Εχουν θέση τα «κοινωνικά αγαθά» στα ράφια των σουπερμάρκετ;

Τύμπανα πολέμου ήχησαν από τα φαρμακεία της χώρας, όταν έγινε γνωστό ότι στην ελληνική πρόταση προς τους δανειστές συμπεριλαμβάνεται η απελευθέρωση των σημείων πώλησης των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ). Προεκλογικά, ο ΣΥΡΙΖΑ «διερρήγνυε τα ιμάτιά του» ότι δεν θα δεχτεί τη μνημονιακή εμμονή που είχαν δεχτεί Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, ενώ διεμήνυε ότι θα καταργήσει τη ρύθμιση Γεωργιάδη για απελευθέρωση της αγοράς (σημεία πώλησης και τιμές) των ΜΗΣΥΦΑ από το 2017.

Ηρθε όμως η 47σέλιδη πρόταση της ελληνικής πλευράς (και συγκεκριμένα στην 33η σελίδα της), για να πάρει πίσω την... ιδεολογία. Μεταφράζουμε: «Η κυβέρνηση θα νομοθετήσει διάταξη, σύμφωνα με την οποία το δίκτυο διανομής των ΜΗΣΥΦΑ θα διευρυνθεί και θα επιτρέπει, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, την πώλησή τους από ειδικά διαμορφωμένα σημεία πώλησης σε σουπερμάρκετ. Επιπλέον, θα θεσπίσει ένα σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου, δεδομένου ότι, αφενός, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η χορήγηση ΜΗΣΥΦΑ υπό την εποπτεία κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού και, αφετέρου, απαιτείται η απόκτηση σχετικής άδειας για τη διασφάλιση της εναρμόνισης με τoυς απαραίτητους περιορισμούς και κανόνες. Η σχετική πρόβλεψη θα εφαρμοστεί άμεσα».

«Αλλαξε, δηλαδή, ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του αλλιώς», λέει ο Κωνσταντίνος Λουράντος, πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, μιλώντας στην «Εφ.Συν.». «Δεν έβρισα τον πρωθυπουργό ούτε την κυβέρνηση, όπως γράφεται. Παρατήρησα ότι πρόκειται για μια πράξη ανέντιμη, αναξιοπρέπειας». Ετσι, τα φαρμακεία θα κλείσουν την Τετάρτη 10 Ιουνίου, όπως αποφάσισε έπειτα από πολύωρη συνεδρίαση το περασμένο Σάββατο το Δ.Σ. του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Οι φαρμακοποιοί θα πραγματοποιήσουν συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το υπουργείο Υγείας, ενώ στις 13 Ιουνίου η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου θα συζητήσει ενδεχόμενη κλιμάκωση των κινητοποιήσεων. Οι φαρμακοποιοί καταγγέλλουν τον εμπαιγμό που υφίστανται τα τελευταία πέντε χρόνια με προτάσεις και μέτρα που τελικά επιβαρύνουν τον ασφαλισμένο και οδηγούν στην υπερκερδοφορία μεγάλων καταστημάτων λιανικής.

Τα τελευταία χρόνια η αγορά των φαρμάκων απελευθερώνεται. Την αρχή του ξηλώματος της νομοθεσίας που ίσχυε στη χώρα μας προς την παραπάνω κατεύθυνση έκανε ο Ανδρέας Λοβέρδος, με την απορρύθμιση του ωραρίου των φαρμακείων το 2011. Η προηγούμενη νομοθεσία ανέκοπτε τη δημιουργία μονοπωλιακών αλυσίδων φαρμακείων. Σήμερα η νέα κυβέρνηση συνεχίζει την πολιτική της απερχόμενης (απελευθέρωση των σημείων πώλησης, μη σταθερά ωράρια φαρμακείων) που είχε στόχο την εξόντωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη δημιουργία μιας μονοπωλιακής αλυσίδας.

«Το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό ή τουλάχιστον θα έπρεπε [να είναι]. Πριν πάμε στο ψευτοδίλημμα, αν τα ΜΗΣΥΦΑ θα διακινούνται στα φαρμακεία ή στα σουπερμάρκετ, ξεκαθαρίζουμε ότι δεν δεχόμαστε διαχωρισμό στα φάρμακα», επισημαίνει στην «Εφ.Συν.» ο Ιωάννης Καβαλάρης, μέλος τους Δ.Σ. του ΠΦΣ. «Δεν δεχόμαστε καμία λίστα: όλα τα φάρμακα είναι το ίδιο θεραπευτικά και το ίδιο επικίνδυνα με τις παρενέργειές τους. Δεν δεχόμαστε τον διαχωρισμό σε κατηγορίες: κάποια που θα αποζημιώνονται και κάποια που δεν θα αποζημιώνονται και θα κυκλοφορούν ως απλά καταναλωτικά αγαθά. Αποτελεί κατάκτηση των εργαζομένων η φαρμακευτική αγωγή. Γιατί να μπούμε στο ψευτοδίλημμα αν θα πληρώνει περισσότερα ή λιγότερα ο ασθενής, από τη στιγμή που, ακόμα κι αν μειωθούν οι τιμές, ο ασθενής το πληρώνει εξ ολοκλήρου», προσθέτει.

Το φάρμακο ως κοινό «προϊόν»

Ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση χαρακτήριζε «κοινωνικό αγαθό» το φάρμακο. Τώρα ως κυβέρνηση υιοθετεί την ίδια φιλελεύθερη λογική της απελθούσας συγκυβέρνησης: τα φάρμακα ως καταναλωτικά «προϊόντα» θα διαφημίζονται στην τηλεόραση. Ανάμεσα σε απορρυπαντικά και μακαρόνια, ο ασθενής ως καταναλωτής θα διαλέξει φάρμακα για την πάθησή του.

Η ζήτηση δηλαδή θα δημιουργείται με βάση τους κανόνες του μάρκετινγκ και όχι τους κανόνες της ιατρικής πρακτικής. Ηδη, αυτά τα φάρμακα διαφημίζονται μέσω προωθητικών ενεργειών μάρκετινγκ. Κι ακόμα κι αν ο νόμος επιβάλλει υποχρεωτική αναγραφή ότι συνιστάται η συμβουλή γιατρού ή φαρμακοποιού, η προειδοποίηση γράφεται με μικρά γραμματάκια που τρέχουν ιλιγγιωδώς στο κάτω μέρος της τηλεοπτικής μας οθόνης (όπως και στην περίπτωση των τραπεζικών προϊόντων ή των τζογαδόρικων παιγνίων).

Ετσι, ο ασθενής ζητά το φάρμακο για το οποίο έχει πειστεί ότι θα τον κάνει καλά. Ο Κ. Λουράντος μάς δίνει ένα πραγματικό παράδειγμα: «Μπήκε ασθενής σήμερα το πρωί σε φαρμακείο, ζητώντας ένα γνωστό φάρμακο για τη ρινική συμφόρηση. “Εχετε θυρεοειδή”, του θύμισε ο φαρμακοποιός. “Βεβαίως”, απάντησε ο πελάτης. “Δεν μπορείτε να πάρετε το φάρμακο, καθώς περιέχει ψευδοεφεδρίνη”, του εξήγησε ο φαρμακοποιός».

«Τα ΜΗΣΥΦΑ είναι φάρμακα, όχι τσίχλες», τονίζει ο καθηγητής Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Ν. Μανιαδάκης. «Επομένως πρέπει να τα χορηγούν επαγγελματίες Υγείας. Η σωστή αυτοθεραπεία δεν είναι να παίρνεις το φάρμακο μόνος σου. Απαιτεί να υπάρχει επαγγελματίας Υγείας –και αυτός είναι ο φαρμακοποιός».

Είναι πάρα πολλά τα λεφτά στα ΜΗΣΥΦΑ

Διεθνώς, η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ έχει τζίρο 85 δισ. ευρώ ετησίως (σε μια αγορά φαρμάκου με συνολικό τζίρο 744 δισ. ευρώ), λένε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), η συνολική ιδιωτική δαπάνη για το φάρμακο φτάνει το 1,7 δισ. ευρώ. Η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα από τον ΕΟΠΥΥ φάρμακα είναι 622 εκατ. ευρώ και ο τζίρος των ΜΗΣΥΦΑ είναι 1,1 δισ. ευρώ τον χρόνο!

Για να αντισταθμίσει η φαρμακοβιομηχανία τις εκπτώσεις στα αποζημιούμενα φάρμακα από τον ΕΟΠΥΥ, που της έχουν επιβληθεί, ζητά την απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ, «ρίχνοντας» τον πολίτη, από τη στιγμή που μιλάμε για φάρμακα που πληρώνει από την τσέπη του, καταγγέλλουν οι φαρμακοποιοί. Κι ενώ η δημόσια συζήτηση εστιάζει στις όλο και αυξανόμενες συμμετοχές στα αποζημιούμενα φάρμακα, για την επιπλέον επιβάρυνση με τις πληρωμές των ΜΗΣΥΦΑ δεν ακούγεται λέξη.

«Είναι μια χαριστική πράξη προς τη βιομηχανία, ώστε μέσω της πώλησης των φαρμάκων αυτών με πολύ μεγαλύτερη τιμή να αντισταθμίσει το μικρό κέρδος που ισχυρίζεται ότι βγάζει από τα υπόλοιπα φάρμακα», τονίζει ο Κ. Λουράντος. «Οι φαρμακοβιομήχανοι, προκειμένου να μεγαλώσουν την κερδοφορία τους, αντιμετωπίζουν τα φάρμακα ως απλά καταναλωτικά “προϊόντα”. Οι κανόνες της κερδοφορίας και το μάρκετινγκ επιβάλλουν τα προϊοντα να πωλούνται σε περισσότερα σημεία», λέει ο Γ. Καβαλάρης.

Ενας από τους λόγους που προτάσσεται στην απελευθέρωση των σημείων πώλησης είναι η υπόθεση ότι θα δημιουργήσει ανταγωνισμό, ώστε να μειωθούν οι τιμές, εξηγεί ο Ν. Μανιαδάκης. «Πρόσφατες μελέτες με τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ το φθινόπωρο του 2014 κατέδειξαν ότι στις χώρες που προχώρησαν στο μέτρο αυτό δεν μειώθηκαν οι τιμές, επομένως η απελευθέρωση δεν οδήγησε σε βελτίωση των τιμών και ως εκ τούτου δεν υφίσταται λόγος, πόσω μάλλον σε μια χώρα όπως είναι η δική μας, στην οποία οι τιμές των φαρμάκων είναι καθορισμένες από το κράτος».

Τα φάρμακα αυτά σήμερα έχουν στη χώρα μας τη χαμηλότερη τιμή σε όλη την Ευρώπη και η απελευθέρωση της τιμής τους όχι μόνο δεν θα φέρει την πτώση τους, αλλά «θα οδηγήσει σίγουρα σε αυξήσεις, όπως έγινε όπου εφαρμόστηκε. Είναι προφανές λοιπόν ποιος κερδίζει από αυτή τη συμφωνία», υπογραμμίζει ο Κ. Λουράντος, αναφέροντας ενδεικτικά ότι γνωστό αναλγητικό που πωλείται 5 ευρώ στη χώρα μας στο Ηνωμένο Βασίλειο πωλείται προς 22 ευρώ και στη Γερμανία 17 ευρώ, ενώ άλλο γνωστό ρινικό αποσυμφορητικό που στη χώρα μας αγοράζεται για 2 ευρώ στην Ευρώπη η τιμή του φτάνει τα 8 ευρώ.

Ο δεύτερος λόγος που προβάλλεται στην απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ είναι ότι θα βελτιωθεί η πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα. «Στη χώρα μας με το πιο πυκνό δίκτυο φαρμακείων στον κόσμο, με αναλογία 1 ανά 1.500 κατοίκους, η πρόσβαση δεν είναι θέμα». Ακόμα όμως και στις χώρες όπου έγινε απελευθέρωση σημείων διανομής, «ελάχιστα φάρμακα προμηθεύονται οι πολίτες από τα σημεία εκτός φαρμακείων. Μόνο στην Ολλανδία έχει λειτουργήσει», προσθέτει. Ακόμα και με όρους οικονομικούς δεν προσφέρει τίποτα η απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ, τονίζει ο καθηγητής Ν. Μανιαδάκης.

Τι είναι τα ΜΗΣΥΦΑ

Αρχικά ήταν μια περιορισμένη ομάδα φαρμάκων. Σήμερα αποτελείται από 800 σκευάσματα, τα οποία μάλιστα θεωρούνται... λίγα από τη βιομηχανία, η οποία σε άλλες χώρες έχει ξεπεράσει τις 60 δραστικές κατηγορίες (η κάθε κατηγορία μπορεί να περιλαμβάνει και 20 φάρμακα) σε αντίθεση με τη χώρα μας όπου έχουν εγκριθεί μόνο 20. Τα ΜΗΣΥΦΑ θεωρούνται πάρα πολύ ασφαλή φάρμακα, γι’ αυτό κατηγοριοποιούνται ως «ανοιχτής πρόσβασης».

