Προσεισμικός έλεγχος δημόσιων κτιρίων για τα μάτια του κόσμου

Επικοινωνιακό πυροτέχνημα και αφορμή για πελατειακό μοίρασμα δημόσιου χρήματος και ευρωπαϊκών κονδυλίων, πιθανότατα χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, αποδεικνύονται οι πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης για το κρίσιμο θέμα του προσεισμικού και μετασεισμικού ελέγχου χιλιάδων δημόσιων κτιρίων (ή κτιρίων που χρησιμοποιούνται από το Δημόσιο) στη χώρα.

Στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, που ψηφίστηκε στις 21 Μαρτίου, κατατέθηκε και η άσχετη τροπολογία (άρθρο 265 Ν. 5037/2023 άρθρα 267-275) η οποία αναθέτει στο ΤΕΕ κυρίως –και συμπληρωματικά στον ΟΑΣΠ και στους δήμους– τον πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο προσεισμικό έλεγχο των κτιρίων όπου στεγάζονται φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα καθώς και κρίσιμες εν γένει λειτουργίες του ιδιωτικού.

Παράλληλα, ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) διατηρεί την εποπτεία της υλοποίησης του προαναφερόμενου ελέγχου καθώς και την ανάπτυξη, συντήρηση και λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγραφής των σχετικών αποτελεσμάτων. Προς τούτο, το ΤΕΕ και ο ΟΑΣΠ θα συνεργαστούν με την ΚΕΔΕ, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ και το Πράσινο Ταμείο.

Μηχανικοί

Η κυβέρνηση, που αντέδρασε με αυτήν την πρωτοβουλία μετά τον πρόσφατο σεισμό στην Τουρκία, θέτει στόχο οι πρώτοι έλεγχοι σε 18.000 σχολικά κτίρια και σε 2.500 κτίρια νοσοκομειακών εγκαταστάσεων να ολοκληρωθούν σε διάστημα 3 μηνών. Ο συγκεκριμένος στόχος θεωρείται, σύμφωνα με μηχανικούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ανεδαφικός. Το πραγματικό πρόβλημα όμως δεν είναι αυτό.

«Στην τροπολογία δεν υπάρχει πρόβλεψη για την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων, δηλαδή για τις παρεμβάσεις που θα απαιτηθούν σε κτίρια με προβλήματα επάρκειας. Ανατρέχοντας στην ιστοσελίδα του ΟΑΣΠ, στον “ΠΡΟΣΕΙΣΜΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ” προκύπτει ότι μετά τους ελέγχους ακολουθεί “η αναλυτική αποτίμηση της σεισμικής ικανότητας και (ενδεχομένως) σύνταξη μελέτης αποκατάστασης - ενίσχυσης, για όσα κτίρια προκύψει τοπική ή γενική σεισμική ανεπάρκεια από το προηγούμενο στάδιο”. Και ακολουθεί η κατασκευή. Ετσι, απαιτείται άμεσα ολιστική αντιμετώπιση του θέματος και όχι μόνο έλεγχοι, ενώ θα αφεθεί ο σχεδιασμός του τελικού σταδίου σε μεταγενέστερο χρόνο», αναφέρει στην «Eφ.Συν.» η πολιτικός μηχανικός, τέως γενική γραμματέας του ΤΕΕ και τέως αντιπρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ολυμπία Βαγγελάτου, έχοντας σχετική εμπειρία ως μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Προσεισμικού Ελέγχου Σχολικών Κτιρίων, η οποία είχε την εποπτεία του προσεισμικού ελέγχου του πρώην ΟΣΚ επί μία πενταετία.

«Με βάση τα αποτελέσματα παλαιότερων ελέγχων, ο ΟΣΚ υλοποίησε, πριν από τα μνημόνια, διαδικασίες συντήρησης και παρεμβάσεις. Αυτονόητο είναι ότι τα στοιχεία του πρώην ΟΣΚ πρέπει να αξιοποιηθούν για οικονομία χρόνου και πόρων. Τη συνέχεια μπορεί να εξασφαλίσει η ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Α.Ε. (ΚΤΥΠ) στην οποία συγχωνεύτηκε ο ΟΣΚ, η ΔΕΠΑΝΟΜ και η ΘΕΜΙΣ Α.Ε., που έχει κύριο σκοπό τη μελέτη, κατασκευή, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση κ.λπ. των υποδομών δημοσίων κτιρίων. Το ΤΕΕ μπορεί να συνδράμει ως Τεχνικός Σύμβουλος της κυβέρνησης, συντάσσοντας προτάσεις οδηγιών για την πραγματοποίηση των ελέγχων, πλαίσιο ευθυνών και σχετική ενημέρωση όσων τους πραγματοποιήσουν, αντί να λειτουργήσει ως “εργολάβος” έπειτα από ανάθεση του κράτους, ενώ υφίσταται αρμόδια κρατική δομή. Επίσης ο ΟΑΣΠ μπορεί να συμβάλει προσφέροντας επιστημονική υποστήριξη με τη συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία που διαθέτει», προσθέτει η κ. Βαγγελάτου.

