Η αρχή του τέλους για τις επαναπροωθήσεις;

Ημερομηνία-σταθμός για τις παράνομες πρακτικές της Ελλάδας στο προσφυγικό και ειδικότερα για το άθλιο σύστημα των επαναπροωθήσεων μπορεί να αποδειχτεί η 7η Ιανουαρίου. Σήμερα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ανακοινώνει την απόφασή του για την υπόθεση του τότε 15χρονου Αφγανού G.R.J. ο οποίος μαζί με ακόμα έναν 16χρονο ομοεθνή του έπεσαν θύματα απαγωγής μέσα από το καμπ της Σάμου, για να βρεθούν οχτώ ώρες αργότερα από το λιμενικό της Τουρκίας να πλέουν ακυβέρνητοι στα χωρικά ύδατα της γειτονικής χώρας.

Το περιστατικό συνέβη τον Σεπτέμβριο του 2020 και ήταν μία από τις πλέον τεκμηριωμένες υποθέσεις επαναπροώθησης από τις δεκάδες ή και εκατοντάδες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Παράλληλα, είναι η πρώτη περίπτωση που φτάνει στο τέλος της – και φυσικά τυχόν καταδικαστική απόφαση θα βάλει και επίσημα τέλος στους ισχυρισμούς της κυβέρνησης που αρνείται συστηματικά τη διενέργεια αυτών των επιχειρήσεων.

Τέλος, σε μια ευνομούμενη κοινωνία και σε ένα κράτος δικαίου μια τέτοια απόφαση οφείλει να αποτελέσει για τις αρμόδιες αρχές το έναυσμα για την απονομή δικαιοσύνης και σε εξατομικευμένο επίπεδο, με αναζήτηση ευθυνών από τους ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς αυτής της πράξης που, σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, είναι αστυνομικοί και λιμενικοί οι οποίοι σε συνεργασία απήγαγαν τα ανήλικα και τα εγκατέλειψαν στη θάλασσα μέσα σε μια πλαστική βάρκα, αφού πρώτα τα λήστεψαν και τα βασάνισαν.

Η ιστορία

Τα γεγονότα ξεκίνησαν το πρωί στις 8 Σεπτεμβρίου 2020, όταν μια βάρκα με 18 πρόσφυγες κατάφερε να προσεγγίσει τις ακτές της Σάμου στο ακρωτήρι Πράσο. Οι δύο νεαροί έφυγαν από την ομάδα προκειμένου να αναζητήσουν βοήθεια, ενώ οι άλλοι που έμειναν πίσω επικοινώνησαν με την Aegean Boat Report, η οποία με τη σειρά της κάλεσε το λιμεναρχείο Σάμου, ειδοποιώντας για την παρουσία των 18 στο νησί.

Σε λίγη ώρα εμφανίστηκε σκάφος του Λιμενικού και με τη βοήθεια ενός ακόμη σκάφους που έφτασε αργότερα οι πρόσφυγες συνελήφθησαν και επαναπροωθήθηκαν παράνομα στην Τουρκία. Στη Σάμο, ωστόσο, παρέμειναν οι δύο νεαροί οι οποίοι κατάφεραν να φτάσουν στο καμπ και να εμφανιστούν στις Αρχές, ζητώντας την καταγραφή τους.

Την επομένη το πρωί, όμως, εμφανίστηκαν αστυνομικοί, τους οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα και με το πρόσχημα της καταγραφής τούς επιβίβασαν σε όχημα και στη συνέχεια κατέληξαν στο λιμάνι στο Βαθύ, όπου με τη βία τούς επιβίβασαν σε σκάφος του λιμενικού. Από εκεί το Λιμενικό τούς οδήγησε στα ανοιχτά, όπου πάλι με τη βία τούς πήραν τα κινητά τηλέφωνα και ό,τι άλλο είχαν πάνω τους και τους πέταξαν σε μια πλαστική βάρκα, έξω από τις ακτές της Τουρκίας.

Τα δύο παιδιά βρέθηκαν ώρες αργότερα από την ακτοφυλακή της Τουρκίας να κωπηλατούν με τα χέρια προσπαθώντας να φτάσουν στη στεριά. Στη συνέχεια οδηγήθηκαν σε κέντρο κράτησης όπου συνάντησαν και τους 16 συνεπιβάτες τους, που επίσης είχαν επαναπροωθηθεί με τον ίδιο τρόπο.

Τα παραπάνω γεγονότα έχουν τεκμηριωθεί είτε φωτογραφικά είτε με μαρτυρίες εργαζομένων στο καμπ, που πιστοποιούν την παρουσία των δύο στη Σάμο την παραπάνω ημερομηνία. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Aegean Boat Report, μεταξύ άλλων τεκμηρίων, είχε δημοσιεύσει και βίντεο από κάμερα στις ακτές της Τουρκίας, που κατέγραψε τη στιγμή της εγκατάλειψης των παιδιών στη θάλασσα από το ελληνικό σκάφος, ενώ εισέφερε και στοιχεία για την ταυτότητα του επικεφαλής της επιχείρησης επαναπροώθησης των 16 ατόμων, που μπορούν εύκολα να οδηγήσουν στην αναγνώρισή του.

Στο Στρασβούργο

Η εκδίκαση της υπόθεσης πραγματοποιήθηκε στις 4 Ιουνίου στην έδρα του ΕΔΔΑ στο Στρασβούργο σε μια κατάμεστη αίθουσα και σε μια διαδικασία που κέντρισε το διεθνές ενδιαφέρον, αφού μεταδόθηκε και διαδικτυακά. Εκεί, οι συνήγοροι της χώρας μας, από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ισχυρίστηκαν ότι το οπτικό υλικό δεν είναι αξιόπιστο επειδή δεν διαθέτει μεταδεδομένα, που αποδεικνύουν πότε και πού τραβήχτηκε. Επίσης αμφισβήτησαν τις πληροφορίες που συγκεντρώνονται μέσω πηγών ανοιχτού κώδικα, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς δεν προέρχονται από τους άμεσα εμπλεκόμενους, όπως είπαν, και προέβαλαν την αρνητική απάντηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας που κλήθηκε από την κυβέρνηση να αποφανθεί αν όντως γίνονται επαναπροωθήσεις.

Ο Flip Schüller εκπροσώπησε τον G.R.J. για λογαριασμό της Prakken D’Oliveira Human Rights Lawyers: «Θεωρούμε την Ελλάδα υπεύθυνη διότι, ως κράτος-μέλος της Ε.Ε., είναι υποχρεωμένη να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε αυτή την περίπτωση δεν το έπραξαν, παραβιάζοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα του G.R.J. Δεν μπορείτε απλώς να απελάσετε ανθρώπους σε άλλη χώρα. Πριν κάποιος απελαθεί βίαια, πρέπει να αξιολογηθεί αν χρειάζεται προστασία από το άσυλο και αυτό δεν συνέβη εδώ».

Στο πλευρό του 15χρονου ήταν και το Ολλανδικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, με τον Frank Candel, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου: «Με την υπόθεση αυτή θέλουμε να συμβάλουμε στο να μπει ένα τέλος στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην καταπίεση στα εξωτερικά μας σύνορα. Η παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης από ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. υπονομεύει σοβαρά τις αξίες στις οποίες βασίζεται η Ενωση».

! Σήμερα ανακοινώνεται και η απόφαση για επαναπροώθηση νεαρής γυναίκας πρόσφυγα, τουρκικής καταγωγής, που έφτασε στον Εβρο το 2019 για να ζητήσει άσυλο, αλλά η ΕΛ.ΑΣ. τη συνέλαβε άτυπα, την κράτησε και την επαναπροώθησε μέσω του Εβρου στην Τουρκία, όπου φυλακίστηκε. Η νεαρή γυναίκα εκπροσωπήθηκε από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.