Η λεπτή γραμμή μεταξύ πολέμου και εκεχειρίας

Πώς μπορεί κάποιος να πει «καταρχήν ναι» στις αμερικανο-ουκρανικές προτάσεις για εκεχειρία ενός μήνα και μέχρι να τελειώσει τη φράση του το «ντα» να έχει μετατραπεί σε ένα μεγαλοπρεπές «νιετ», αλλά χωρίς να κλείνει και οριστικά την πόρτα; Αυτόν ακριβώς τον περίτεχνο διπλωματικό ελιγμό επιχείρησε χθες ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος έκανε δηλώσεις για το θέμα πριν από την κεκλεισμένων των θυρών συνάντησή του με τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στίβεν Γουίτκοφ.

Ο «τσάρος» είχε άλλωστε ήδη στείλει τα πρώτα σκληρά μηνύματα στο Κίεβο και την Ουάσινγκτον από την Τέταρτη και μάλιστα προτού κάνει οποιαδήποτε δήλωση: τα βίντεο από τη θριαμβευτική επίσκεψή του στο φλεγόμενο μέτωπο του Κουρσκ, όπου επέλεξε να φορέσει στρατιωτική στολή για πρώτη φορά εδώ και δυόμισι χρόνια, μιλούσαν από μόνα τους. Αλλά όταν γύρισε πίσω στο Κρεμλίνο έχοντας εξαργυρώσει πολιτικά την αποφασιστική νίκη των ρωσικών δυνάμεων, ο Πούτιν ξαναφόρεσε το προεδρικό κοστούμι και δήλωσε πονηρά πονηρά (έχοντας στο πλευρό του τον στενότερο σύμμαχό του, τον Λευκορώσο Λουκασένκο) ότι ευχαριστεί τον Τραμπ για τις προσπάθειές του και ότι «υποστηρίζουμε την ιδέα της ειρηνικής διευθέτησης αυτής της σύγκρουσης».

Ομως αμέσως πρόσθεσε ότι «συμφωνούμε μεν με τις προτάσεις για παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων με ειρηνικό τρόπο, αλλά θεωρούμε ότι η κατάπαυση του πυρός πρέπει να διασφαλίζει μακροπρόθεσμη ειρήνη και να εξαλείφει τα ριζικά αίτια της κρίσης». Και προχώρησε σε μια σειρά από καίρια ερωτήματα: «Αυτές οι τριάντα μέρες πώς θα χρησιμοποιηθούν; Για να συνεχιστεί η υποχρεωτική στρατολόγηση στην Ουκρανία; Για να παραλάβει η Ουκρανία νέα φορτία όπλων; Για να εκπαιδεύσει τους νεοσύλλεκτους στις νέες μονάδες; Ή μήπως δεν θα γίνει τίποτα από αυτά;»

Για να το κάνει το «νιετ» ακόμη πιο ξεκάθαρο, ο Πούτιν πρόσθεσε ότι το ζήτημα της δημιουργίας ενός μηχανισμού επιτήρησης τυχόν παραβιάσεων της εκεχειρίας κατά μήκος του τεράστιου ρωσο-ουκρανικού μετώπου, που αν υπολογιστεί στο σύνολο του ξεπερνά τα 2.000 χιλιόμετρα, είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και δύσκολο να εφαρμοστεί.

Και κατέληξε λέγοντας ότι όλα αυτά θα συζητηθούν διεξοδικά στο επόμενο τηλεφώνημα με τον Τραμπ, που όπως άφησε να εννοηθεί θα κρίνει πολλά για την κατάπαυση του πυρός στα εδάφη της Ουκρανίας. Και το οποίο, αν κρίνουμε από τις «συμφραζόμενες» δηλώσεις Τραμπ, θα γίνει σήμερα ή το πολύ αύριο. Για να δούμε...

Αλλά βέβαια ο Πούτιν δεν μπορούσε να μην αναφερθεί και στις δραματικές για τους Ουκρανούς εξελίξεις στο Κουρσκ, όπου -όπως είπε πανηγυρικά- οι ρωσικές δυνάμεις διατηρούν πια τον «απόλυτο έλεγχο», με τις ουκρανικές μονάδες που εγκλωβίστηκαν εκεί να βρίσκονται σε «πλήρη απομόνωση». Απευθυνόμενος μάλιστα στους χιλιάδες παγιδευμένους Ουκρανούς ο Πούτιν είπε ωμά ότι η μόνη επιλογή τους είναι ανάμεσα στην παράδοση και τον θάνατο, ενώ επανέλαβε πως οι αιχμάλωτοι θα δικαστούν ως «τρομοκράτες» για τα «τρομερά εγκλήματα κατά αμάχων» που φέρονται να διέπραξαν κατά την πολύμηνη κατοχή μέρους της θρυλικής αυτής ρωσικής επαρχίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν όμως λόγω της συγκυρίας και οι δηλώσεις του Λουκασένκο, που είπε ότι από τις περασμένες διαπραγματεύσεις της άνοιξης του 2022 (που παρεμπιπτόντως ξεκίνησαν στη χώρα του πριν «μετακομίσουν» στην Πόλη) μεσολάβησαν τρία χρόνια στα οποία «έχουν αλλάξει πολλά πράγματα» και ότι η όποια μελλοντική συμφωνία θα πρέπει να αναγνωρίζει έμπρακτα τη στρατιωτική και πολιτική κατάσταση «επί του εδάφους». «Ο κόσμος πρέπει να εμπιστεύεται τα γεγονότα και να θυμάται πως όλες αυτές οι δηλώσεις και όλες αυτές οι υποσχέσεις είναι απλώς κενά λόγια» είπε με νόημα ο Λουκασένκο.

Παγιδευμένοι Ουκρανοί

Ποια είναι τα «γεγονότα» στα οποία αναφέρεται ο δικτάτορας της Λευκορωσίας; Μετά το παράτολμο στρατήγημα με τη χρήση αγωγού φυσικού αερίου διαμέτρου 1,4 μέτρων για την αιφνιδιαστική ανακατάληψη της πόλης Σούντζα, αλλά και τη δημιουργία δεύτερης ρωσικής «λαβίδας» μέσα στο ουκρανικό έδαφος, πολλές χιλιάδες επίλεκτοι Ουκρανοί έχουν παγιδευτεί σε έναν συνεχώς συρρικνούμενο θύλακα, γνωστό και ως «καζάνι» στη στρατιωτική γλώσσα. Οι εκτιμήσεις ξεκινούν από τους 5.000 και φτάνουν ώς τους 12.000 άντρες) και το μόνο που θα μπορούσε να τους σώσει είναι μια εκεχειρία... Εξ ου και η ξαφνική πρεμούρα του Κιέβου για άμεση κατάπαυση του πυρός, την οποία ως γνωστόν απέρριπτε συστηματικά. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρώσος αρχιστράτηγος Βαλέρι Γκερασίμοφ κατά την επίσκεψή του με τον Πούτιν στο Κουρσκ βράβευσε ορισμένους από τους 400 πολεμιστές που πήραν μέρος εθελοντικά στην «επιχείρηση Ποτόκ», όπως την αποκάλεσε, για να βγουν στις πλάτες των Ουκρανών μαχητών.

Ολοι καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το διπλωματικό παζάρι έχει χοντρύνει πολύ ακριβώς λόγω των στρατιωτικών εξελίξεων και ότι στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο μόνων πραγματικών παικτών, των Πούτιν και Τραμπ, δεν είναι οι προσωρινές προτάσεις-ημίμετρα που ακούγονται δημόσια, αλλά οι ουσιαστικές και πάγιες αξιώσεις της Ρωσίας για νομιμοποίηση των εδαφικών κερδών της επί του πεδίου, αλλά και για ουδετερότητα από το ΝΑΤΟ, αποστρατιωτικοποίηση και «απο-ναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.

Αλλά και τα «ριζικά αίτια» που ανέφερε ξανά ο Πούτιν είναι πασίγνωστα –η παραβίαση των υποσχέσεων του ΝΑΤΟ για μη επέκταση προς Ανατολάς και οι συστηματικές διώξεις της ουκρανικής κυβέρνησης κατά των ρωσόφωνων και ιδιαίτερα κατά της ρωσικής γλώσσας και Εκκλησίας.

Οπως αναφέρει μάλιστα το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο «ανώτερες ρωσικές πηγές», ο Πούτιν θα προσπαθήσει τώρα να κερδίσει χρόνο «παγώνοντας» το θέμα της εκεχειρίας και ότι για τον σκοπό αυτό έχει ήδη δώσει στην Ουάσινγκτον μια λίστα με συγκεκριμένα προαπαιτούμενα για τη σύναψη συμφωνίας με την Ουκρανία.