«Φρένο» στις απευθείας αναθέσεις του ΟΑΣΑ

Με απόφασή του το Ζ’ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ακύρωσε απόφαση για παράταση της σύμβασης με τα ΚΤΕΛ, που κανονικά λήγει στις 6 Δεκεμβρίου 2023. Εάν δεν βρεθεί κάποια λύση (το περασμένο φθινόπωρο τα ΚΤΕΛ προσέφεραν δωρεάν υπηρεσίες), τα λεωφορεία και το προσωπικό των ΚΤΕΛ θα πρέπει να αποσυρθούν από την κυκλοφορία με συνέπεια χιλιάδες επιβάτες να μείνουν χωρίς εξυπηρέτηση σε Ανατολική και Δυτική Αττική αλλά και σε δρομολόγια πιο κοντινά στο κέντρο.

Οι πρώτες απευθείας αναθέσεις για την εξυπηρέτηση αστικών συγκοινωνιών από τα ΚΤΕΛ υπεγράφησαν το 2020. Τότε ΟΑΣΑ και υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών επικαλέστηκαν την πανδημία του κορονοϊού και την έλλειψη οχημάτων, αφού προηγουμένως είχαν φροντίσει να ακυρώσουν προμήθεια νέων λεωφορείων που είχε δρομολογηθεί πριν από το 2019.

Η σύμβαση του 2020 είχε διάρκεια δύο έτη και κόστος για το Δημόσιο 50 εκατομμύρια ευρώ. Υποτίθεται ότι το 2021 ξεκίνησαν οι διαδικασίες για προμήθεια 1.300 λεωφορείων και ο τότε υπουργός Κ. Καραμανλής υποσχόταν τα πρώτα ηλεκτροκίνητα οχήματα να εμφανιστούν το 2022. Η «επιτυχία» του εγχειρήματος αυτού είναι τόσο παροιμιώδης που έχει οδηγήσει στην παράδοση 250 λεωφορείων το καλοκαίρι του 2024!

Τον Σεπτέμβριο του 2022 όμως η κυβέρνηση έλεγε πως χρειάζεται λίγο χρόνο ακόμη μέχρι να παραλάβει τα νέα οχήματα και επιδίωξε να παρατείνει για τρίτη χρονιά τη σύμβαση με τα ΚΤΕΛ με κόστος αυτή τη φορά 31,5 εκατομμύρια ευρώ.

Μάλιστα ψήφισε τον Ιούλιο προς αυτή την κατεύθυνση τροπολογία που επέτρεπε την παράταση. Η σχετική απόφαση όμως απορρίφθηκε δύο φορές μέσα σε δύο μήνες, καθώς το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε ότι επρόκειτο για «νέα αυτοτελή απευθείας ανάθεση με πρόσθετη δρομολόγηση 50 λεωφορείων», αλλά και ότι δεν υπήρχαν «απρόβλεπτα γεγονότα» που να καθιστούν την απευθείας ανάθεση «απολύτως επιβεβλημένη». Η παράταση πέρασε τελικά με την τρίτη προσπάθεια και τώρα ήρθε η ώρα να εγκριθεί νέα παράταση για τέταρτη χρονιά.

Ομως το Ζ’ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφάνθηκε και πάλι ότι «κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης» διότι όπως μεταξύ άλλων αναφέρει:

● Θεωρείται νέα αυτοτελής απευθείας ανάθεση και όχι χρονική παράταση υφιστάμενης σύμβασης, η οποία μάλιστα έρχεται να προστεθεί στις αλλεπάλληλες αναθέσεις του παρελθόντος. Ο ΟΑΣΑ εγκαλείται διότι σύντομα συμπληρώνονται πέντε χρόνια από την αρχική ανάθεση, χωρίς το ζήτημα να έχει διευθετηθεί μέσω διαφανούς διαγωνιστικής διαδικασίας.

● Υποτίθεται πως ο ΟΑΣΑ στην κατεύθυνση μιας διαφανούς διαδικασίας είχε ξεκινήσει διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση συγκοινωνιακού έργου σε ιδιώτες. Ομως οι δικαστές του Ελεγκτικού επισημαίνουν καθυστερήσεις και σε αυτόν τον διαγωνισμό με δεδομένο ότι η έλλειψη λεωφορείων και οδηγών ήταν γνωστά από το 2020: «Εντός του ως άνω διαστήματος της τριετίας ευλόγως θα αναμενόταν από έναν επιμελή και συνετό αναθέτοντα φορέα να είχε εγκαίρως δρομολογήσει τις ενέργειες για την προκήρυξη και ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την κάλυψη των ως άνω τακτικών αναγκών του» επισημαίνεται στην απόφαση, στην οποία τονίζεται ότι «μόλις στις αρχές του 2023 ξεκίνησαν οι εσωτερικές διαδικασίες δρομολόγησης της ωρίμανσης του φακέλου σύμβασης για τη σκοπούμενη προκήρυξη».

Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις τον περασμένο Οκτώβριο έγινε η προδημοσίευση του διαγωνισμού με τίτλο «Παροχή υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών με αστικά λεωφορεία στην Ανατολική και Δυτική Αττική» ύψους 452 εκατ. ευρώ για περίοδο 8 ετών.

● Η απόφαση μπαίνει επίσης και σε θέματα κάλυψης των αναγκών, καθώς το Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει ότι τα οχηματοχιλιόμετρα των λεωφορείων παραμένουν αμετάβλητα και στη συγκεκριμένη σύμβαση, «παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί να γίνει πλέον επίκληση της πανδημίας, ενώ η απαίτηση συνέχισης παροχής των ίδιων υπηρεσιών στην ίδια ποσότητα δεν δικαιολογείται εμπεριστατωμένα».

● Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν δέχεται το επιχείρημα ότι οι καθυστερήσεις στη διεξαγωγή του διαγωνισμού οφείλονται στη διενέργεια των εκλογών, καθώς δεν τις θεωρεί ένα απρόβλεπτο αλλά αναμενόμενο γεγονός, σημειώνοντας πως και να συνυπολογιζόταν η καθυστέρηση αυτή δεν θα υπερέβαινε τους δύο μήνες, ενώ τονίζει ότι στην τελευταία παράταση είχε επισημάνει τα προβλήματα των αλλεπάλληλων απευθείας αναθέσεων αντί διαγωνισμού, υπογραμμίζοντας ότι το πράσινο φως για απευθείας αναθέσεις ανάβει για τελευταία φορά.

Μόλις έγινε γνωστή η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο ΟΑΣΑ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία προαναγγέλλει ότι θα καταθέσει αίτημα θεραπείας της απορριπτικής απόφασης και ότι έχει «επεξεργασθεί σχέδιο για την πλήρη κάλυψη όλων των δρομολογίων», το οποίο δεν αποκαλύπτει.

Προσπαθεί επίσης να δικαιολογηθεί για την καθυστέρηση του διεθνούς διαγωνισμού, λέγοντας ότι οι διαδικασίες της προκήρυξης ξεκίνησαν στα τέλη του 2022 και τα τεύχη τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση στις 27/6/23, ενώ η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των προσφορών είναι η 19η Δεκεμβρίου 2023. Αυτό διόλου δεν σημαίνει ότι θα εμφανιστούν ιδιώτες για παροχή συγκοινωνιακού έργου το 2024, καθώς είναι κανόνας να δίνονται παρατάσεις και να υποβάλλονται ενστάσεις και προσφυγές. Κάπως έτσι θα κλείσει και η πενταετία με τις απευθείας αναθέσεις στα ΚΤΕΛ...