Προς αξιοποίηση με αισθητική χούντας

Aπό το πιο... νόστιμο σημείο ξεκινά η «σαλαμοποίηση» του έργου του Δημήτρη Πικιώνη στου Φιλοπάππου. Ο Δήμος Αθηναίων φέρνει στο σημερινό δημοτικό συμβούλιο σύμβαση με την ΕΤΑΔ προκειμένου να μισθώσει για 30 χρόνια το άλλοτε λιτό αναπαυτήριο δίπλα στον Αγιο Δημήτριο Λουμπαρδιάρη, χωρίς καν τοπογραφικό σχέδιο και με μίσθωμα 5.000 ευρώ που παραπέμπει σε εμπορική εκμετάλλευση, για την οποία είχαν ξεσπάσει διαμαρτυρίες ακόμη και την εποχή της χούντας των συνταγματαρχών.

Το Αναπαυτήριο Πικιώνη ήταν κομμάτι των εμπνευσμένων έργων ανάδειξης και διαμόρφωσης που επιμελήθηκε προσωπικά ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης στην Ακρόπολη μέσα στη δεκαετία του ‘50. Τα περίτεχνα πλακόστρωτα, τα κτίρια-μικρά κομψοτεχνήματα που συνομιλούν με τον Ιερό Βράχο, ακόμη και οι χαμηλές φυτεύσεις έμειναν στις δεκαετίες να αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού των επισκεπτών στον λόφο Φιλοπάππου, ενώ κηρύχθηκαν ιστορικά διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης το 1996.

Ακολούθησε εγκατάλειψη μέχρι πρόσφατα που ο Δήμος Αθηναίων ήρθε και υπέγραψε προγραμματική σύμβαση με το υπουργείο Πολιτισμού. Η «Εφ.Συν.» ανέδειξε με εκτενή δημοσιεύματα τους κινδύνους των σχεδιασμών που κατατεμαχίζουν ένα ενιαίο έργο σε πλήθος υποέργα προκειμένου να συνταχθούν ισάριθμες μελέτες, ενώ σε ρεπορτάζ της 6/11/2021, περιλάβαμε τη δημόσια διαφωνία της κόρης του αρχιτέκτονα Αγνής Πικιώνη (προέδρου της ΑΜΚΕ Πικιώνη) με την όλη μεθόδευση. Οπως μας ανέφερε η κ. Πικιώνη, η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία που έχει συσταθεί για να διαφυλάξει το έργο, δεν είχε ενημέρωση για τους σχεδιασμούς της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, οι οποίοι υπέγραψαν την προγραμματική σύμβαση.

Το αναπαυτήριο που είχε υλοποιήσει ο Πικιώνης δίπλα στον ναό του Λουμπαρδιάρη παραμένει κλειστό από το 2005 που το εγκατέλειψε ο τελευταίος εκμεταλλευτής του φέρνοντας βαριά τα σημάδια τόσο της εγκατάλειψης όσο και των αλλοιώσεων που επέφερε ο Κερδώος Ερμής από τη δεκαετία του ‘60. Στους μικρούς αρχικά χώρους που ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις ενός κυλικείου, προστέθηκαν με τα χρόνια επεκτάσεις στο παρασκευαστήριο, στους ημιυπαίθριους αλλά και υπόγειος χώρος που δεν υπήρχε. Το μεγαλύτερο «γιουρούσι» στον ταπεινό σχεδιασμό Πικιώνη δέχθηκε το μνημείο τα χρόνια της χούντας, σε σημείο που βγήκε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, πριν από ακριβώς 50 χρόνια (28 Μαρτίου 1972) με σφοδρή διαμαρτυρία προς τον πρόεδρο του τότε ΕΟΤ.

Ο σύλλογος μίλησε για συνεχείς αλλοιώσεις-παραμορφώσεις και φθορές που είναι «απώλεια πνευματικής αξίας». Κατήγγειλε ότι το μικρό εντευκτήριο έχει μεταβληθεί σε «επιχείρηση πλήθους», κρεμάστηκαν σιδεριές και τζαμαρίες για να χωρούν φερ-φορζέ σε υπαίθρια στέγαστρα, μαζί με πολύχρωμα καλαθάκια και κακόγουστες πινακίδες που πληγώνουν μια κατασκευή «απλή και αρχέγονη». Πενήντα χρόνια αργότερα, στο σημερινό δημοτικό συμβούλιο, έρχεται η σύμβαση μίσθωσης από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) που είναι ιδιοκτήτρια του ακινήτου ως διάδοχος του άλλοτε ΕΟΤ. Αυτή η σύμβαση μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:

● Μια εντελώς ασαφή περιγραφή του ακινήτου καθώς δεν υπάρχει κανένα τοπογραφικό διάγραμμα. Σημειωτέον ότι το ακίνητο βρίσκεται μέσα σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, ενώ στο παρελθόν υπήρξαν δικαστικές διαμάχες για αυθαίρετες επεκτάσεις προς τον χώρο της Πνύκας.

● Αναφέρεται ότι το μίσθιο έχει επιφάνεια 1.063 τετραγωνικών μέτρων και περιλαμβάνει κτιριακή εγκατάσταση με στεγασμένους χώρους 63,65 τ.μ., ημιυπαίθριους 136,93 τ.μ. και υπόγειους χώρους 45,83 τ.μ. Ομως η εταιρεία στην οποία ανατέθηκε να εκτιμήσει τη μισθωτική του αξία, καταλήγει να προτείνει μίσθωμα 66 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο και το υπολογίζει στα 5.300 ευρώ μηνιαίως, θεωρώντας, για άγνωστο λόγο, ότι η έκτασή του είναι 79,7 τ.μ. Πάντως, η ίδια εταιρεία στο πόρισμά της σημειώνει ότι «δεν της παρασχέθηκαν τίτλοι ιδιοκτησίας», «όλες οι επιφάνειες είναι επιβεβαιωμένες» από εκείνους που παρήγγειλαν την εκτίμηση, «δεν πραγματοποιήθηκε πολεοδομικός έλεγχος», θεωρήθηκε ότι «οποιεσδήποτε τυχόν αυθαιρεσίες δύναται να τακτοποιηθούν με βάση την ισχύουσα νομοθεσία».

● Ο δήμος συμφωνεί να πληρώνει μηνιαίο ενοίκιο 5.000 ευρώ αναπροσαρμοζόμενο με τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Οταν ξεκινήσει να λειτουργεί η επιχείρηση, η ΕΤΑΔ θα εισπράττει επιπρόσθετα το 20% των πάσης φύσεως εσόδων. Μέχρι να γίνουν τα έργα αποκατάστασης, όμως, το ενοίκιο θα είναι 1.000 ευρώ και αυτό δεν μπορεί να κρατήσει πάνω από 24 μήνες.

Δυστυχώς, ουδείς γνωρίζει ποια θα είναι αυτά τα έργα αποκατάστασης του μνημείου, αν θα το επαναφέρουν στην αρχική λιτή μορφή ή θα περιλαμβάνουν φαραωνικές επεκτάσεις. Από πλευράς ΑΜΚΕ Πικιώνη μάς δηλώθηκε πάντως ότι δεν έχουν καμία ενημέρωση για τη σύμβαση, ούτε αυτό που περιγράφεται έχει σχέση με το έργο που παρέδωσε ο αρχιτέκτονας το 1957.