Τρικλοποδιά... εκ των έσω στην υποψηφιότητα Μοράλες

Δύο χρόνια υπολείπονται για τις προεδρικές εκλογές του 2025 στη Βολιβία, αλλά ο ηγέτης του MAS (Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό) και πρώην πρόεδρος Εβο Μοράλες μόλις ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του, θέλοντας να προκαταλάβει τις εξελίξεις με μια κίνηση που συνιστά προοίμιο επισημοποίησης μιας πιθανής διάσπασης από την οποία μόνο η συντηρητική αντιπολίτευση έχει να κερδίσει.

«Ο κόσμος με θέλει, με έπεισαν να είμαι υποψήφιος, με ανάγκασαν: τόσα κατά του Εβο, από τη Δεξιά, την κυβέρνηση, την Αυτοκρατορία», δήλωσε εξηγώντας την απόφασή του να διεκδικήσει για πέμπτη φορά την προεδρία της Βολιβίας εν μέσω της σοβαρής εσωκομματικής διαμάχης η οποία εδώ και μήνες σπαράζει το κυβερνών κόμμα που ο ίδιος ίδρυσε το 1997.

Το MAS βιώνει μια μάχη επικράτησης ανάμεσα στους «εβίστας», τους υποστηρικτές του Εβο Μοράλες που θεωρούν πως μόνο ο «κομαντάντε Μοράλες» μπορεί να αποκαταστήσει τη «λαϊκή» οικονομία και να εγγυηθεί μια κυβέρνηση υπέρ των ιθαγενών, και τους «αρσίστας», τους οπαδούς του προέδρου Λουίς Αρσε, που μιλούν για ανανέωση και θεωρούν πως ο ιθαγενής ηγέτης εκπλήρωσε τον ιστορικό του κύκλο.

Ο Αρσε υπήρξε υπουργός Οικονομικών του Μοράλες και αρχιτέκτονας του αποκαλούμενου «βολιβιάνικου θαύματος» που, ανάμεσα στα άλλα, πέτυχε σημαντικούς ρυθμούς μιας συμπεριληπτικής ανάπτυξης, διπλασίασε το ΑΕΠ και μείωσε τη φτώχεια από το 37,7% στο 12,9%, ενώ ήταν ο πολιτικός που ως διάδοχός του στο MAS (μετά το πραξικόπημα του 2019 που ανάγκασε τον Μοράλες να εξοριστεί) κατάφερε να φέρει το κίνημα ξανά στην κυβέρνηση. Προς έκπληξη πολλών, και του πρώην προέδρου, ο Αρσε άρθρωσε δική του φωνή και δεν έγινε απλώς ένας αναλώσιμος αντικαταστάτης σε μια δύσκολη στιγμή. Κι αυτό φάνηκε από την πρώτη στιγμή, όταν δεν περιέλαβε στον στενό κύκλο της κυβέρνησης κανέναν από τους βασικούς συνεργάτες του Μοράλες. Η αντιπαράθεση δεν άργησε να έρθει, παίρνοντας πια χαρακτήρα μετωπικής σύγκρουσης.

Τώρα ο ιστορικός ηγέτης των «κοκαλέρος», των μικροκαλλιεργητών κόκας, κατηγορεί τον διάδοχό του ότι δεν έχει κάνει τίποτα από την ατζέντα των 13 σημείων που είχαν συνομολογήσει, ότι κατέστρεψε την οικονομία και έστρεψε την κυβέρνησή του προς τα δεξιά. «Ποτέ δεν θα παραδοθούμε» διαμήνυσε ο Μοράλες, καταγγέλλοντας μαζί κι ένα σχέδιο να τον «προγράψουν» με πολιτικές και δικαστικές μεθοδεύσεις ή ακόμη και να τον «εξολοθρεύσουν»,

Η ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του έρχεται παραμονές του εθνικού συνεδρίου του MAS, που ξεκινά στις 3 Οκτωβρίου στην Κοτσαμπάμπα, ένα από τα προπύργια του Εβο Μοράλες, όπου θα αντιπαρατεθούν οι δύο τάσεις. Οι «εβίστας» επιδιώκουν μέσα από το συνέδριο να εκδιώξουν τον Αρσε και τον αντιπρόεδρό του Νταβίδ Τσοκεουάνκα από το κόμμα ως «προδότες» και οι «αρσίστας» -που θα ήθελαν για λόγους και συμβολικού συσχετισμού να γίνει το συνέδριο στο Ελ Αλτο, κοντά στην πρωτεύουσα Λα Πας- να εκμαιεύσουν μια ανανέωση της ηγεσίας του κόμματος, ξεκινώντας από τον ίδιο τον ιστορικό ηγέτη του.

