«Φωνή» και στους ασθενείς

Σειρά αναδιοργανωτικών μέτρων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, αλλά και μια έκπληξη ως προς τον νέο ρόλο που θα παίξει η Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ Α.Ε.) περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας με τίτλο «Μεταρρύθμιση της διοικητικής οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, κέντρα εμπειρογνωμοσύνης σπάνιων και πολύπλοκων νοσημάτων και άλλες διατάξεις», που κατατέθηκε χθες στην Επιτροπή Κοινωνικών και Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.

Τις αλλαγές στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας είχε προαναγγείλει ο υπουργός Ανδρέας Ξανθός και ουσιαστικά πρόκειται για μια αναδιοργάνωση του συστήματος σε όλη τη χώρα, με περισσότερο αποκεντρωμένο χαρακτήρα, καθώς το προηγούμενο καθεστώς δεν φαίνεται να λειτούργησε ιδιαίτερα.

Στους βασικούς πυλώνες της νέας δομής περιλαμβάνονται η διοικητική οργάνωση των υπηρεσιών, η συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία και η διασφάλιση της προάσπισης των δικαιωμάτων των ασθενών. Ειδικότερα:

►Στο νέο σύστημα δημιουργούνται 12 περιφερειακές διοικήσεις τομέων Ψυχικής Υγείας στις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ), με εξαίρεση την 5η και 7η ΥΠΕ για τις οποίες δημιουργείται από μία.

►Σε κάθε περιφερειακή διοίκηση αντιστοιχούν 2-4 τομείς Ψυχικής Υγείας. Σε κάθε τομέα συγκροτούνται 9μελείς Τομεακές Επιστημονικές Επιτροπές, με 6 αιρετά και 3 οριζόμενα μέλη.

Τα αιρετά προέρχονται απ’ όλες τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας του τομέα και προκύπτουν με εκλογές, ενώ τα υπόλοιπα 3 μέλη είναι: ένας εκπρόσωπος των ληπτών υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, ένας εκπρόσωπος των ιδιωτών επαγγελματιών ψυχικής υγείας του τομέα κι ένας εκπρόσωπος της τοπικής αυτοδιοίκησης και ορίζονται από τους οικείους φορείς.

Πρόεδρος της επιτροπής θα είναι απαραίτητα ψυχίατρος ή παιδοψυχίατρος, ενώ προβλέπονται συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής για όλες τις θέσεις.

►Στις περιφερειακές διοικήσεις συγκροτούνται 7μελή περιφερειακά συμβούλια. Πρόεδρος θα είναι ο εκάστοτε διοικητής της κάθε ΥΠΕ, με αναπληρωτή τον υπεύθυνο για θέματα ψυχικής υγείας υποδιοικητή της ΥΠΕ.

Τέσσερα μέλη του συμβουλίου ορίζονται από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του υπουργείου μετά από εκδήλωση ενδιαφέροντος και μέσω μητρώου με αξιολογημένα προσόντα (ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, επαγγελματίας ψυχικής υγείας από ΝΠΔΔ και επαγγελματίας από ΝΠΙΔ).

Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο ένας εκ των 2 προέδρων των Τομεακών Επιστημονικών Επιτροπών κι ένας λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας που ορίζεται από τους αντίστοιχους συλλόγους.

►Οι αρμοδιότητες των Τομεακών Συμβουλίων θα είναι εισηγητικές-γνωμοδοτικές, ενώ των περιφερειακών θα είναι αποφασιστικές.

Σύμφωνα με το υπουργείο, το κόστος για την αναδιοργάνωση δεν είναι ουσιαστικό, δεδομένου, όπως αναφέρεται στο σχέδιο, ότι υπάρχουν υπάλληλοι που έχουν ως αντικείμενο την ψυχική υγεία, ενώ για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και στήριξη του συστήματος έχουν προβλεφθεί πόροι από το ΕΣΠΑ.

Δικαιώματα

Σε κάθε τομέα ψυχικής υγείας συστήνεται Τομεακή Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που θα ελέγχει και θα παρακολουθεί την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές και την καλή λειτουργία των μονάδων.

Θα έχει δικαίωμα ελέγχου στις μονάδες μέσω αυτεπάγγελτων ερευνών, θα δέχεται παράπονα και καταγγελίες, ενώ θα έχει και ενημερωτικό ρόλο προς τους λήπτες, τις οικογένειές τους και την τοπική κοινωνία για τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.

Παρακολουθεί επίσης την τήρηση των διαδικασιών και των προθεσμιών περί ακούσιας νοσηλείας και επιλαμβάνεται θεμάτων προστασίας των νοσηλευομένων από κατάχρηση μέτρων περιορισμού.

Η Επιτροπή θα απαρτίζεται από ψυχίατρο ή ψυχολόγο, έναν κοινωνικό λειτουργό ή νοσηλευτή ή επισκέπτη υγείας, έναν νομικό κι έναν εκπρόσωπο των ληπτών ψυχικής υγείας. Ολοι θα έχουν και τα αναπληρωματικά μέλη τους.

Ο αναβαθμισμένος ρόλος της ΑΕΜΥ

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι ο ρόλος της ΑΕΜΥ Α.Ε., της εταιρείας που συστάθηκε το 2004 και έχει βασικό μέλημά της ώς σήμερα τη διαχείριση του νοσοκομείου της Σαντορίνης.

Σύμφωνα λοιπόν με το σχέδιο, η ΑΕΜΥ αναβαθμίζεται και αναλαμβάνει νέες δραστηριότητες οι οποίες εγείρουν σειρά ερωτημάτων σε σχέση με τη δυνατότητα διεκπεραίωσής τους. Ειδικότερα:

►Δίνεται η δυνατότητα στην ΑΕΜΥ για την ίδρυση και λειτουργία νέων μονάδων ψυχικής υγείας, αλλά και ενδεχομένως ανάληψης της συνέχισης λειτουργίας υφιστάμενων μονάδων υγείας ΝΠΙΔ που διακόπτουν τη λειτουργία τους είτε λόγω αφαίρεσης της άδειας λειτουργίας είτε λόγω άλλης αιτίας.

►Δίνεται η δυνατότητα της παροχής φροντίδας υγείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχοκοινωνικής διάγνωσης και εν γένει στήριξης των ατόμων που ζουν στα προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης αλλοδαπών, στα κέντρα πρώτης υποδοχής και ταυτοποίησης και στις δομές φιλοξενίας αιτούντων άσυλο, είτε από μόνη της είτε σε συνεργασία με άλλους φορείς του Δημοσίου.

►Δίνεται η δυνατότητα στην επιμόρφωση και εκπαίδευση όλου του προσωπικού που ασχολείται στον ευρύτερο ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα της υγείας και όχι μόνο των νοσηλευτών ή γιατρών.

Γι’ αυτόν τον σκοπό θα έχει τη δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας ή ανάληψης λειτουργίας κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης είτε του ιδιωτικού είτε του δημόσιου τομέα.

Διαβάζοντας αυτά αντιλαμβάνεται κανείς τον τεράστιο όγκο ευθύνης που αναλαμβάνει η ΑΕΜΥ η οποία έχει συγκεκριμένο προϋπολογισμό για συγκεκριμένες δραστηριότητες.

Πληροφορίες της «Εφ.Συν.» αναφέρουν ότι το εν λόγω σχέδιο έχει αφενός πολλά κενά, αφετέρου εκφράζονται σοβαρές αντιρρήσεις κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει.

Ειδικός της υγείας μάς ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «είναι σαν να έχεις ένα πολύ όμορφο αυτοκίνητο και μόλις πας να το βάλεις μπροστά διαπιστώνεις ότι δεν έχει μηχανή».

Με απλά λόγια, η σημερινή δομή και στελέχωση της ΑΕΜΥ δεν μπορεί να σηκώσει τέτοιο βάρος. Παράλληλα γεννιούνται και ερωτήματα για τον ρόλο της σχετικά με τη δημιουργία των κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης και σε τι θα αποσκοπεί η λειτουργία τους.

Λοιπές διατάξεις

Αν και θα επανέλθουμε αναλυτικότερα στο θέμα, οι λοιπές διατάξεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν τη διαδικασία κατάρτισης τόσο της θετικής όσο και της αρνητικής λίστας φαρμάκων, όπου μεταξύ άλλων ξεχωρίζει η κατάργηση της δευτεροβάθμιας επιτροπής ενστάσεων (όταν π.χ. μια φαρμακευτική εταιρεία προβάλλει ένσταση για την τιμή ενός φαρμάκου).

Η διαδικασία της ένστασης θα παρακολουθείται από την αρμόδια πρωτοβάθμια επιτροπή που ουσιαστικά θα έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.

Σε ό,τι αφορά την Εταιρεία Συστήματος Αμοιβών Νοσοκομείων (ΕΣΑΝ Α.Ε.) -εταιρεία υπεύθυνη για την κατανομή πόρων σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία- την οποία προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υποσχεθεί ότι θα καταργήσει, προβλέπεται μόνο η κατάργηση της δυνατότητας μετοχικής διεύρυνσης της εταιρείας σε ιδιώτες. Το μετοχικό κεφάλαιο θα καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το ελληνικό Δημόσιο.

Τροπολογία για ΟΤΑ

Την ίδια ώρα σε σχετική τροπολογία, που κατατέθηκε σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, προβλέπεται η δυνατότητα υπογραφής σύμβασης έργου και προμηθειών μεταξύ των ΟΤΑ και δημόσιων δομών υγείας (υγειονομικές περιφέρειες, δημόσια νοσοκομεία, ψυχικές δομές), πλην της παροχής φαρμάκων.

Η τροπολογία περιλαμβάνει περιφέρειες, δήμους, περιφερειακές ενώσεις κ.λπ. και σ’ αυτήν τονίζεται χαρακτηριστικά ότι οι εν λόγω συμβάσεις θα πρέπει να είναι αποκλειστικά εντός των ορίων του προϋπολογισμού του εκάστοτε φορέα.