H επόμενη ημέρα του αποτυχημένου πραξικοπήματος βρήκε όσα λίγα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ έχουν απομείνει ανοιχτά σε ακόμη δυσμενέστερη θέση από πριν.
Η κυβέρνηση, μέσα στο πνεύμα της εκστρατείας «κατά της τρομοκρατίας» ανέστειλε τις άδειες των ραδιοτηλεοπτικών μέσων που υποστήριζαν τον Φετουλάχ Γκιουλέν, ιστοσελίδες ανεξάρτητων δημοσιογράφων (που ωστόσο δεν είχαν σχέση με το παράλληλο κράτος του αυτοεξόριστου στις Ηνωμένες Πολιτείες αμφιλεγόμενου ιμάμη) εξαφανίστηκαν από το διαδίκτυο και οι εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, απολυμένοι, μη αρεστοί δημοσιογράφοι, βρέθηκαν σε ακόμη μεγαλύτερο αδιέξοδο.
Οσοι αντιτάχθηκαν στο πραξικόπημα και ταυτόχρονα ασκούν κριτική στην κυβέρνηση συνθλίβονται μέσα στην πόλωση και την απελπισία.
Ο Μουσταφά Χος είναι ένας από τους πιο γνωστούς ανεξάρτητους δημοσιογράφους της Τουρκίας, συγγραφέας του βιβλίου «Abluka», που σημαίνει «περικυκλωμένοι».
Αναφέρεται στο κύκλωμα διαπλοκής των βαρόνων των τουρκικών ΜΜΕ που στηρίζουν την κυβέρνηση και παίρνουν χρυσά συμβόλαια για τις άλλες επιχειρήσεις τους που συνήθως είναι κατασκευαστικές εταιρείες και τράπεζες.
Το σκηνικό είναι πολύ γνώριμο σε εμάς, με τη διαφορά πως τώρα, μετά την απόλυτη κυριαρχία του Ερντογάν στο πολιτικό σκηνικό, τα περιθώρια για κριτική στενεύουν ακόμη περισσότερο - αν υπάρχουν ακόμη περιθώρια.
«Η ανεξάρτητη δημοσιογραφία ήταν πάντα προβληματική στην Τουρκία. Πριν από το πραξικόπημα, όσοι ήταν τυχεροί και είχαν ακόμη δουλειά, ρίσκαραν με την κριτική τους να παραπεμφθούν από τον εισαγγελέα και να πάνε φυλακή, ή να ανοίξει φάκελος ανάκρισης για πιθανή δίωξη, που επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη, με αποτέλεσμα την αυτολογοκρισία. Τώρα, όποιος κάνει κριτική κινδυνεύει ακόμη και με λιντσάρισμα στον δρόμο», μου λέει ο 50χρονος Χος, που έχει εις βάρος του δύο εκκρεμείς υποθέσεις από την προ του πραξικοπήματος εποχή.
Στην πρώτη, ο εισαγγελέας που τον παρέπεμψε έγινε βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στις εκλογές του περασμένου χρόνου και στη δεύτερη, του έκαναν έρευνα στο σπίτι, του «κατέβασαν» την ιστοσελίδα και περιμένει να δει αν θα παραπεμφθεί.
Πριν από επτά χρόνια ο Χος απολύθηκε (ύστερα από 18 χρόνια εργασίας σε τηλεοπτικά κανάλια και μεγάλες εφημερίδες), γιατί αρνήθηκε να αλλάξει τον τίτλο ενός άρθρου του που ενοχλούσε.
Ο διευθυντής του πιέστηκε και τελικά υπέκυψε στην κυβερνητική βούληση. Από τότε είναι άνεργος, αλλά παρών στην ενημέρωση, με σπουδαίες έρευνες που φιλοξενούνται σε ιστοσελίδες.
