Τα pushbacks της Ιταλίας σε «μπουντρούμια» ελληνικών εμπορικών πλοίων

Δίνουν και παίρνουν οι καταγγελίες τα τελευταία χρόνια για παράνομες επαναπροωθήσεις, βασανισμούς και απάνθρωπες κρατήσεις προσφύγων και μεταναστών αιτούντων άσυλο από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., πολλές φορές με την επίγνωση, ανοχή, συγκάλυψη ακόμη και την ενεργή συμμετοχή της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής της FRONTEX.

Τελευταία αποκάλυψη, αυτή για το οργανωμένο δίκτυο παράνομων επαναπροωθήσεων αιτούντων άσυλο στην καρδιά της ΕΕ, με τη χρήση εμπορικών πλοίων, στα αμπάρια των οποίων κρατούνται, μέσα σε κοντέινερ ή σε αυτοσχέδια κελιά αιτούντες άσυλο.

Τα στοιχεία έφερε στο φως ρεπορτάζ που έγινε από τη δημοσιογραφική ομάδα Lighthouse Reports, σε συνεργασία με τις ομάδες και Μέσα SRF, ARD Monitor, Al Jazeera, Il Domani και Solomon. Το ρεπορτάζ περιέχει πλήθος ντοκουμέντων, φωτογραφιών, προσωπικών μαρτυριών και βίντεο από το εσωτερικό των πλωτών φυλακών.

Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι όσοι εντοπίζονται από τις αρχές των χωρών μελών της Ε.Ε. στοιβάζονται σε εμπορικά πλοία του ελληνικού ναυτιλιακού ομίλου Attica Group. Η καταγγελία αφορά τα πλοία «Superfast I», «Superfast II» και «Asterion II». Τα πλοία αυτά πραγματοποιούν συστηματικά δρομολόγια από την Ιταλία στην Ελλάδα, μεταφέροντας τους πρόσφυγες, μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά, προς την Ελλάδα, σε άθλιες συνθήκες, δεμένους σε ταξίδια που μπορεί να διαρκούν ακόμη και ημέρες ολόκληρες. Δεν διευκρινίζεται ποια είναι η τύχη των ανθρώπων αυτών στη συνέχεια.

Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι το ιταλικό κράτος βρίσκεται πίσω από αυτό το σύστημα, ενώ είναι γνωστό ότι το 2014, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η Ιταλία επέστρεφε παράνομα αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα με αυτόν τον τρόπο, στερώντας τους την ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Οκτώ χρόνια μετά, παρά το γεγονός ότι οι ιταλικές αρχές έχουν επανειλημμένα ισχυριστεί ότι αυτή η πρακτική έχει τερματιστεί το ρεπορτάζ διαπιστώνει ότι συνεχίζεται.

Ο Βένζελ Μιχάλσκι, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Γερμανία, έθιξε το ζήτημα της συνενοχής της ΕΕ, λέγοντας ότι τα ευρήματα έδειξαν πώς «η Ευρώπη ανέχεται αυτά τα περιστατικά».

Σύμφωνα με μια διμερή συμφωνία «επανεισδοχής» μεταξύ της ιταλικής και της ελληνικής κυβέρνησης – η οποία ισχύει από το 1999, παρόλο που δεν έχει επικυρωθεί από το ιταλικό κοινοβούλιο – η Ιταλία μπορεί να επιστρέψει στη χώρα τους μετανάστες χωρίς έγγραφα που έχουν φτάσει από την Ελλάδα. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όσους ζητούν άσυλο.

Όμως η έρευνα διαπίστωσε ότι αιτούντες άσυλο από το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Ιράκ έχουν υποβληθεί σε αυτή τη μεταχείριση τους τελευταίους 12 μήνες. Τα στοιχεία που δόθηκαν από τις ελληνικές αρχές δείχνουν ότι εκατοντάδες έχουν υποστεί αυτή τη διαδικασία τα τελευταία δύο χρόνια, με 157 άτομα να επέστρεψαν από την Ιταλία στην Ελλάδα το 2021 και 74 το 2022 – αν και οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι πραγματικοί αριθμοί μπορεί να είναι πολύ διαφορετικοί.

Εικόνες από το εσωτερικό των πλοίων-φυλακών

To Lighthouse Report διαπίστωσε ότι στα πλοία του ελληνικού ομίλου οι κρατούμενοι πρόσφυγες στοιβάζονται σε κλειστοφοβικά ασφυκτικά κλουβιά και μεταλλικά δωμάτια, όπου το καλοκαίρι ειδικά επικρατούν ανυπόφορες θερμοκρασίες. Τους δίνονται μόνο μερικά χαρτόνια για να ξαπλώσουν -δεν φτάνουν καν για όλους- και μονάχα ένα μπουκάλι νερό στον καθένα χωρίς καθόλου φαγητό.

Ακόμη, πολλούς τους δένουν με χειροπέδες με αποτέλεσμα να μην μπορούν καν να κουνηθούν, αναφέρει το ρεπορτάζ

Εκτός από μαρτυρίες και οπτικoακουστικά ντοκουμέντα, οι δημοσιογράφοι έλαβαν μαρτυρίες εργαζομένων των πλοίων οι οποίες επιβεβαιώνουν την υφιστάμενη κατάσταση. Ανέφεραν τις τοποθεσίες ως «φυλακές».