρων τον στήριξε, άλλο τόσο βέβαιο είναι πως ο ίδιος κίνησε τα νήματα για να μπορέσει να διεκδικήσει ξανά την προεδρία (η επανεκλογή απαγορεύεται από το Σύνταγμα), να κερδίσει χωρίς αντιπάλους (στερώντας τους χρηματοδότηση, προβολή, ισοτιμία, βήμα), να επελαύνει στη Βουλή (αλλάζοντας τους εκλογικούς κανόνες ώστε να υπερεκπροσωπηθεί το κόμμα του) και να εξασφαλίσει ατιμωρησία για τις κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, νόμων και θεσμικών κανόνων (καταργώντας τη διάκριση εξουσιών και ελέγχοντας δικαστικό σύστημα, στρατό, αστυνομία κ.λπ.).

Οι δηλώσεις του, όπως συνήθως, απέχουν από την αλήθεια όσο κι εκείνος από τις δημοκρατικές διαδικασίες. Ποια απαράμιλλη «ποσότητα» ψήφων που με την έως τώρα καταμέτρηση δεν ξεπερνά το 1,6 εκατομμύριο; Και ποια μοναδικά υψηλά ποσοστά στην ιστορία του κόσμου, όταν π.χ. σε χώρες όπως η Λευκορωσία, το Καζακστάν ή το Τουρκμενιστάν πρόεδροι έχουν εκλεγεί με ποσοστά που κυμαίνονται από 82% ώς και 97,7%; Οσο για τη δημοκρατία που επικαλείται, είναι ένας ευφημισμός για τον αυταρχισμό που ακολουθεί, ανάλογο με εκείνο των ηγετών αυτών των άλλοτε σοσιαλιστικών Δημοκρατιών της πρώην ΕΣΣΔ.

Ομως έτσι κυβερνά (κυρίως από τα κοινωνικά δίκτυα): με μισές αλήθειες, αναπόδεικτους ισχυρισμούς, ψέματα, προπαγάνδα αλλά και ύβρεις, συκοφάντηση, γελιοποίηση των αντιπάλων του, επιθέσεις κατά διεθνών οργανισμών και όποιων τον επικρίνουν ή απλά δεν συμφωνούν μαζί του.

Μια δημοκρατία υπό «αντικατάσταση»

Ο Μπουκέλε φυλακίζοντας περίπου το 1% του πληθυσμού μείωσε κατά πολύ τις δολοφονίες και τη δράση των συμμοριών, διατηρώντας επί σχεδόν δύο χρόνια τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιτρέπει σε αστυνομικούς και στρατιωτικούς να συλλαμβάνουν όποιον τους φαντάζει ύποπτος για συμμετοχή σε συμμορίες. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν πως ίσως και το ένα τρίτο από τους 75.000 συλληφθέντες σε αυτό το διάστημα δεν έχει καμία σχέση με συμμορίες. Αλλά η κυβέρνηση συνεχίζει απτόητη το «κυνηγητό τρομοκρατών». Νέοι κυρίως που μετά την κράτησή τους, εκτός από βασανιστήρια και κακομεταχείριση (που έχουν τεκμηριωθεί), τους περιμένουν μαζικές συνοπτικές δίκες (ακόμη και 500 ατόμων μαζί) με τους δικαστές να αποφαίνονται συλλήβδην για όλους μαζί. Μάλιστα ο αντιπρόεδρος Φέλιξ Ουγιόα, που είναι και νομικός, διατείνεται πως είναι ο μόνος τρόπος, γιατί η κυβέρνηση έχει στείλει τόσους ανθρώπους στη φυλακή που θα χρειάζονταν δεκαετίες για να δικαστούν ατομικά.

