Στη βαθιά υπονόμευση του κράτους δικαίου από την κυβέρνηση της Μελόνι στην Ιταλία, με τις «αλλαγές στο δικαστικό σύστημα» και τα «πρωτοφανή επίπεδα παρέμβασης στα δημόσια μέσα ενημέρωσης», στάθηκε χθες η πλειονότητα όσων ελληνικών μέσων ενημέρωσης παρουσίασαν τη φετινή, έκτη κατά σειρά έκθεση της Ενωσης Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties).
Αυτό που αποσιωπήθηκε από πολλά ελληνικά ΜΜΕ είναι πως για ακόμα μία φορά η Ελλάδα καταγράφεται σε μια διεθνή έκθεση ενός οργανισμού εγνωσμένου κύρους στον πάτο της κατάστασης του κράτους δικαίου στην Ευρώπη, αυτή τη φορά σε αυτόν τον τομέα στην ίδια θέση μαζί με τη Μάλτα. Είναι η πολλοστή φορά που αυτό συμβαίνει επί κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Πολιτική επιρροή
Πριν από έναν χρόνο το Ευρωκοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία ενέκρινε την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) για την καταπάτηση του κράτους δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων. Είχε προηγηθεί, στις 7 Φεβρουαρίου 2024, ο ευρωπαϊκός διασυρμός της κυβέρνησης με το ψήφισμα-κόλαφο και την καταδίκη της χώρας για το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου.
Η Ελλάδα μάλιστα το 2024 περιλήφθηκε -κατά πρωτόγνωρο τρόπο- και στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στον κόσμο, η οποία ασχολείται με τις χώρες εκτός Ε.Ε. και, κυρίως, του Τρίτου Κόσμου.
Σύμφωνα με την έκθεση Liberties, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Κροατία βρίσκονται στο επίκεντρο της ανησυχίας, με κυβερνήσεις που κατηγορούνται για διάβρωση των θεσμών και αποδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών.
Ειδικά για την Ελλάδα γίνονται εκτενείς αναφορές στα ζητήματα μη ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, στις αργές ή ελλιπείς έρευνες για σκάνδαλα, στην έλλειψη ουσιαστικών διώξεων για διαφθορά, στα περιστατικά αστυνομικής βίας και παρακολουθήσεων δημοσιογράφων (σκάνδαλο Predator), στην ελευθερία του Τύπου και στις συχνές παραβιάσεις θεμελιωδών ελευθεριών.
Ειδικό κεφάλαιο στο ελληνικό σκέλος της έκθεσης αφιερώνεται στο θέμα της Δικαιοσύνης και ειδικά στη διαδικασία διορισμού των ανώτατων δικαστικών λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Γίνεται αναφορά στη νομοθετική ρύθμιση του 2024 στην οποία προβλέπεται η συμμετοχή των ολομελειών των τριών ανώτατων δικαστηρίων στη διαδικασία επιλογής των επικεφαλής τους, αλλά υπογραμμίζεται ότι «καθώς η γνώμη της ολομέλειας δεν είναι δεσμευτική, δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το ζήτημα της πολιτικής επιρροής στη Δικαιοσύνη.
Δεσμευτικότητα
»Η έλλειψη δεσμευτικότητας στην ψήφο των δικαστικών λειτουργών αφήνει περιθώρια για κυβερνητικές παρεμβάσεις, διατηρώντας το ισχύον σύστημα που επιτρέπει τον διορισμό ανώτατων δικαστών από την εκάστοτε κυβέρνηση. [...] Η Ελλάδα καλείται να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα διασφαλίζουν την πραγματική ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και θα αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στον ρόλο της ως ανεξάρτητης εξουσίας».
Τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, εκτός από την Ελλάδα και την Ιταλία, που αντιμετωπίζουν πολιτική χειραγώγηση κατά τον διορισμό των δικαστών είναι η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Σλοβακία και η Ισπανία.
Ανεξάρτητες αρχές
Ως προς την ελευθερία του Τύπου επισημαίνεται στην έκθεση ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά ζητήματα, με τις συνθήκες να επιδεινώνονται τα τελευταία χρόνια. «Η πολιτική επιρροή στα μέσα ενημέρωσης, η συγκεντρωμένη ιδιοκτησία, η στοχευμένη χρηματοδότηση προς φιλικά προσκείμενα μέσα και η στοχοποίηση ανεξάρτητων δημοσιογράφων έχουν δημιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την ερευνητική δημοσιογραφία.
