Προς αναζήτηση λύσεων για την έξοδο από τη δίνη της ενεργειακής κρίσης η ΕΕ

Αποκαρδιωτική είναι η εικόνα που έρχεται από την Ευρώπη για φέτος το χειμώνα στον τομέα της ενέργειας, καθώς όλες οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται εγκλωβισμένες σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό στον κυκλώνα της οξυνόμενης ενεργειακής κρίσης χωρίς να έχει γίνει δυνατή η υιοθέτηση κοινού βηματισμού για την κάμψη της τρομακτικής ακρίβειας.

Εν μέσω ενεργειακού στραγγαλισμού από τη Ρωσία, η μία μετά την άλλη, οι χώρες της Ευρώπης έρχονται αντιμέτωπες με ελλείψεις αποθεμάτων φυσικού αερίου, ενώ δεν έχουν βρεθεί εναλλακτικές ικανοποιητικές πηγές τροφοδοσίας. Σαν να μην έφτανε αυτό, ελάχιστη έως καθόλου πρόοδος έχει σημειωθεί στην αντιστροφή της ξέφρενης πορείας εκτόξευσης της τιμής του ρεύματος στη γηραιά ήπειρο, που αναπόφευκτα θα βρει τους πιο ευάλωτους πολίτες πολύ φτωχότερους και πιο εξαθλιωμένους, αφού οι προβλέψεις για το βιοπορισμό στις υφιστάμενες συνθήκες είναι δυσοίωνες.

Σε αυτό το πλαίσιο οι ηγεσίες της «ενωμένης» Ευρώπης παίρνουν μία σειρά από πρωτοβουλίες σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο προκειμένου να δουν τι θα γίνει πριν είναι πολύ αργά και ενώ η κρίση κινείται με σπασμένα φρένα.

Ένας πρώτος σταθμός, η σύσκεψη των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 9 Σεπτέμβρη, όπου θα συζητηθούν προτάσεις όπως ένα πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού ή παρεμβάσεις για να αποτραπούν δυσλειτουργίες στην αγορά.

Το αίτημα αυτό έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του σε μια σειρά από χώρες -ακόμη και στις πιο οικονομικά ισχυρές μεταξύ των «27»-- όπως για παράδειγμα το Βέλγιο, με τον πρωθυπουργό του να ζητά την εισαγωγή πλαφόν στη μέγιστη τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικά, μιλώντας σε διεθνές συνέδριο για την ενέργεια στη Νορβηγία έκανε λόγο για την ανάγκη ύπαρξης ενός «ευρωπαϊκού πλαισίου» που θα επιτρέπει την ανάκτηση «των εξαιρετικών υπερκερδών» του κλάδου της ενέργειας.

Ο Αλεξάντερ Ντε Κρου συνέκρινε την τρέχουσα κρίση με την οικονομική κρίση του 2008 και είπε χαρακτηριστικά: «Τι κάναμε τότε; Παρεμβαίναμε απευθείας στις αγορές». Και σήμερα, τόνισε θα πρέπει να δράσουμε και μάλιστα τώρα. Να παρέμβουμε στην αγορά. Όπως το 2008. Με την ανάκτηση του ελέγχου της αγοράς και τον καθορισμό μιας μέγιστης τιμής που εμείς, ως Ευρώπη, θέλουμε να πληρώσουμε στη χονδρική αγορά. Για φυσικό αέριο και ρεύμα».

Ακόμη, αναγιγνώσκοντας το μέγεθος του κινδύνου είπε: «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στις αγορές να στραγγίσουν τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις μας. Πρέπει να πατήσουμε το κουμπί παύσης και να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να εξετάσουμε πώς λειτουργούν οι αγορές μας» και τάχθηκε θετικά υπέρ της φορολόγησης των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας. «Η κατάσταση δεν είναι φυσιολογική και πρέπει να τη διορθώσουμε. Έχουμε ξεκάθαρα σχέδια στο Βέλγιο. Και παροτρύνουμε τους Ευρωπαίους εταίρους μας, με επικεφαλής τη Νορβηγία ως ισχυρό εταίρο και σύμμαχο του ΝΑΤΟ, να εργαστούν από κοινού για να μειώσουν την τιμή του φυσικού αερίου και να δημιουργήσουν ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο που φέρνει τις χώρες μας κοντά στον αγώνα για την ανάκτηση των υπερβολικών κερδών που δημιουργούνται υπό εξαιρετικές συνθήκες. Όχι για να κάνουμε τις κυβερνήσεις μας πλουσιότερες, αλλά για να δώσουμε σε οικογένειες και επιχειρήσεις την ευκαιρία να επενδύσουν σε λύσεις, σε τεχνολογίες ουδέτερες για το κλίμα».

Χωρίς «φως στο τούνελ» Γερμανία και Γαλλία

«Ντόμινο» είναι και στη Γερμανία οι αρνητικές εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα, με το Βερολίνο να αναμένει έναν πολύ δύσκολο χειμώνα δεδομένου ότι είναι η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο από τις ρωσικές κυρώσεις στην προμήθεια φυσικού αερίου. Υπό αυτό το πρίσμα η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πραγματοποιεί από σήμερα διήμερη συνεδρίαση και η πολιτικές προτεραιότητες του κάθε κόμματος της κυβέρνησης συνεργασίας δεν βοηθά την κατάσταση.

Ο κυβερνητικός συνασπισμός βρίσκεται υπό πίεση προκειμένου να λάβει μέτρα περαιτέρω ελάφρυνσης των πολιτών, με τα τρία κόμματα να στρέφονται το ένα κατά του άλλου. Βασικό σημείο αντιπαράθεσης είναι αυτή τη στιγμή το «τέλος φυσικού αερίου» ύψους 2,419 σεντ ανά κιλοβατώρα, το οποίο επρόκειτο να εισαχθεί την 1η Οκτωβρίου με στόχο τη διάσωση των παρόχων ενέργειας.

Όπως διαπιστώθηκε, από το έκτακτο τέλος θα επωφελούνταν και εταιρείες οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα και το υπουργείο Οικονομίας υπό τον «πράσινο» Ρόμπερτ Χάμπεκ καλείται τώρα να αναθεωρήσει - αν όχι να καταργήσει - το μέτρο.

Οι Φιλελεύθεροι (FDP) έχουν θέσει προθεσμία δύο ημερών στον κ. Χάμπεκ, ενώ ο αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Λαρς Κλινγκμπάιλ κατηγόρησε τον υπουργό Οικονομίας για τεχνικά λάθη.

Παράλληλα, σε βαθιά κρίση βρίσκεται η γερμανική ενεργειακή εταιρία Uniper, η οποία αιτήθηκε χθες τη χορήγηση μεγαλύτερης οικονομικής βοήθειας από τη γερμανική κυβέρνηση ανεβάζοντας το λογαριασμό για την οικονομική διάσωσή της στα 19 δισεκατομμύρια δολάρια καθώς οι αυξημένες τιμές φυσικού αερίου απορρόφησαν τα αποθέματα οικονομικής ρευστότητας που διέθετε.

Με αυτά τα δεδομένα αποτελεί ανοιχτό ερώτημα εάν η Γερμανία θα έρθει με ουσιαστικές προτάσεις στην ευρωπαϊκή σύσκεψη για την ενέργεια αφενός και αφετέρου εάν θα βρει τη συνταγή για να «βγάλει» το χειμώνα.

Σανίδα σωτηρίας ψάχνει η Κομισιόν

Πάντως, η πρόεδρος της Κομισιόν έσπευσε να μετριάσει τις ανησυχίες εντός της Ένωσης και ανακοίνωσε πως η Κομισιόν ετοιμάζει «έκτακτη παρέμβαση και μια διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας», χωρίς να δώσει πολλές λεπτομέρειες, παρά άφησε τα όποια αποτελέσματα των κινήσεων για τη σύσκεψη της 9ης Σεπτέμβρη.

Αν σε κάτι φαίνεται να συμφωνεί όμως η Ούρσουλα φορ ντε Λάιεν με ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες είναι το εξής: «Η δραματική αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας δείχνει ξεκάθαρα τα όρια της υφιστάμενης λειτουργίας της αγοράς. Αυτή σχεδιάστηκε σε μια πολύ διαφορετική συγκυρία».

Στη Γαλλία, έκτακτο μονοθεματικό συμβούλιο Άμυνας για την ενέργεια θα συγκληθεί την Παρασκευή με φόντο την αλματώδη αύξηση των τιμών ρεύματος και την απρόσκοπτη παροχή φυσικού αερίου προς τη Γαλλία να μη θεωρείται δεδομένη  αυτόν τον χειμώνα –στην περίπτωση η ρωσική Gazprom κλείσει τη στρόφιγγα.

Σε ενεργειακό βέρτιγκο η Ολλανδία

Από την ενεργειακή κρίση «αιμορραγεί» και η Ολλανδία, η οποία ανακοίνωσε σήμερα ότι η χρήση ολλανδικού φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 25% τους πρώτους έξι μήνες του 2022, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, με τη βαριά βιομηχανία και τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας να κάνουν τις μεγαλύτερες περικοπές εξαιτίας των υψηλών τιμών.

Σε έκθεσή της η Ολλανδική Στατιστική Υπηρεσία (CBS) ανέφερε ότι η χρήση κυμάνθηκε στα 17,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, από 23,5 δισ. κυβικά μέτρα που ήταν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 με λιγότερο φυσικό αέριο να φθάνει μέσω αγωγού από τη Γερμανία και πολύ μεγαλύτερες ποσότητες με πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Η χρήση του φυσικού αερίου στη χημική βιομηχανία μειώθηκε κατά 32%, ενώ η χρήση του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή μειώθηκε κατά 28%, ανακοίνωσε η CBS.

Η χρήση από τα θερμοκήπια --έναν σημαντικό καταναλωτή-- μειώθηκε κατά 23%, ενώ η οικιακή χρήση κατά 16%.

Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού ψάχνει διέξοδο η Βρετανία

Στις ΗΠΑ στρέφεται η κλονισμένη από τις ανατιμήσεις στην ενέργεια Βρετανία με την ελπίδα να μπορέσει να «χτίσει γέφυρες» για την υπέρβαση της παραλυτικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει και θα γίνει εμφανής τον ερχόμενο χειμώνα, όπου το 1/3 του πληθυσμού θα περάσει το... κατώφλι της ενεργειακής φτώχειας.

Ο Βρετανός υπουργός των Οικονομικών Ναντίμ Ζαχάουι θα επισκεφθεί μέσα στην εβδομάδα Νέα Υόρκη και Ουάσινγκτον με το θέμα της ενέργειας στο επίκεντρο του κάδρου.

Ο Ζαχάουι έχει δηλώσει ότι εργάζεται αναφορικά με τις επιλογές που υπάρχουν για την υποστήριξη τόσο των νοικοκυριών, όσο και των επιχειρήσεων που παλεύουν για να περιορίσουν τα καθημερινά τους έξοδα. Οι επιλογές αυτές θα είναι έτοιμες μέχρι την ανακοίνωση του διαδόχου του Μπόρις Τζόνσον στην πρωθυπουργία στις 5 Σεπτεμβρίου, με το ενδεχόμενο ενός κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά και τον διορισμό ενός νέου υπουργού Οικονομικών να παραμένουν ανοιχτά.

Το γραφείο του Ζαχάουι ανακοίνωσε ότι η επίσκεψή του περιλαμβάνει συναντήσεις με διεθνείς οικονομικούς θεσμούς, με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), αλλά και το αμερικανικό υπουργείο των Οικονομικών, για να συζητήσει την υποστήριξη στην Ουκρανία και τις αδύναμες χώρες, την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και την ενεργειακή ασφάλεια.