«Ανθρακες ο θησαυρός», συμφωνούν από την πλευρά τους και οι εργαζόμενοι στις Κτιριακές Υποδομές, τον φορέα που έχει την εμπειρία και την τεχνογνωσία τόσο σε προσεισμικούς και μετασεισμικούς ελέγχους όσο και στις απαιτούμενες επεμβάσεις και ο οποίος ούτε καν αναφέρεται στο εν λόγω νομοσχέδιο. Θέτουν, λοιπόν, ερωτήματα στην κυβέρνηση για το ποιος θα έχει την ευθύνη για όλα αυτά εκ μέρους του κράτους κατόπιν αυτής της τροπολογίας.

«O φορέας αυτός πρέπει να έχει επαρκές μόνιμο τεχνικό προσωπικό που θα εξειδικευτεί και θα αποκτήσει σταδιακά εμπειρία σε αυτό το τόσο ιδιαίτερο και απαιτητικό αντικείμενο, ενώ θα πρέπει να λαμβάνει επαρκή κρατική χρηματοδότηση για να προχωρήσουν άμεσα και αποτελεσματικά τόσο οι έλεγχοι όσο και οι ενδεδειγμένες επεμβάσεις. Η κυβέρνηση εσκεμμένα περιορίζει τη συζήτηση στους προσεισμικούς ελέγχους και αφήνει “στον αέρα” το βασικό ζήτημα των έγκαιρων αλλά και κατάλληλων επισκευών και άλλων αναγκαίων επεμβάσεων, όπου απαιτείται. Οπως επίσης αποφεύγει τις προσλήψεις μόνιμων μηχανικών που θα αποκτήσουν εμπειρία και τεχνογνωσία σε αυτόν τον τομέα. Ας μη μεταθέσουν πάλι την ευθύνη στους Δήμους που οι τεχνικές τους υπηρεσίες αποδεδειγμένα δεν μπορούν να σηκώσουν και αυτό το βάρος, αλλά ούτε και στο ΤΕΕ που θα κάνει ομάδες με μηχανικούς που θα δουλέψουν πρόσκαιρα στους προσεισμικούς ελέγχους για μερικά μεροκάματα», αναφέρει ανακοίνωση των εργαζομένων στις ΚΤΥΠ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εμπειρία του σεισμού του 2019 στη Δυτική Αττική, που έγινε ευτυχώς καλοκαίρι με τα σχολεία κλειστά. Οι δήμοι (που τυπικά, με βάση τον νόμο, είναι οι αρμόδιοι για τους ελέγχους) κάλεσαν τους λίγους εναπομείναντες μηχανικούς (50 στον αριθμό) των Κτιριακών Υποδομών να ελέγξουν τα σχολικά κτίρια με τις μεγαλύτερες ζημιές. Ελέγχθηκαν 355 σχολικά κτίρια στα οποία και βρήκαν ανεξήγητα πολλές βλάβες σε σχέση με το μέτριο μέγεθος του σεισμού (5 Ρίχτερ). Σε 164 σχολικά κτίρια βρέθηκαν μεγαλύτερες ή μικρότερες βλάβες και 29 κτίρια κρίθηκε ότι είχαν τέτοιες βλάβες και έπρεπε να εκκενωθούν.

Αυτοψίες

Σύμφωνα, δε, με έγγραφο της διευθύντριας της Γενικής Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών στις 26 Σεπτεμβρίου 2019 προς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, όπως αναφέρεται ρητά, αρμόδια υπηρεσία για τη διενέργεια αυτοψιών για κτίρια και εγκαταστάσεις υποδομών υγείας, παιδείας και δικαιοσύνης είναι οι Κτιριακές Υποδομές.

Ποιος θα έχει όμως την ευθύνη αν, ο μη γένοιτο, συμβεί ένα σοβαρό δυστύχημα σε ένα σχολείο της χώρας μετά από έναν σεισμό; Οι μηχανικοί του ΤΕΕ που θα κάνουν μόνο έναν μακροσκοπικό έλεγχο, οι αποψιλωμένες υπηρεσίες των δήμων ή και πάλι το μπαλάκι των ευθυνών θα καταλήξει στις Κτιριακές Υποδομές;