Οδηγός επιβίωσης σε ένα άτακτο Brexit

Λιγότερο από δύο μήνες πριν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. (31 Οκτωβρίου 2019) και ενώ οι πολιτικές εξελίξεις «τρέχουν» από βρετανικής πλευράς, οι Βρυξέλλες βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής και προετοιμάζονται για ένα διαζύγιο χωρίς συμφωνία.

Σε περίπτωση που δεν ζητηθεί από το Λονδίνο νέα τρίμηνη παράταση, όπως πιθανολογείται, και η ημερομηνία εξόδου παραμείνει η 31η Οκτωβρίου, πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης των «27»; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις;

Κατ' αρχάς, εάν το Η.Β. αποχωρήσει την 31η Οκτωβρίου χωρίς συμφωνία, θα καταστεί τρίτη χώρα χωρίς μεταβατικές ρυθμίσεις. Συνεπώς, όλο το πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο της Ε.Ε. θα πάψει να ισχύει για το Η.Β. Δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος.

Αυτό θα προκαλέσει προφανώς σημαντικές διαταραχές για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και θα έχει σοβαρό αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο, αναλογικά πολύ μεγαλύτερο για το Ηνωμένο Βασίλειο από ό,τι για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. των «27», όπως τουλάχιστον υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προετοιμάζεται από τον Δεκέμβριο του 2017 για την περίπτωση της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία.

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας των Βρυξελλών για ένα διαζύγιο με το Η.Β. χωρίς συμφωνία, η Κομισιόν προέβλεψε τα εξής για το τι μέλλει γενέσθαι όσον αφορά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ε.Ε.:

Για τους πολίτες

1. Ενας πολίτης της Ε.Ε. που ζει σήμερα στο Η.Β., θα διατηρήσει το δικαίωμα αυτό μετά την ημερομηνία αποχώρησης; Η κυβέρνηση του Η.Β. έχει δηλώσει πως «επιθυμεί να διαβεβαιώσει τους πολίτες της Ε.Ε. και τα μέλη των οικογενειών τους που ζουν στο Η.Β. ότι είναι ευπρόσδεκτοι να παραμείνουν στο Η.Β. στην περίπτωση κατά την οποία υπάρξει σενάριο μη συμφωνίας». Σχετική αναφορά έχει γίνει στο Εγγραφο Πολιτικής της κυβέρνησης του Η.Β. σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών σε περίπτωση Brexit χωρίς συμφωνία.

2. Τι θα πρέπει να κάνει ένας πολίτης της Ε.Ε. αν θέλει να συνεχίσει να ζει στο Η.Β.; Εάν φτάσει στο Η.Β. πριν από την ημερομηνία αποχώρησης και σκοπεύει να συνεχίσει να ζει στο Η.Β. μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020, θα πρέπει να υποβάλει αίτηση για την απόκτηση νέου καθεστώτος μετανάστευσης του Η.Β., το οποίο ονομάζεται «settled status» (καθεστώς εγκατεστημένου προσώπου) ή «pre-settled status» (καθε­στώς δυ­νάμει εγκατεστημένου προ­σώ­που). Θα πρέπει να υποβάλει αίτηση γι' αυτό το νέο καθεστώς μετανάστευσης ακόμη και αν είχε ήδη λάβει καθεστώς μόνιμης διαμονής βάσει των κανόνων που ίσχυαν στο παρελθόν.

3. Εάν ένας πολίτης της Ε.Ε. έρθει στο Η.Β. μετά την ημερομηνία αποχώρησης, θα γίνει δεκτός σύμφωνα με τους κανόνες του Η.Β. για τη μετανάστευση και θα χρειαστεί άδεια εισόδου ή παραμονής.

4. Για το καθεστώς των μελών της οικογένειας ενός πολίτη της Ε.Ε. που δεν έχουν βρετανική υπηκοότητα αλλά ζουν στο Η.Β., θα ισχύσει προθεσμία για να εγκατασταθούν μαζί του. Οι στενοί συγγενείς πρέπει να υποβάλουν σχετική αίτηση έως τις 29 Μαρτίου 2022. Οι νέοι/νέες σύζυγοι και σύντροφοι (δηλαδή όταν η συζυγική ή συντροφική σχέση συνήφθη μετά την ημερομηνία αποχώρησης) και οι άλλοι εξαρτώμενοι συγγενείς πρέπει να υποβάλουν αίτηση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Εάν τα μέλη της οικογένειας δεν υποβάλουν αίτηση εντός των εν λόγω προθεσμιών, θα πρέπει να ζητήσουν άδεια βάσει της πιο περιοριστικής νομοθεσίας του Η.Β. για τη μετανάστευση η οποία θα ισχύει τη χρονική στιγμή που θα υποβάλουν αίτηση.

5. Σχετικά με τα δικαιώματα ενός πολίτη της Ε.Ε., όσον αφορά την εργασία και την κοινωνική ασφάλιση: Από την ημερομηνία αποχώρησης και μετά, το δικαίωμα εργασίας θα διέπεται από το δίκαιο του Η.Β. Ο ενδιαφερόμενος πολίτης πρέπει να απευθυνθεί στις αρμόδιες αρχές του Η.Β. για να πληροφορηθεί ποια δικαιώματα θα έχει μετά την ημερομηνία αποχώρησης όσον αφορά τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης, όπως παροχές ασθενείας, οικογενειακές παροχές, συνταξιοδοτικές παροχές, επιδόματα αναπηρίας και ανεργίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η βρετανική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει πως οι πολίτες της Ε.Ε. και τα μέλη των οικογενειών τους στο Η.Β. θα διατηρήσουν τη δυνατότητα να διαμένουν, να εργάζονται και να έχουν πρόσβαση σε παροχές κοινωνικής ασφάλισης στο Η.Β., γενικά όπως συμβαίνει τώρα. Οι διαβεβαιώσεις, όμως, αυτές δεν έχουν ακόμη επισημοποιηθεί από βρετανικής πλευράς και η

Κομισιόν βρίσκεται στο «περίμενε»...

6. Για τους πολίτες της Ε.Ε. που μεταβαίνουν στο Η.Β., η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν χρειάζονται θεώρηση για σύντομες επισκέψεις διάρκειας έως τριών μηνών. Ως πολίτες της Ε.Ε. θα μπορούν να επισκέπτονται το Η.Β. επιδεικνύοντας το διαβατήριό τους ή, προς το παρόν, το εθνικό δελτίο ταυτότητας. Η χρήση δελτίων ταυτότητας δεν θα είναι δυνατή μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

7. Οι ρυθμίσεις αυτές δεν εφαρμόζονται για τα ταξίδια μεταξύ του Η.Β. και της Ιρλανδίας, όπου εφαρμόζονται διαφορετικές ρυθμίσεις βάσει της Κοινής Ταξιδιωτικής Περιοχής.