«Ορισμένοι που διώκονται σήμερα ως γκιουλενικοί ήταν για χρόνια στυλοβάτες του AKP, ταξίδευαν μαζί με τον Ερντογάν στο πρωθυπουργικό αεροπλάνο, αλλά τώρα τα πράγματα άλλαξαν και έγιναν εχθροί του.
»Αυτοί ποτέ δεν έκαναν πραγματική δημοσιογραφία, ήταν όργανα προπαγάνδας που τώρα μεταβλήθηκαν σε θύματα.
»Είμαι κατηγορηματικά ενάντια στο πραξικόπημα και πάντα πάλευα για την ελευθερία του λόγου. Ομως φοβάμαι πως πλέον δεν υπάρχουν συνθήκες να συνεχίσω τη δουλειά μου.
»Εχω αρχίσει να σκέφτομαι να φύγω στο εξωτερικό. Στο παρελθόν υπήρχαν προβλήματα, αλλά υπήρχαν και ρωγμές, κάποια κριτική γινόταν ανεκτή. Τώρα, για όσους είναι ανεξάρτητες φωνές, το τοπίο έχει αλλάξει δραματικά. Η Τουρκία είναι πια μια άλλη χώρα».
Αυτολογοκρισία
Τα ίδια αδιέξοδα αντιμετωπίζει και ο Σουάτ, που δεν θέλησε να γράψουμε το επώνυμό του. Μετά από 30 χρόνια δημοσιογραφίας, απολύθηκε (τρεις μήνες πριν από το πραξικόπημα) για ένα ρεπορτάζ που ενέπλεκε έναν δάσκαλο σε υπόθεση πολλαπλών βιασμών μαθητών. Ο θύτης είχε υψηλές διασυνδέσεις και οι πιέσεις στην εφημερίδα του έγιναν αφόρητες.
Ο Σουάτ δεν είναι πολιτικά τοποθετημένος, ούτε και υπήρξε ποτέ μέλος οποιουδήποτε κόμματος. Εκανε απλώς τη δουλειά του.
«Προσπάθησα πάντα να επικεντρώνομαι στα στοιχεία του ρεπορτάζ και όχι στην ιδεολογική ταυτότητα των εμπλεκόμενων. Η δημοσιογραφία για μένα είναι η αναζήτηση της αλήθειας.
»Το πρόβλημα με τους περισσότερους δημοσιογράφους είναι πως τα τελευταία χρόνια άρχισαν να κάνουν όλο και περισσότερο αυτολογοκρισία. Ομως, πλέον, ούτε αυτό ήταν αρκετό. Πλέον, δεν αρκεί να μην είσαι εναντίον τους. Σε θέλουν να είσαι δικός τους. Η διαχωριστική γραμμή έχει μετατοπιστεί.
»Δυστυχώς, ποτέ δεν είχαμε καλή δημοσιογραφία. Για τους δημοσιογράφους που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση, ό,τι κάνει ο Ερντογάν είναι ανάθεμα, και για τους φιλοκυβερνητικούς δημοσιογράφους, ό,τι λέει η αντιπολίτευση είναι επίσης κακό. Δεν υπάρχει χώρος για ανεξάρτητη σκέψη».
Χθες, η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε ένα ενημερωτικό σημείωμα με το οποίο επισημαίνει πως οι πρόσφατες εκκαθαρίσεις στα ΜΜΕ απειλούν την ελευθερία της έκφρασης στην Τουρκία.
«Είμαστε μάρτυρες μιας εξαιρετικά ευρείας καταστολής στην Τουρκία αυτή τη στιγμή. Ενώ είναι κατανοητό και θεμιτό η κυβέρνηση να επιθυμεί τη διερεύνηση και την τιμωρία των υπεύθυνων γι’ αυτό το αιματηρό πραξικόπημα, θα πρέπει να συμμορφώνεται με το κράτος δικαίου και τον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης», δήλωσε ο Αντριου Γκάρντνερ, ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Τουρκία, και κάλεσε τις αρχές «να γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και να μην περιορίζουν αυθαίρετα την ελευθερία της έκφρασης».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας