Οσοι πιστοί προσέλθετε...

Μοιάζει με φίδι που αργοσαλεύει. Κάτω από τον καυτό ήλιο στέκονται ο ένας δίπλα στον άλλο και δεν μιλούν πολύ.

Ο καθένας τους ικετεύει εντός του για ένα θαύμα. Αλλος για να περπατήσει ξανά, άλλη για να μείνει έγκυος, μια τρίτη για να σωθεί ο γιος της, ένας τέταρτος για να βρει δουλειά.

Από τα ξημερώματα μέχρι αργά το βράδυ σχηματίζουν μια ατέλειωτη ουρά. Περιμένουν 2 και 3 ώρες, ώστε να βρεθούν κοντά στον μεσάζοντα της ευτυχίας: το λείψανο της «αθληφόρου, καλλινίκου, αοιδίμου και αειμνήστου μάρτυρος», που θα αναλάβει την «ενισχυτική πρεσβεία» στον επουράνιο θεό.

Η μάρτυς –ό,τι απέμεινε απ’ αυτήν- βρίσκεται σ’ ένα χρυσό κουτί, επάνω σε μια κατασκευή που θυμίζει επιτάφιο. Από πίσω, ένας παπάς γεμίζει το θυμιατό λιβάνι και δίπλα σεκιουριτάδες φροντίζουν, ώστε το ευσεβές πλήθος να μην έρθει στα χέρια.

Η πολύωρη αναμονή, ο ντάλα ήλιος κι οι μεγάλες προσδοκίες κάνουν τους πιστούς ανυπόμονους. Αν δεν ήταν ανάγλυφη η αγωνία και η οδύνη στα πρόσωπά τους, οι αψιμαχίες και οι καβγάδες μπροστά στην είσοδο θα θύμιζαν γκρούπις σε συναυλία.

Ομως οι περισσότεροι από όσους έχουν έρθει σήμερα να προσκυνήσουν για κάποιο λόγο πονούν.

Η... πρωταγωνίστρια

Οι πιστοί μπαίνουν στην εξαιρετικής ομορφιάς βασιλική, αλλά κανείς δεν δίνει σημασία στις αγιογραφίες του Κόντογλου, ούτε στις σπάνιες συλλεκτικές εικόνες.

Εδώ, η απόλυτη σταρ είναι η Αγία Βαρβάρα: τα λείψανά της, που για πρώτη φορά μετά από 1.000 χρόνια «έρχονται από τους παπικούς στα άγια ορθόδοξα εδάφη». Και στη θαυματουργή της εικόνα η οποία -ως είθισται- ευρέθη με θαυματουργό τρόπο πριν από 100 χρόνια από έναν βοσκό.

Η Αγία εμφανίστηκε στον ύπνο του, τον προειδοποίησε ότι ο χώρος είναι δικός της, αλλά ο βοσκός την αγνόησε επιδεικτικά. Ετσι, από την επομένη, του θανάτωνε κι από ένα πρόβατο.

Μέχρι που ο βοσκός μαζί με δύο κυρίες που είχαν πάει στην εξοχή για χόρτα, ανέσυρε την εικόνα.

Ο σύζυγος της μιας εκ των δύο κυριών, τιμής ένεκεν, μπήκε στο πρώτο συμβούλιο που ανέλαβε την επιστασία του Προσκυνήματος.

Το Προσκύνημα έγινε διάσημο μετά το πρώτο του θαύμα. Το 1899 η νεαρή Σοφία Βέλλα πονούσε τόσο, ώστε δεν έπαιζε το κλειδοκύμβαλο. Τη νύχτα, όμως, της 14ης Φεβρουαρίου του 1899 είδε στον ύπνο της την Αγία και γιατρεύτηκε από την «ανίατον ύδραθρον».

Σύμφωνα με το... γκουγκλ, μπορεί και να βοήθησαν η επίδεση και η ανάπαυση, αλλά η Σοφία Βέλλα αφιέρωσε και μια καντήλα στην Αγία.

Το χρονικό

Εκτοτε άρχισε η κοσμοσυρροή και το 1904 εγκαινιάστηκε ο ναός. Οι δήμαρχοι Πειραιώς και Αθηνών αγωνίστηκαν σκληρά για το ποιος θα έχει υπό την εποπτεία του το Προσκύνημα –και θα ελέγχει τα έσοδά του.

Ο δαιμόνιος δήμαρχος Αθηναίων, ο παππούς της Μελίνας, Σπύρος Μερκούρης κέρδισε, παρ’ όλο που ο χώρος βρίσκεται πιο κοντά στον Πειραιά.

Εντεκα χρόνια αργότερα, το Προσκύνημα περνά υπό την εποπτεία του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών. Το 1921 ο υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως υπάγει το Προσκύνημα στο Γενικό Εκκλησιαστικό Ταμείο, αλλά σε δύο χρόνια το ξανακερδίζει ο Μητροπολιτικός Ναός της Αθήνας, μέχρι που τελικά περνάει στο Ασφαλιστικό Ταμείο των Κληρικών.

Από το 1949 μέχρι και σήμερα περνάει στην Αποστολική Διακονία της Ελλάδας, που ιδρύθηκε το 1936, υπάγεται απευθείας στην Ιερά Σύνοδο κι έχει κύριο σκοπό τη «μέριμνα για τον καταρτισμό και την επιμόρφωση Ιεροκηρύκων, Εξομολόγων και συνεργατών του εκκλησιαστικού έργου».

Η Αποστολική Διακονία έφτιαξε το 1963 Σχολή Διακονισσών, όπως και Οίκο της Φοιτητρίας. Το 2002 το κτίριο ανακαινίσθηκε σε συνεργασία με τον «Αθήνα 2004», ώστε να φιλοξενήσει αθλητικούς παράγοντες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Το κόστος, σύμφωνα με την Αποστολική Διακονία, θα έφτανε τα 2.000.000 ευρώ για 55 υπνοδωμάτια και χώρους φιλοξενίας 100 ατόμων.

Το λείψανο που προσκυνούν σήμερα οι πιστοί δεν είναι το μοναδικό κομματάκι της Μεγαλομάρτυρος που διαθέτει το Προσκύνημα. Ενα άλλο, μικρότερο κομματάκι της ήρθε στην Ελλάδα το 2003 με στρατιωτικό αεροπλάνο επί αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.

Η Αγία μετά θάνατον άλλαξε πολλές περιοχές: από την Κωνσταντινούπολη στη Βενετία κι από εκεί στη νήσο Μπουράνο. Το μόνο βέβαιο σε σχέση με την Αγία είναι η διαδρομή των λειψάνων της και όχι το πότε έγινε λείψανο: το 235 σύμφωνα με το ρωμαϊκό συναξάρι· ανάμεσα στο 286 και το 305, γράφει ο ιερός Δαμασκηνός· το 306, ισχυρίζεται ο Mombritius.

Ούτε το πού αποκεφαλίστηκε είναι σαφές: άλλοι κάνουν λόγο για τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, άλλοι για την Ηλιούπολη της Συρίας, άλλοι για την Ηλιούπολη της Αιγύπτου και άλλοι για την Τοσκάνη της Ιταλίας.

Λογικής... δοκιμασία

Ομως όλα αυτά ουδόλως απασχολούν τους ευσεβείς: η πίστη τους ουδόλως δοκιμάζεται από τη λογική, η οποία δοκιμάζεται αγρίως. Οι πιστοί, αφού προσκυνήσουν και γράψουν σε ένα χαρτί τα ονόματα των δικών τους για τους οποίους ζητούν τη μεσιτεία της Αγίας, λαμβάνουν μια εικονίτσα, ένα λουλούδι κι ένα βαμβάκι βουτηγμένο στο αγιασμένο λάδι.

«Με αυτό μπορείς να κάνεις το σήμα του σταυρού σε όποιον θέλεις», εξηγεί η εκκλησάρισσα. Η Αγία ειδικεύεται στα λοιμώδη νοσήματα (εξ ου κι εδώ βρίσκεται και το ΚΕΕΛΠΝΟ με δικό του πάγκο), αλλά επίσης θεωρείται προστάτιδα των πυροσβεστών, του Πυροβολικού και των μεταλλωρύχων (εξ ου και οι εργαζόμενοι στις Σκουριές έχουν ονομάσει Αγία Βαρβάρα ένα από τα σωματεία τους).

Στον περίβολο, όπως σε κάθε συναυλία ή φεστιβάλ, υπάρχουν μεμοραμπίλια: βιβλία για παιδιά και μεγάλους, πλαστικά μπουκαλάκια με το σήμα του σταυρού, που μπορεί να τα γεμίσει κανείς με αγιασμένο νερό, σταυρουδάκια, κομποσκοίνια. «Αυτό να το πάρεις οπωσδήποτε, είναι το τετραβάγγελο», με συμβουλεύει μια κυρία. Είναι ένα μικρό μενταγιόν που έχει αποσπάσματα από τα Ευαγγέλια και «είναι το πιο ισχυρό από όλα». «Ο,τι κι αν έχεις, κοριτσάκι μου, η Αγία θα το θεραπεύσει», μου λέει μητρικά μια άλλη κυρία.

Δίπλα στην τέντα του κέτερινγκ οι πιστοί ανταλλάσσουν εντυπώσεις από το προσκύνημα: νιώθουν χαρούμενοι, ανάλαφροι, ανακουφισμένοι, αισιόδοξοι. Και πολύ, βαθιά, θυμωμένοι.

Ο άνθρωπος που συγκεντρώνει τα πυρά είναι ο Νίκος Φίλης. Πριν από λίγους μήνες τον έβριζαν οι φανατικοί της ΑΕΚ, σήμερα οι χριστιανοί.

«Μπορεί και να μην είχε τόσο μεγάλη προσέλευση το λείψανο, αν δεν είχε κάνει τις δηλώσεις ο Φίλης», μου λέει μια εθελόντρια. «Οι άνθρωποι ένιωσαν ότι τους προσβάλλει το θρησκευτικό συναίσθημα».

Αν ακούσει κανείς τους ευσεβείς, είναι σαν η Ελλάδα του Τσίπρα να έχει μεταμορφωθεί σε Αλβανία του Χότζα ή σαν Σοβιετική Ενωση επί Στάλιν.

Οι πιστοί εξαπολύουν μύδρους: από «καραγκιόζη» μέχρι «αντίχριστο» στολίζουν τον αριστερό βουλευτή και την κυβέρνηση, κανονικά.

Κάθε πίστης...

Οι καμπάνες χτυπάνε για την Παράκληση. Γυναίκες με τσεμπέρια και κοριτσάκια με σκισμένα τζιν, κυρίες του κατηχητικού και αυστηροί κύριοι κάνουν τον σταυρό τους και ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη».

Σκέφτομαι ότι μπορεί να έχουμε και μερικά κοινά: πιστεύουμε όλοι σε κάτι. Εκείνοι διαβάζουν το συναξάρι της Αγίας κι εγώ τη βιογραφία του Βελουχιώτη.

Η Αγία μαρτύρησε για ό,τι πίστευε· κι ο Αρης θυσιάστηκε επίσης.

Ομως όταν όλοι μαζί ψάλλουν το «θανάτω θάνατον πατήσας», καταλαβαίνω το χάος που μας χωρίζει: οι άνθρωποι πιστεύουν πως ο θεός υπάρχει και μια μέρα θα τον συναντήσουν, όπως κι όλους τους αγαπημένους που χάθηκαν· αφήνουν με εμπιστοσύνη τη ζωή τους στα χέρια του και αφήνουν πίσω τους την αγωνία της ελευθερίας.

Η πίστη τους είναι βαθιά και αταλάντευτη και τους σώζει έτσι από όλη την οδύνη και το κλοτσομπουνίδι που εμείς οι υπόλοιποι παίζουμε με τον χρόνο, τον πόνο και την απώλεια. Κι απέναντι σ’ αυτή τους την πίστη δεν μπορεί κανείς παρά να νιώσει δέος...

Χρυσές δουλειές με τα λείψανα αγίων

Η μεταφορά (περιοδεία) λειψάνων και η έκθεσή τους για προσκύνημα έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα δημοφιλής, αλλά και επικερδής δραστηριότητα, μια και οι ουρές των πιστών αφήνουν και τον απαραίτητο οβολό τους.

Χαρακτηριστική η περίπτωση της Αγίας Ζώνης, που για πρώτη φορά άρχισε η «περιφορά» της τη δεκαετία του ‘90 από τον Εφραίμ.

Η ιστορία αυτής της (όχι μόνο χριστιανικής) παράδοσης πηγαίνει αιώνες πίσω, με πολλά επεισόδια, συχνά ευτράπελα, ακόμα και ακραία περιστατικά σε ό,τι αφορά οστά (λείψανα) αγίων στη χώρα μας.

Ορισμένα από τα περιστατικά αυτά είχαν καταγραφεί στις σελίδες του «Ιού» (12/4/1998, «Ιερή Οστεοπόρωση»):

◼ Το 1964 η Καθολική Εκκλησία επέστρεψε στην Πάτρα την κάρα του Αγ. Ανδρέα, με μια τελετή που ένωσε τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, τον αρχηγό της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλο και τη διάδοχο του θρόνου Ειρήνη. Μέχρι τότε, το χρυσό κουτί περιείχε μόνο ένα μικρό τμήμα ενός δαχτύλου του αγίου.

◼ Το 1979, διαδήλωση 3.000 ατόμων πολιόρκησε το μέγαρο της μητρόπολης στο Αργοστόλι με αίτημα την απομάκρυνση του μητροπολίτη Προκόπιου Μενούτη. Οι πιστοί κατηγορούσαν τον ιεράρχη ότι μαζί με άλλους προέβη σε τεμαχισμό του σκηνώματος του Αγίου Γερασίμου, προκειμένου να το «αξιοποιήσει». Μια βδομάδα αργότερα η Διαρκής Ιερά Σύνοδος έθεσε σε διαθεσιμότητα τον μητροπολίτη.

◼ Το 1994, «για πρώτη φορά έρχεται στην πρωτεύουσα, στον Ιερό Ναό Αγίου Κοσμά Αιτωλού Αμαρουσίου, τμήμα των ιερών λειψάνων του αγίου -η κάτω γνάθος- για προσκύνηση. Εως τις 20/12/1994. Τηλ. 6899... κ.λπ.».

◼ Το 1995, από τη Μονή Βατοπεδίου έφτασε στην Αθήνα η Αγία (ή Τιμία) Ζώνη της Παναγίας. Εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί περίμεναν ώρες ατέλειωτες και παραδίπλα οι πάσης φύσεως έμποροι επένδυαν και κερδοσκοπούσαν. Ο πατέρας Εφραίμ που έφερε το λείψανο ευχαρίστησε τον χορηγό της επιχείρησης, ιδιοκτήτη της ΛΑΝΤΑ ΕΛΛΑΣ, μίλησε για τα θαύματα του λειψάνου, αλλά και για τον αγώνα της Μονής του στο πλευρό των Σέρβων αδελφών του (που εκείνη την εποχή ξεπάστρευαν αμάχους μουσουλμάνους, πολίτες της Σρεμπρένιτσα).

◼ Το 1995, η ελληνική πλευρά έδωσε στη δημοσιότητα λίστα με προϊόντα «λεηλασίας» που είχαν μεταφερθεί στη Βουλγαρία. Μεταξύ άλλων, τα απαχθέντα, από το 1917, λείψανα από τη Μονή Εικοσιφοινίσσης. Επρόκειτο για την Εσθήτα της Θεοτόκου, την κάρα και το σαγόνι του Αγ. Διονυσίου, το δεξί χέρι της Μαρίας Μαγδαληνής, ένα τεμάχιο του Ανδρέου του Πρωτοκλήτου και των Αγίων Χαραλάμπους, Θεοδώρου Στρατηλάτου, Παντελεήμονος και Μοδέστου και πλήθος άλλων οστών!

◼ Το 2002, για να εγκαινιάσει το εργοστάσιό του στον όρμο του Αγίου Ιωάννη στη Μαγνησία, ο βιομήχανος κ. Λούλης (πρώην διοικητής του Αγίου Ορους) επιστράτευσε τον ηγούμενο Εφραίμ, για να του φέρει στους Μύλους Λούλη την «Αγία Ζώνη».

◼ Το 2010. «Πού μπορείτε να προσκυνήσετε λείψανα του Αγίου Γρηγορίου. Λείψανα του αγίου βρίσκονται: 1) στη Μονή Βατοπαιδίου, 2) στη Μονή Γρηγορίου, 3) στον Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη» (από τον ιστότοπο Προσκυνητής).

◼ Το 2011 έγραφε ο τοπικός Τύπος: «Μοναδική ευκαιρία, ειδικά για τις γυναίκες, καθώς δεν μπορούν να πάνε στο Αγιο Ορος – προσκύνημα της Αγίας Ζώνης στον Ι. Ν. Αγίας Σκέπης – μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας»!

◼ Το 2014 «τα λείψανα του πιο διάσημου αγίου στον κόσμο, μετά τον Αγιο Βασίλη, βρίσκονται σε εκκλησία της Ελλάδας. Ο Δήμος Λέσβου, με συγκεκριμένες εκδηλώσεις, τιμά τη μνήμη του Αγίου Βαλεντίνου, θέλοντας να προβάλει το γεγονός ότι τα λείψανα του αγίου βρίσκονται –κατόπιν δωρεάς της Ελισαβέτας Μπαρτζίλι τον Μάρτιο του 1893– στον Ιερό Ναό Μεταστάσεως Θεοτόκου της Μυτιλήνης, στον οποίο εναποτέθηκαν οριστικά από το καλοκαίρι του 2014».