Ιδιωτικά πανεπιστήμια: το παραμύθι με τις αυστηρές προδιαγραφές

Οσο περνούν οι μέρες τόσο πιο καθαρά φαίνεται ότι ο βασιλιάς της μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι γυμνός. Λίγες ημέρες πριν κατατεθεί στη Βουλή το σχέδιο νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο και πολύμορφο μέτωπο αντιδράσεων, όχι μόνο με καταγγελίες για την κορυφαία αυτή αντισυνταγματική πράξη αλλά και με αποκαλύψεις για τον μανδύα των προθέσεων της κυβέρνησης. Ακόμη και τα κολέγια, που ευνοούνται από την επικείμενη ρύθμιση, καταγγέλλουν το κόλπο με τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα των «παραρτημάτων» των ξένων πανεπιστημίων, όπως και τα «παράθυρα» που ανοίγονται σε μη πανεπιστημιακούς κερδοσκοπικούς φορείς, ενώ «απορούν» για τους λόγους της επίσπευσης «πριν ακολουθηθεί μια καθαρή διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης». Την ίδια στιγμή, νομικές και επιστημονικές αναλύσεις δείχνουν τη σκόπιμη απουσία δικλίδων ασφαλείας για την παράδοση της ανώτατης εκπαίδευσης στην κερδοσκοπία.

«Οι απαιτήσεις της ποιότητας δεν είναι και τόσο ποιοτικές», τονίζουν νομικοί και λοιποί ακαδημαϊκοί κύκλοι για τις προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας των ΝΠΠΕ (η νέα επιβαλλόμενη μορφή Νομικών Προσώπων). Η απόλυτη σιωπή για τα διαφημιζόμενα ως «αυστηρά» κριτήρια και τις προϋποθέσεις λειτουργίας, οι γενικές αναφορές στις «κατάλληλες» κτιριακές υποδομές και τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό όπως και οι ελάχιστες απαιτήσεις για το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό αποτελούν το βασικό τρίπτυχο της σκληρής κριτικής που ασκεί μια μεγάλη ομάδα πανεπιστημιακών από ΑΕΙ της χώρας, όπως ΕΜΠ, ΕΚΠΑ, Πατρών και Ιωαννίνων. «Δεν μιλάμε για πανεπιστήμιο με τη συνήθη έννοια, αλλά για ένα περιορισμένων δυνατοτήτων εκπαιδευτήριο», τονίζεται στη λεπτομερή ανάλυση, άρθρο προς άρθρο, των καθηγητών. Οσο για τις κυρώσεις σε περίπτωση σοβαρότατων ελλείψεων ή παραπτωμάτων (άδεια, κτιριολογικά, προσωπικό), επισημαίνεται πως δεν προβλέπεται αφαίρεση άδειας αλλά μόνον πρόστιμα!

Συγκεκριμένα, στο κείμενο που υπογράφουν δεκάδες διδάσκοντες στα ελληνικά πανεπιστήμια αναφέρεται: «Σύμφωνα με το Αρθρο 138 για την έκδοση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας των ΝΠΠΕ, πρέπει να πληρούνται τα εξής τέσσερα (4) κριτήρια:

1. Το ΝΠΠΕ να διαθέτει κατ’ ελάχιστον τρεις (3) σχολές, από ένα πρόγραμμα σπουδών

2. Να διαθέτει την αξιολόγηση και πιστοποίηση από το μητρικό ίδρυμα και για κάθε σχολή τουλάχιστον ένα πρόγραμμα πρώτου κύκλου σπουδών που έχει πιστοποιηθεί από την ΕΘΑΑΕ

3. Να διαθέτει το προβλεπόμενο προσωπικό

4. Να διαθέτει κατάλληλες κτιριακές υποδομές και υλικοτεχνικό εξοπλισμό.

Αν στα παραπάνω συνυπολογιστούν οι ελάχιστες απαιτήσεις του Αρθρου 151 για το διδακτικό ερευνητικό προσωπικό να είναι τουλάχιστον τριάντα (30) άτομα πλήρους απασχόλησης, εκ των οποίων το 80% να διαθέτει διδακτορικό, και όλα αυτά με διαδικασίες πρόσληψης, αξιολόγησης, τυπικών προσόντων, απαιτήσεων που τις υλοποιεί το μητρικό τμήμα, και όχι η ΕΘΑΕΕ, τότε δεν μιλάμε για πανεπιστήμιο με τη συνήθη έννοια, αλλά για ένα περιορισμένων δυνατοτήτων εκπαιδευτήριο».

Ακόμη, οι πανεπιστημιακοί διαπιστώνουν ότι «ανάκληση της άδειας γίνεται για τρεις περιπτώσεις (Αρθρο 140)» ενώ «ένα σύνολο σοβαρότατων παραπτωμάτων ή ελλείψεων, όπως για παράδειγμα για τη λειτουργία του χωρίς άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας, για την απασχόληση εκπαιδευτικού προσωπικού κατά παράβαση των υποχρεώσεών του, για την παράβαση των υποχρεώσεων αναφορικά με τις κτιριολογικές υποδομές, για παρεμπόδιση ελέγχου από τις αρμόδιες υπηρεσίες, για παράλειψη κατάθεσης των καταστάσεων εκπαιδευτικού προσωπικού και φοιτητών, για τη χορήγηση τίτλου σπουδών κατά παράβαση των όρων που το ίδιο έθεσε, δεν οδηγεί σε αφαίρεση της άδειας λειτουργίας αλλά σε πρόστιμα (Αρθρο 141)».