Ωστόσο, «πολλές φορές τα φάρμακα αλληλεπιδρούν, επηρεάζει το ένα το άλλο. Παρότι, λοιπόν, είναι ΜΗΣΥΦΑ, πρέπει ο φαρμακοποιός να έρχεται σε επαφή με τον ασθενή, προκειμένου να τον ρωτάει για ποιο λόγο τα ζητάει, καθώς και τι άλλα φάρμακα παίρνει, ώστε να συμβουλεύσει και να οδηγήσει στην κατάλληλη θεραπεία», εξηγεί μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας Νικόλαος Μανιαδάκης. Τα μη συνταγογραφούμενα δεν είναι καραμέλες, αλλά φάρμακα με όλη τη σημασία της λέξης (π.χ. αντιβηχικά, αποχρεμπτικά, παυσίπονα, κολλύρια, κορτιζονούχες κρέμες, ηπακτικά, κατά της δυσκοιλιότητας, αντιαλλεργικά κ.ά.). Εχουν ενδείξεις, αντενδείξεις, αλληλεπιδράσεις και η μη ορθή χρήση τους, όπως αποδείχθηκε παγκοσμίως, είναι επικίνδυνη.

Νοσήματα-παθήσεις και ενδεικτικά φάρμακα:

● Κρυολόγημα και γρίπη (Depon, Ασπιρίνη, Nurofen)

● Βήχας (Sinecod, Mucosolvan, Bisolvon)

● Πονόλαιμος (Lysopaine, Trachisan, Strepsils)

● Επαναλαμβανόμενες ρινικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένης της αλλεργικής ρινίτιδας (Ronal, Otrivin)

● Στοματικά έλκη (Tantum Verde, Solu-ket)

● Ατελής ή δύσκολη πέψη, συμπεριλαμβανομένου του αισθήματος καύσου του στομάχου (Simeco, Gaviscon)

● Σπάνιες και δύσκολες κενώσεις (Dulcolax, Ex Lax)

● Εμετος, διάρροια (Imodium)

● Αιμορροΐδες (Procto-Synalar, Doloproct)

● Ηλιακά εγκαύματα (Novaquasol)

● Ηπια έως μέτρια δερματικά προβλήματα, π.χ κοψίματα, τσιμπήματα εντόμων, έκζεμα κ.λπ. (Propiogenta, Fucicort)

● Ηπιοι έως μέτριοι πόνοι, όπως οι πονοκέφαλοι και οι μυϊκοί πόνοι (Voltaren, Naprosyn)

● Φροντίδα ματιών (Οculosan, Tears Naturale, Refresh)

■ Οι παραπάνω είναι οι κατηγορίες ΜΗΣΥΦΑ, ενδεικτικά. Υπάρχουν κατηγορίες φαρμάκων, των οποίων κάποια σκευάσματα συνεχίζουν να συνταγογραφούνται, ενώ άλλα έγιναν ΜΗΣΥΦΑ (π.χ. κατηγορία αντισταμινικά, φάρμακο Zirtec). Οι φαρμακοβιομηχανίες αιτούνται και το κράτος εγκρίνει ή απορρίπτει. Συνολικά τα σκευάσματα είναι άνω των 800.

Π. Κουρουμπλής, υπουργός Υγείας

Για όλα φταίει η... τρόικα

Σε εμμονή των δανειστών απέδωσε τη διάταξη για τα ΜΗΣΥΦΑ ο υπουργός Υγείας, λέγοντας με λίγα λόγια πως -εν προκειμένω- η Αριστερά... αμάρτησε για τη διαπραγμάτευση.

Ο κ. Κουρουμπλής από τα Σφακιά, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, αναφέρθηκε και στην πολιτική του υπουργείου του για το φάρμακο. «Πάντα είχαμε τη θέση ότι δεν υπάρχει ανάγκη στην Ελλάδα τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα να πάνε στα σουπερμάρκετ. Στην Ελλάδα υπάρχουν 11.500 φαρμακεία. Σε κάθε γωνιά υπάρχει ένα φαρμακείο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ανάγκη να πάνε τα φάρμακα στα σουπερμάρκετ».

Και διευκρίνισε: «Εγώ δεν σας κρύβω ότι απαίτηση της τρόικας ήταν να πάνε όλα τα φάρμακα στα σουπερμάρκετ. Η κυβέρνηση δεν έδωσε το δικαίωμα κατά τη διαπραγμάτευση. Δεν συμφώνησε να πάνε όλα τα μη συνταγογραφούμενα, αλλά ένα μέρος από αυτά. Αυτό δεν το έχουν συνειδητοποιήσει οι φαρμακοποιοί. Ας έχουν εμπιστοσύνη στην πολιτική ηγεσία που τους έδειξε σεβασμό και είναι ειλικρινής στην προσπάθεια να δώσουμε λύση. Η χώρα κάνει διαπραγμάτευση. Τι να κάνουμε; Να σταματήσουμε τη διαπραγμάτευση, διότι έχουν εμμονές σε ένα τέτοιο θέμα;».