»Η πραγματική ισχύς συγκεντρώνεται σε έναν μικρό αριθμό επιχειρηματιών των ΜΜΕ με ισχυρούς δεσμούς με την πολιτική και την οικονομία, [...] επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται και σε άλλους στρατηγικούς τομείς οικονομίας». Υπογραμμίζεται ακόμα ότι στην Ελλάδα αμφισβητείται λόγω πολιτικών παρεμβάσεων η πραγματική ανεξαρτησία της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), του ΕΣΡ και της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ).
Επιπλέον στην έκθεση στηλιτεύονται οι συνεχείς πολιτικές παρεμβάσεις σε ανεξάρτητες αρχές που έχουν περιορισμένη επιρροή στις κυβερνητικές ενέργειες σε χώρες όπως οι Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Μάλτα, Ρουμανία, Σλοβακία και Σουηδία.
Ατιμωρησία
Στα ζητήματα διαφθοράς, σημειώνεται ότι η Ελλάδα μπορεί να ψήφισε πρόσφατα τον Νόμο 5090/2024, ώστε να εναρμονιστεί με τις διεθνείς προδιαγραφές και τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ, ωστόσο «η νομοθέτηση δεν αρκεί από μόνη της για την καταπολέμηση του φαινομένου. Παρά τη θεσμική πρόοδο, η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται στις υψηλότερες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ό,τι αφορά την αντίληψη περί διαφθοράς».
Σημαντικός χώρος αφιερώνεται στον στοχευμένο χαρακτήρα της «ατιμώρητης και χωρίς λογοδοσία» αστυνομικής βίας στην Ελλάδα απέναντι στους διαδηλωτές και τους δημοσιογράφους που καλύπτουν τις διαμαρτυρίες («δημιουργούν ένα κλίμα φόβου, περιορίζοντας τη δυνατότητα των πολιτών να ασκούν το θεμελιώδες δικαίωμά τους»), απέναντι σε μειονοτικές ομάδες, όπως οι Ρομά και οι μετανάστες, οι οποίοι υπόκεινται σε δυσανάλογους ελέγχους, άδικη μεταχείριση και αυξημένη αστυνομική επιτήρηση.
Η έκθεση αναδεικνύει την πρόσφατη καταδίκη για πρώτη φορά της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο στον Εβρο, αλλά και την έρευνα της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας για το εγκληματικό φονικό ναυάγιο της Πύλου, όπου τεκμηριώνονται σοβαρές και καταδικαστέες παραλείψεις στα καθήκοντα έρευνας και διάσωσης εκ μέρους ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος και της Ελληνικής Ακτοφυλακής.
Οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποίησαν επίσης ότι οι «δημοκρατίες-πρότυπα», συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας και της Γερμανίας, στη Βορειοδυτική Ευρώπη δεν είναι άτρωτες στα προβλήματα. Στη Γερμανία, οι ερευνητές του Liberties επαίνεσαν τους ισχυρότερους κανόνες που έχουν σχεδιαστεί για την καταπολέμηση των «περιστρεφόμενων θυρών», όπου ανώτεροι αξιωματούχοι αναλαμβάνουν θέσεις εργασίας σε τομείς που ρύθμισαν πρόσφατα.
Λογοκρισία
Ωστόσο, εξέφρασαν ανησυχίες για «υπερβολικές και δυσανάλογες» απαντήσεις σε φιλοπαλαιστινιακά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων της λογοκρισίας των φιλοπαλαιστινιακών φωνών ή της άρνησης εισόδου στη χώρα στον Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος είχε προσκληθεί να μιλήσει σε μια τέτοια εκδήλωση, αλλά και της απαγόρευσης διεξαγωγής στο Βερολίνο τον περασμένο Απρίλιο μιας τριήμερης παλαιστινιακής διάσκεψης.
Στη Γαλλία, οι ερευνητές προειδοποίησαν για την αυξανόμενη χρήση της διαδικασίας του άρθρου 49.3 του Συντάγματος για την προώθηση αποφάσεων χωρίς ψήφο (με αφορμή τις διαδηλώσεις για το συνταξιοδοτικό), καθώς και για τους αυξανόμενους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης που εισήχθησαν πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή για την αντιμετώπιση ξένων παρεμβάσεων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας