Ενας περίεργος θάνατος

Θεωρίες συνωμοσίας και κατασκοπικά θρίλερ κυριαρχούν στην Αργεντινή μετά τον βίαιο θάνατο του εισαγγελέα Αλμπέρτο Νίσμαν, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα κατηγόρησε την πρόεδρο Κριστίνα Κίρτσνερ, ανάμεσα σε άλλους αξιωματούχους, ότι μεθόδευσε τη συγκάλυψη και ατιμωρησία των Ιρανών υπόπτων για την υπόθεση ΑΜΙΑ. Τη μεγαλύτερη, δηλαδή, αντισημιτική επίθεση στη σύγχρονη Λατινική Αμερική, όταν παγιδευμένο αυτοκίνητο εξερράγη στην είσοδο του εβραϊκού κέντρου ΑΜΙΑ του Μπουένος Αϊρες το 1994, σκοτώνοντας 85 ανθρώπους και τραυματίζοντας περισσότερους από 300. Την Κυριακή, μία ημέρα πριν καταθέσει σε ειδική επιτροπή της Βουλής για τις καταγγελίες του, βρέθηκε νεκρός στο διαμέρισμά του.

Κυβέρνηση και δεξιά αντιπολίτευση αλληλοκατηγορούνται, με την πρώτη να καταγγέλλει «σκοτεινούς κύκλους της αποσταθεροποίησης» και τη δεύτερη να μιλά για δολοφονία ή «υποκινούμενη αυτοκτονία» και να βγάζει τους οπαδούς της στους δρόμους, ενώ οργανώσεις της Αριστεράς ζήτησαν να ανοίξουν όλα τα μυστικά αρχεία και να συσταθεί από το Κοινοβούλιο ανεξάρτητη διερευνητική επιτροπή.

Ο Νίσμαν βρέθηκε νεκρός στην τουαλέτα με μια σφαίρα στο κεφάλι κι ένα 22άρι πιστόλι δίπλα του. Το όπλο τού έδωσε την προηγουμένη βοηθός της Εισαγγελίας, από τον οποίο το ζήτησε «για την ασφάλειά του». Το διαμέρισμα, γεμάτο προηγμένα συστήματα ασφαλείας, ήταν κλειδωμένο και το κλειδί βρισκόταν πίσω από την πόρτα. Η δεκαμελής φρουρά του και οι κάμερες δεν εντόπισαν καμία ύποπτη κίνηση. Η αυτοψία λέει ρητά πως «δεν υπήρξε εμπλοκή άλλου προσώπου». Τα τεστ δεν βρήκαν ίχνη πυρίτιδας στο χέρι του Νίσμαν, κάτι που, όπως είπε η εισαγγελέας Βιβιάνα Φέιν που έχει αναλάβει την υπόθεση, «είναι σύνηθες σε όπλα τόσο μικρού διαμετρήματος».

Ολα τα υπόλοιπα είναι εικασίες, λόγω της χρονικής συγκυρίας του θανάτου ενός λειτουργού μία μέρα πριν από την κατάθεσή του κατά της προέδρου. Πάμπολλα ερωτήματα συμβάλλουν στη συνωμοσιολογία. Ο Νίσμαν, που ερευνούσε την τρομοκρατική επίθεση από το 1997 και τα τελευταία τέσσερα χρόνια είχε αναλάβει μια δική του παράλληλη έρευνα για «συγκάλυψη των υπόπτων» χωρίς να ενημερώσει τον αρμόδιο δικαστή, βρισκόταν από την 1η Ιανουαρίου σε διακοπές με την κόρη του στην Ισπανία και επρόκειτο να επιστρέψει στις 23 Ιανουαρίου. Αντ’ αυτού γύρισε εσπευσμένα στις 12 Ιανουαρίου, καταθέτοντας την επομένη –κι ενώ τα δικαστήρια ήταν κλειστά λόγω διακοπών– έκθεση, στην οποία κατηγορεί την Κίρτσνερ δίχως να παραθέτει και τα αποδεικτικά στοιχεία.

Η βασική του θέση, που υποστηριζόταν επίσης από τον αποπεμφθέντα τον περασμένο Δεκέμβριο επικεφαλής της Γραμματείας Πληροφοριών (SI) Αντόνιο Χάιμε Στιούσο, είναι πως το Μνημόνιο Συνεννόησης με το Ιράν το 2013 (το οποίο υπεγράφη από την Κίρτσνερ και επικυρώθηκε από το Κοινοβούλιο) αποτελεί μεθόδευση για να αποσυνδεθεί η τρομοκρατική ενέργεια από τους Ιρανούς υπόπτους, με αντάλλαγμα οικονομική συνεργασία με το Ιράν, ανταλλάσσοντας πετρέλαιο με σιτηρά.

Αλλά ο πρώην γενικός γραμματέας της Interpol (2000-2104) Ρόλαντ Νομπλ επιβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση τον ενημέρωσε εγγράφως πως αυτό δεν επηρεάζει στο ελάχιστο τα εντάλματα σύλληψης κατά των Ιρανών, τα οποία παραμένουν σε ισχύ. Επιπλέον, η Αργεντινή δεν αγόρασε ούτε σταγόνα ιρανικού πετρελαίου, ούτε εξήγαγε σιτηρά, πέραν αυτών που ήδη εξάγονταν και μάλιστα όχι από το Δημόσιο αλλά από ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Πληθώρα άρθρων έχει αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για το πώς ο Νίσμαν καθόριζε την κατεύθυνση της έρευνάς του από τις στενές του σχέσεις με τον Στιούσο αλλά και την πρεσβεία των ΗΠΑ, όπως καταδεικνύουν οι αποκαλύψεις τηλεγραφημάτων από τα WiκiLeaks. Πολλά από αυτά ανέφεραν ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι «είπαν στον Νίσμαν ότι δεν πρέπει να προσανατολιστεί η έρευνα στις υποθέσεις της συριακής εμπλοκής ή των τοπικών διασυνδέσεων, γιατί αυτό θα αποδυνάμωνε τη διεθνή υπόθεση κατά των Ιρανών». Ο δε Σαντιάγκο Ο’Ντόνελ, συγγραφέας των βιβλίων «ArgenLeaks» και «PolitiLeaks», όπου περιλαμβάνονται όλα αυτά τα έγγραφα, αποκαλύπτει πως ο ίδιος ο Νίσμαν τού είπε ότι όλες οι πληροφορίες που έχει στα χέρια του προέρχονται από τον Στιούσο, «γιατί αυτός είχε την επαφή με τις αμερικανικές και ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες».

Καταγγελίες

Ο γραμματέας της προεδρίας Ανίμπαλ Φερνάντες δεν θεωρεί τυχαίο ότι ο Νίσμαν επιστρέφει για να καταθέσει την καταγγελία του στις 12 Ιανουαρίου, την επομένη της μεγαλειώδους διαδήλωσης κατά της τρομοκρατίας στο Παρίσι κι ενώ η ισραηλινή κυβέρνηση εξέφραζε την ανησυχία της για την ασφάλεια των Εβραίων σε Γαλλία και πολλές χώρες: «Ηταν πρόσφορη στιγμή, ανάμεσα στον πόνο και τον φόβο, να κάνει μια τέτοια καταγγελία για συγκάλυψη της μεγαλύτερης τρομοκρατικής επίθεσης κατά Εβραίων στη Λατινική Αμερική».

Ο πρόεδρος της Βουλής Χουλιάν Ντομίνγκες κατήγγειλε ότι «οι υπηρεσίες πληροφοριών είναι ο μόνος τομέας που δεν έχει προσαρμοστεί στη θεσμική ζωή των Αργεντινών. Υπάρχουν τμήματά τους που αντιστέκονται στις αλλαγές και έχουν προκαλέσει αρκετές φορές κλίμα αποσταθεροποίησης τα τελευταία 30 χρόνια». Αυτοκτονία ή φόνος; Ποιος συνωμότησε εναντίον τίνος; Ολοι ζητούν να διαλευκανθεί ο θάνατος του εισαγγελέα και απαιτούν την αλήθεια. Αλλά η αλήθεια, που επί 21 χρόνια περιμένουν οι οικογένειες των θυμάτων, μοιάζει να γίνεται ακόμα πιο θολή.