Ο πρώην διαφημιστής επικέντρωσε την καμπάνια του στην ασφάλεια και τον πόλεμο κατά των συμμοριών, χωρίς να ασχοληθεί με την οικονομική και κοινωνική κρίση που βαθαίνει. Κι ο λαός, τρομοκρατημένος από τα χρόνια της ακραίας βίας των συμμοριών και ανακουφισμένος που επιτέλους απαλλάχτηκε από αυτές, φάνηκε πρόθυμος να απεμπολήσει δικαιώματα, διεκδικήσεις, δημοκρατικές εγγυήσεις, επιβραβεύοντάς τον για μια δεύτερη θητεία. Αδιαφορώντας που το Ελ Σαλβαδόρ έχει πλέον τον μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης στην Κεντρική Αμερική, η ανισότητα αυξάνει, περισσότεροι από ένας στους τέσσερις είναι φτωχοί, η ακραία φτώχεια διπλασιάστηκε σχεδόν στο 9%, το 50% του πληθυσμού αντιμετωπίζει διατροφική επισφάλεια, η υιοθέτηση του Bitcoin ζημίωσε τη χώρα η οποία ήδη διαπραγματεύεται δάνειο 1,3 δισ. δολαρίων με το ΔΝΤ.

Αλλά όποιος τα θίγει αυτά ή αποκαλύπτει τη λεηλασία των δημόσιων πόρων από τον στενό κύκλο του προέδρου, κερδίζει την ταμπέλα του «φίλα προσκείμενου στην τρομοκρατία και τις συμμορίες». Οπως και όποιος τόλμησε να δημοσιοποιήσει τις παρατυπίες που έγιναν στις εκλογές και ανάγκασαν το Ανώτατο Εκλογοδικείο να αναγνωρίσει πως υπήρξαν «προβλήματα που δυσχέραναν τη ροή της μετάδοσης» και πως το 30% των προεδρικών ψηφοδελτίων και το σύνολο των βουλευτικών θα επανακαταμετρηθεί. «Προβλήματα» όπως καταγγελίες για αντικατάσταση πολλών μελών των εφορευτικών επιτροπών την τελευταία στιγμή με άσχετα άτομα που επέλεξε η κυβέρνηση, απουσία από πολλά εκλογικά τμήματα του ηλεκτρονικού συστήματος κοινοποίησης των αποτελεσμάτων ή ότι σε άλλα με το που γινόταν εισαγωγή συγκεκριμένων ψηφοδελτίων στο σύστημα αυτές οι ψήφοι διπλασιάζονταν ως διά μαγείας. Καταγγελίες που δεν θα άλλαζαν τη νίκη του Μπουκέλε (ίσως μόνο το ποσοστό του), αλλά που καταδεικνύουν πώς αντιλαμβάνεται ο «μπουκελισμός» τη δημοκρατία. Το διευκρίνισε ο αντιπρόεδρος Φέλιξ Ουγιόα δηλώνοντας στους New York Times: «Δεν διαλύουμε τη δημοκρατία. Την καταργούμε αντικαθιστώντας την με κάτι καινούργιο». Αν και μια συγκαλυμμένη κοινοβουλευτικά δικτατορία δεν είναι τίποτα καινούργιο.

«Θα είναι η πρώτη φορά που σε μια χώρα με ένα πλήρως δημοκρατικό σύστημα υπάρχει μόνο ένα κόμμα. […] Ολη η αντιπολίτευση στο σύνολό της κονιορτοποιήθηκε» δήλωσε στην επινίκια ομιλία του. Και από όλες τις ανακρίβειες και τις υπερβολές με τις οποίες πανηγύρισε τη νίκη του, η αλήθεια είναι πως πράγματι γεννιέται η εποχή του ενός και μόνο κόμματος και του «μεγάλου ηγέτη», αλλά σε μια χώρα με ένα ανελεύθερο μη δημοκρατικό καθεστώς, καταλήγει ο Κάρλος Δάδα, διευθυντής της ηλεκτρονικής εφημερίδας El Faro. «Ο Μπουκέλε έχει διασχίσει το όριο πέρα από το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή. Μας έρχεται μια δικτατορία».