Από την κριτική δεν λείπει, φυσικά, το διάπλατο άνοιγμα στους ιδιωτικούς φορείς μεταλυκειακής εκπαίδευσης να χαρακτηριστούν αυτομάτως πανεπιστήμια. Οι προβλεπόμενες υποχρεώσεις είναι: Αναγνώριση και πιστοποίηση των προγραμμάτων του ξένου ιδρύματος στη χώρα του, ύπαρξη στη λίστα του ΔΟΑΤΑΠ και «αποφασιστική» ακαδημαϊκή αρμοδιότητα του μητρικού στα ΝΠΠΕ. Μόνη συμμετοχή της χώρας φιλοξενίας, η αυτονόητη έγκριση του ΝΠΠΕ και των πιστοποιητικών του από την ΕΘΑΑΕ (για βιβλιοθήκες, χώρους εργαστηρίων, αίθουσα για εξ αποστάσεως μαθήματα κ.ά.).

Πού είναι οι υπερβολικά αυστηρές προδιαγραφές για τις οποίες διαβεβαίωνε ο υπουργός Παιδείας; Πού είναι οι κάμποι για τα campus; Διότι δεν θα είναι μόνον η CVC που ήδη χτίζει στη μεγάλη έκταση του Ελληνικού. Θα είναι κι άλλοι φορείς, όπως τα κολέγια, που μπορούν πολύ εύκολα να διεκδικήσουν το βάφτισμά τους σε Πανεπιστήμια. Τα περισσότερα ιδιωτικά κολέγια που λειτουργούν ως ιδιωτικοί φορείς μεταλυκειακής εκπαίδευσης, αν διαθέτουν «συμφωνία» με αναγνωρισμένο από τον ΔΟΑΤΑΠ ίδρυμα του οποίου το πρόγραμμα σπουδών είναι πιστοποιημένο στη χώρα του, αυτόματα μετατρέπονται σε ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Κι όμως, ακόμη και τα κολέγια διαμαρτύρονται. Τουλάχιστον εκείνα που θεωρούν ότι μπορούν να διεκδικήσουν ρόλο στην αδηφάγο αγορά που ανοίγεται. Οπως αναφέρει η Πανελλήνια Ενωση Αναγνωρισμένων Κολεγίων (ΠΕΑΚ):

● Οφείλει ο νομοθέτης να προβλέψει τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα του μητρικού πανεπιστημίου. Εφόσον το μητρικό πανεπιστήμιο δεν είναι «μη κερδοσκοπικό», τότε θα μπορεί να απομυζά το ελληνικό παράρτημά του, αφαιρώντας τα όποια κέρδη του παραρτήματος από την επανεπένδυσή τους και επιτρέποντας τη διοχέτευσή τους στους τραπεζικούς λογαριασμούς των ιδιοκτητών του μητρικού ιδρύματος.

● Οφείλει ο νομοθέτης να διασφαλίσει την πραγματική ύπαρξη και το ιστορικό λειτουργίας του μητρικού πανεπιστημίου του εξωτερικού, στην έδρα (χώρα) του. Πρέπει να διασφαλιστεί το ελάχιστο της ποιότητας ενός πανεπιστημίου και να αποκλειστούν περιπτώσεις «ιδρυμάτων» που είτε έχουν μόλις ιδρυθεί σε άλλες χώρες και ως εκ τούτου δεν έχουν κανένα ιστορικό βάθος λειτουργίας, αλλά και περιπτώσεις όπου έχει υπάρξει πιστοποίηση πανεπιστημίου σε μια χώρα, αποκλειστικά ως έδρα του ιδρύματος, χωρίς ουσιαστικά να λειτουργεί πανεπιστημιακό ίδρυμα στη χώρα αυτή.

● Οφείλει να διαχωρίσει ο νομοθέτης, προς αποφυγή σύγχυσης του κοινού, τη λειτουργία αυτών των παραρτημάτων (ΝΠΠΕ) από τη λειτουργία των ήδη αδειοδοτημένων και αναγνωρισμένων κολεγίων. Πιο συγκεκριμένα, ένα άμεσο παράρτημα του μητρικού ιδρύματος διαφέρει από τη «δευτερεύουσα εγκατάσταση» που μπορεί να λειτουργήσει μέσω franchising, λόγω της ολοκληρωτικής συμμετοχής και ελέγχου του παραρτήματος από το μητρικό πανεπιστήμιο. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να προβλεφθεί αποκλειστικά η οδός της συμμετοχής του μητρικού ιδρύματος στη μετοχική σύνθεση στο ΝΠΠΕ και όχι όποια άλλη δυνατότητα συμφωνίας (βλέπε franchising ή validation).

● Οφείλει να προβλέψει ο νομοθέτης, για λόγους εθνικού συμφέροντος, τον περιορισμό της δυνατότητας ίδρυσης ΝΠΠΕ από πανεπιστήμια που βρίσκονται στις πρώτες 100 ή 200 θέσεις συγκεκριμένων αξιόπιστων διεθνών κατατάξεων. Αυτό θα εξυπηρετήσει επιπλέον τη δημιουργία πόλου έλξης αλλοδαπών φοιτητών στην Ελλάδα.

Ποιος να το περίμενε. Ερχεται, όμως, η ώρα που κάποιοι βλέπουν ότι ο βασιλιάς δεν φορά καινούργια φανταχτερά ρούχα, αλλά είναι γυμνός.