Ποιοι βιάστηκαν να χαρούν με τη δικαστική απόφαση

Με καθυστέρηση 5 χρόνων και σε μια κρίσιμη περίοδο για την ποινική υπόθεση της «αμαρτωλής» σύμβασης «717» και τη διασπάθιση ευρωπαϊκού και δημόσιου χρήματος, το Ελεγκτικό Συνέδριο ακύρωσε απόφαση του 2019 για ανάκληση 2,4 εκατομμυρίων της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Το ποσό αυτό προερχόταν από το Ταμείο Συνοχής της Ε.Ε. και εθνικούς πόρους και αποτελούσε την εικαζόμενη ζημία του Ελληνικού Δημοσίου. Η είδηση διέρρευσε μαζί με την έγγραφη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου προχθές το απόγευμα και σύντομα βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας ως «απόφαση-βόμβα», αμφισβητώντας την ίδια τη νομιμοποιητική βάση του κατηγορητηρίου της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε πανηγυρικό κλίμα εντός της ΕΡΓΟΣΕ για την απόφαση του Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: σύμφωνα με το κατηγορητήριο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, μετά τη σύναψη της σύμβασης οι δύο ιδιωτικές εταιρείες ΤΟΜΗ - ΑLSTOM «χώρισαν αυθαίρετα το έργο μεταξύ τους» και η δεύτερη ανέθεσε την εκπόνηση των τεχνικών μελετών για τα συστήματα σηματοδότησης σε μια τρίτη εταιρεία, η οποία, όπως τονίζουν, «δεν διέθετε την απαιτούμενη ειδική τεχνογνωσία, κατά παράβαση των όρων της Σύμβασης». Η ανάδοχος του έργου, ALSTOM FERROVIARIA S.p.A., δεν εκπόνησε και δεν ενέκρινε τις μελέτες εφαρμογής του συστήματος σηματοδότησης, οι οποίες είχαν ένα εξειδικευμένο αντικείμενο.

Τις μελέτες εφαρμογής τις εκπόνησε η εταιρεία ΚΟΜΕΛ Α. Ε. ως ανεξάρτητος μελετητής. Για αυτή την παράβαση επιβλήθηκε στην ΕΡΓΟΣΕ δημοσιονομική διόρθωση ύψους άνω των 2,4 εκατομμυρίων ευρώ, κατόπιν ελέγχου που διενεργήθηκε το 2018.

Το 2019 -πέντε ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη σύμβαση του 2014- έπειτα από έλεγχο της αρμόδιας Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) εκδόθηκε απόφαση Δημοσιονομικής Διόρθωσης εις βάρος της ΕΡΓΟΣΕ, ποσό που τελικά αφαιρέθηκε από τη συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο έργο και επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή το Ελληνικό Δημόσιο. Πρόκειται για πρόστιμο ισόποσο με τη χρηματοδότηση που είχε λάβει από τα ευρωπαϊκά κονδύλια (2,4 εκατομμύρια).

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στέκεται ιδιαίτερα σε αυτήν τη διορθωτική απόφαση: «Ο πάροχος δάνειας εμπειρίας εταιρεία ALSTOM δεν συμμετείχε, ως όφειλε, στο έργο της Σύμβασης 717 και οι απαιτούμενες τεχνικές μελέτες δεν έφεραν την υπογραφή της, και μετά αναγκάστηκαν οι κατηγορούμενοι αρμόδιοι υπάλληλοι της ΕΡΓΟΣΕ να πράξουν τα αυτονόητα, δηλαδή να υποχρεώσουν την Ανάδοχο Κοινοπραξία να συμμορφωθεί με τους όρους της Διακήρυξης και τις συμβατικές της δεσμεύσεις».

Χρονική συγκυρία

Ωστόσο κατά της δημοσιονομικής αυτής διόρθωσης προσέφυγε η «ΕΡΓΑ ΟΣΕ Α.Ε.» με έφεσή της στο Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο τον Ιούλιο του 2019. Ετσι προέκυψε η συνεδρίαση του 7ου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με προεδρεύουσα την πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου Σωτηρία Ντούνη, στις 16 Ιανουαρίου 2024. Αξιοσημείωτη είναι η χρονική συγκυρία: έναν μήνα νωρίτερα, στις 12 Δεκεμβρίου 2023, γινόταν γνωστό με ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας πως 23 πρόσωπα θα οδηγούνταν ενώπιον της Δικαιοσύνης έπειτα από ποινική δίωξη που άσκησε το ανεξάρτητο όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύστερα από έναν χρόνο ποινικής διερεύνησης. Αυτή την περίοδο συνεχίζονται οι απολογίες των κατηγορουμένων που βαρύνονται με κακουργήματα.

Η απόφαση που δημοσιεύτηκε στις 14 Μαΐου 2024 αναφέρει ρητά ότι «ο ανάδοχος είναι ελεύθερος να συνάπτει δεσμούς με τους φορείς στις δυνατότητες των οποίων στηρίζεται και να επιλέγει τη νομική φύση των δεσμών του με αυτούς, εντούτοις οφείλει να αποδεικνύει ότι όντως έχει στη διάθεσή του τους πόρους των συγκεκριμένων φορέων που δεν του ανήκουν και είναι αναγκαίοι για την εκτέλεση της συγκεκριμένης συμβάσεως».

Μάλιστα συμπληρώνει πως παρέχεται η ευχέρεια «στον αναθέτοντα φορέα [ΕΡΓΟΣΕ] να επέμβει στη μορφή της συνεργασίας μεταξύ του αναδόχου [ALSTOM] και του δανειοπαρόχου του [ALSTOM Ferroviaria], θέτοντας συγκεκριμένους κανόνες, με βάση τους οποίους επιτρέπεται ο ανάδοχος να στηριχθεί στις δυνατότητες του δανειοπαρόχου και να έχει στη διάθεσή του τους αναγκαίους δάνειους πόρους, υπό τον όρο, όμως, και στον βαθμό, πάντως, που μια τέτοια απαίτηση του αναθέτοντος φορέα συνδέεται με το αντικείμενο της σύμβασης και είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας».

Kατά τους δικαστές, αφού η θυγατρική της ALSTOM δεν αρνήθηκε, αλλά συνυπέγραψε τις μελέτες της ΚΟΜΕΛ αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την ορθότητά τους, είχε συμμετοχή στην υλοποίησή τους και «δεν τεκμηριώνεται ούτε αποδεικνύεται επομένως η βασιμότητα της αποδιδόμενης παράβασης». Τότε γιατί η ίδια η ΕΔΕΛ μετά τον έλεγχό της αναρωτιόταν γιατί -αφού την εμπειρία την έδινε η εταιρεία ALSTOM FERROVIARIA S.p.A.- δεν έκανε εκείνη τις μελέτες εφαρμογής, αλλά χρειάστηκε να πάει σε κάποιον τρίτο εκτός από τα μέλη της αναδόχου;

Τι σημαίνει η απόφαση για την ποινική διερεύνηση της υπόθεσης που χειρίζονται η Ευρωπαία Εισαγγελέας Πόπη Παπανδρέου και η Ευρωπαία Ανακρίτρια Χριστίνα Σαλάππα; Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με το κατηγορητήριο της Ε.Ε. η ζημία σε βάρος της Ε.Ε. και του Ελληνικού Δημοσίου ξεπερνά κατά πολύ τα 2,4 εκατομμύρια ευρώ που ήταν το αντικείμενο συζήτησης του 7ου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η ζημία ξεπερνά τα 15,6 εκατομμύρια ευρώ, ενώ από αυτά ποσό 9,5 εκατομμυρίων ευρώ είναι η οικονομική ζημία που προκλήθηκε από την 1η συμπληρωματική σύμβαση που υπεγράφη -χωρίς διαγωνισμό- το 2021 και αποτέλεσε, κατά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, «παράνομη και αντισυμβατική» πρόσθετη δαπάνη.