Οπως κι αν έχει, ο Εβο, όπως και κανένας άλλος, δεν μπορεί να είναι υποψήφιος του MAS χωρίς την απόφαση του κόμματος και η μονομερής ανακήρυξή του δεν είναι διόλου βέβαιο πως θα εγκριθεί στο συνέδριο καθώς η τάση του Αρσε έχει προσεταιριστεί σημαντικούς ηγέτες της κομματικής δομής του Μοράλες.

Οι ανησυχίες του Μοράλες εστιάζουν και στο γεγονός ότι πρόσφατα η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2017 με την οποία, παρά τη ρητή απαγόρευση του Συντάγματος (που πρότεινε και στήριξε ο Μοράλες), επιτράπηκε η δίχως περιορισμούς επανεκλογή του προέδρου, ακυρώθηκε από το Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του οποίου οι ετυμηγορίες δεσμεύουν τη χώρα. Ετσι φοβάται πως ίσως δεν του επιτρέψουν να μετάσχει στις επόμενες προεδρικές εκλογές με μια σχετική απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Γι’ αυτό η διαμάχη έχει μεταφερθεί και στον νόμο για τις εκλογές των δικαστικών: οι «εβίστας» (μαζί με τη συντηρητική αντιπολίτευση) επιμένουν να ψηφιστεί και να εφαρμοστεί φέτος, ελπίζοντας να αλλάξουν οι συσχετισμοί στο σώμα αυτό. Μάλιστα βουλευτές της τάσης του Εβο έφτασαν να κάνουν απεργία πείνας μέσα στη Βουλή, μπλοκάροντας έτσι τη λειτουργία του σώματος.

Η πολιτική αναλύτρια Μαρία Τερέσα Σεγάδα έκανε λόγο στο France24 για «αναπότρεπτη ρήξη καθώς οι βαθιές διαφωνίες έχουν διαπεράσει όλες τις δομές του MAS». Είναι ενδεικτικό πως οι «κοκαλέρος» της περιοχής του Τσαπάρε ανακήρυξαν υποψήφιό τους τον Μοράλες, το Εργατικό Κέντρο Βολιβίας (COB) στηρίζει τον Αρσε, ενώ το πρόσφατο συνέδριο του CSUTCB, του μεγαλύτερου συνδικάτου αγροτών και ιθαγενών στη χώρα, κατέληξε με τη διάσπασή του σε δύο ομάδες, μία εκλεγμένη ηγεσία που στηρίζει τον νυν πρόεδρο και μία «παράλληλη» που στρατεύεται με τον Εβο.

Θεωρητικά, το κόμμα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον νόμο περί πολιτικών οργανώσεων για να κάνει προκριματικές το 2024 ώστε να αποφασιστεί ο υποψήφιός του, συνεχίζει η αναλύτρια, αλλά εκτιμά πως η ρήξη είναι τόσο βαθιά ώστε θα υπάρξουν δύο διαφορετικές υποψηφιότητες του MAS για τις προεδρικές του 2025, με ό,τι αυτό σημαίνει για το μέλλον του ίδιου του κόμματος αλλά και για το αποτέλεσμα των προσεχών εκλογών.

Αυτός ο «εμφύλιος» στα σπλάχνα του κυβερνώντος κόμματος χαρακτηρίστηκε ως «πολιτική αυτοκτονία» από τον Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα, μαρξιστή θεωρητικό και πρώην αντιπρόεδρο του Μοράλες. Μια εκτίμηση που εξόργισε τον ιθαγενή ηγέτη, λέγοντας πως πλέον έχει «ακόμη έναν εχθρό».

«Μην παίζετε με την υπομονή του κόσμου. Κυοφορείται δυσαρέσκεια» ήταν η απάντηση του πρώην αντιπροέδρου, που επιβεβαιώνεται από πρόσφατη δημοσκόπηση σύμφωνα με την οποία αυξήθηκε κατά 3 μονάδες η δυσαρέσκεια των Βολιβιανών για την οικονομική κατάσταση στη χώρα. Εκτίμηση που μοιράζεται και ο νυν αντιπρόεδρος Τσοκεουάνκα, ο οποίος κάλεσε σε ενότητα, επισημαίνοντας πως «αν συνεχίσουμε έτσι, ο λαός μπορεί να αποστραφεί την τάξη των πολιτικών».