Ο κ. Δημητριάδης απών, η αλήθεια των ειδικών παρούσα

Στην κρίση των δικαστών του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών βρίσκεται πλέον μετά τη χθεσινή εκδίκαση η αγωγή SLAPP του Γρηγόρη Δημητριάδη εναντίον της «Εφ.Συν.», των Reporters United και του δημοσιογράφου και θύματος των υποκλοπών, Θανάση Κουκάκη, σε μια υπόθεση που όχι μόνο αποτελεί μείζον πολιτικό θέμα αλλά βρίσκεται στην καρδιά του κράτους δικαίου στη χώρα.

Ο ανιψιός και πρώην γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού αξιώνει συνολικά εξοντωτική αποζημίωση ύψους 550.000 ευρώ για τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα του Ιουνίου και του Αυγούστου 2022, που ανέδειξαν τις επιχειρηματικές και εταιρικές σχέσεις εμπλεκόμενων εταιρειών και προσώπων ως προς τη διακίνηση του κακόβουλου λογισμικού Predator.

(«Ο Μεγάλος Ανιψιός κι ο Μεγάλος Αδερφός», 3 Ιουνίου 2022, «Μεσοτοιχία Μαξίμου με Predator», 4 Αυγούστου 2022).

Δεκάδες αλληλέγγυοι και δημοσιογράφοι από διάφορα ΜΜΕ στάθηκαν χθες στο πλευρό της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας έξω από τα δικαστήρια της Ευελπίδων, ενώ ο κ. Δημητριάδης, αν και ενάγων, επέλεξε να μην παραστεί στο δικαστήριο και να εκπροσωπηθεί από δύο πληρεξούσιους δικηγόρους του. Κατέφυγε στη μαρτυρία μιας συνεργάτιδάς του στο δικηγορικό γραφείο του, η οποία όμως αδυνατούσε να δώσει σαφείς απαντήσεις, προτιμώντας το «δεν γνωρίζω» σε ερωτήσεις των δικηγόρων υπεράσπισης που αφορούσαν τον πυρήνα της υπόθεσης και τις σχέσεις του κ. Δημητριάδη με τις εταιρείες που έφεραν, εμπορεύτηκαν και διακίνησαν το Predator στην Ελλάδα.

«Τα δημοσιεύματα είναι εξαιρετικά προσεκτικά, θα τα έδειχνα στους φοιτητές μου ως υπόδειγμα κειμένου που δεν μπορεί να θεωρηθεί δυσφημιστικό» | Νίκος Αλιβιζάτος

Ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Νίκος Αλιβιζάτος, ως μάρτυρας υπεράσπισης, ήταν ο κατ’ εξοχήν ειδικός για να επισημάνει στο δικαστήριο την αξία της ελευθερίας του Τύπου και της δημοσιογραφικής κριτικής. Ετσι, ήταν ξεχωριστής βαρύτητας η στιγμή που στο πλαίσιο της κατάθεσής του διαβεβαίωσε «με απόλυτη επαγγελματική συνείδηση» πως τα ρεπορτάζ που μπήκαν στο στόχαστρο της αγωγής ήταν «εξαιρετικά γραμμένα». «Τα δημοσιεύματα είναι εξαιρετικά προσεκτικά, αν ήθελα να δείξω στους φοιτητές μου (στο Τμήμα ΜΜΕ όπου δίδασκε) ένα δημοσίευμα που δεν μπορεί να θεωρηθεί δυσφημιστικό, θα έδειχνα αυτό», συμπλήρωσε χαρακτηριστικά.

Επισήμανε πως τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα αναφέρονται σε γεγονότα που δεν διέψευσε η άλλη πλευρά. Υπογράμμισε πως συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Μετά το δεύτερο δημοσίευμα στις 4/8/2022, το οποίο οδήγησε στην υποβολή της αγωγής, μία μέρα αργότερα, ακολούθησε η παραίτηση του Γρ. Δημητριάδη από τα καθήκοντά του: «Η αγωγή υπεβλήθη στις 4 Αυγούστου και η παραίτηση έγινε την επόμενη μέρα. Είναι σαν να έχει αποδεχθεί την υποψία των γεγονότων. Το μόνο επιλήψιμο μέσα σε πάρα πολλά εισαγωγικά θα μπορούσε να θεωρηθεί το εξώφυλλο. Αφού όμως την επομένη παραιτείται, είναι δυνατόν να λέμε ότι δεν υπάρχει κάτι επιλήψιμο;» είπε ο μάρτυρας. Υπενθύμισε μάλιστα -ύστερα από σχετική ερώτηση των συνηγόρων του Γρ. Δημητριάδη- πως ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο προεκλογικό debate του Μαΐου 2023 ομολογούσε την ύπαρξη «σκανδάλου» των υποκλοπών, χαρακτηρίζοντάς το «σκιά για το κράτος δικαίου» και για την κυβέρνηση.

Eντύπωση προκάλεσε το γεγονός πως, αν και επιχείρησε να μιλήσει για το συστηματικό φαινόμενο της φίμωσης του δημοσιογραφικού έργου, ο πρόεδρος της έδρας Γ. Σερετίδης διέκοπτε συνεχώς τον κορυφαίο συνταγματολόγο, ειδικά όταν αναφερόταν στη βιομηχανία αγωγών με σκοπό τον εκφοβισμό (SLAPPs). «Εχετε μια δυσανεξία να ακούσετε τον μάρτυρα», σχολίασε ο δικηγόρος της «Εφημερίδας των Συντακτών», Διονύσης Λιβιεράτος.

Στο δικαστήριο κατατέθηκε και ένορκη κατάθεση του συνταγματολόγου και πρώην υπουργού, Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος ανέφερε ρητά πως οι δημοσιογράφοι «ανταποκρίθηκαν στην υποχρέωση ενημέρωσης της κοινής γνώμης για υπόθεση μείζονος θεσμικού ενδιαφέροντος» και το δημοσιογραφικό τους έργο έγινε ύστερα από «λεπτομερή έρευνα, χωρίς υπέρβαση των κανόνων δεοντολογίας και χωρίς φραστικές υπερβολές, λαμβανομένης υπόψη της πρακτικής του εγχώριου και ευρωπαϊκού δημοσίου λόγου». «Οταν έχει σχηματιστεί αυτή η δημόσια εικόνα [...] είναι προφανές ότι οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης που ασχολήθηκαν με την αποκάλυψη της υπόθεσης και με την αρχική δημοσιογραφική έρευνα, με τα ρεπορτάζ, τα σχόλια, τα ερωτήματα και εν γένει τα δημοσιεύματά τους προσπάθησαν να ενημερώσουν [...] Συνεπώς ενήργησαν στο πλαίσιο του εύλογου ενδιαφέροντός τους και του λειτουργήματός τους [...]».

Κατάθεση-φωτιά

O δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου προχώρησε σε μια συγκλονιστική και απολύτως τεκμηριωμένη κατάθεση, αφού έδωσε τη δική του ματιά και κυρίως τις πληροφορίες που επιβεβαίωσε η δημοσιογραφική έρευνα την οποία πραγματοποίησε για δύο χρόνια μαζί με τη δημοσιογράφο Ελίζα Τριανταφύλλου (InsideStory). Υπογράμμισε ότι γεγονότα και συνδέσεις μεταξύ προσώπων που έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην υπόθεση των υποκλοπών αργότερα επιβεβαιώθηκαν και η δημοσιογραφική έρευνα που ακολούθησε ανέδειξε πολύ περισσότερα στοιχεία.

«Ο οδηγός του Μπίτζιου έκανε αγοραπωλησίες εταιρειών με τον γ.γ. του πρωθυπουργού» | Τάσος Τέλλογλου

Σε ερώτηση του προέδρου για το αν θεωρεί πως τα δημοσιεύματα ήταν επαρκώς τεκμηριωμένα, ο ίδιος υπογράμμισε: «Δεν έχεις όλες τις αποδείξεις την ίδια στιγμή. Σας θυμίζω ότι ο πρωθυπουργός και ο κ. Δημητριάδης για την περίπτωση Κουκάκη επικαλέστηκαν χαρτί της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, που δεν άξιζε καν για χαρτί τουαλέτας. Το επικαλέστηκε στη Βουλή, ενώ είχε παραιτηθεί ο κ. Δημητριάδης. Αυτό το χαρτί δεν είχε καν τους τραπεζικούς λογαριασμούς των επίμαχων εταιρειών. Τόσα μπορούσαμε να βρούμε τότε, αυτές τις συνδέσεις κάναμε».

Συμπλήρωσε πως ο κ. Δημητριάδης «ήταν ο δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος του κράτους τότε. Η αγωγή ξεκινά σε ενεστώτα χρόνο. “Είμαι ο διευθυντής της γενικής γραμματείας του πρωθυπουργού”, γράφει στις 4 Αυγούστου. Την ίδια μέρα ο κ. Φέλιξ Μπίτζιος πούλησε προχρονολογημένα το μερίδιο που είχε στην Intellexa [...] Είναι υποχρέωση του δημοσιογράφου στοιχεία -ακόμη και συμπτώσεις να είναι- να τα αναδείξει».

Ειδική αναφορά έκανε στα πρόσωπα-κλειδιά που συνέδεαν τον κ. Μπίτζιο με τον κ. Δημητριάδη. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στον Κωνσταντίνο Μπαζιώτη, ο οποίος, σύμφωνα με τη δημοσιογραφική έρευνα, πούλησε την εταιρεία Canalis στον κ. Δημητριάδη κι εργαζόταν επί σειρά ετών σε δύο εταιρείες που σχετίζονταν άμεσα με τον Φέλιξ Μπίτζιο. Η σύνδεση μεταξύ των προσώπων αναφερόταν στο ρεπορτάζ που προηγήθηκε της παραίτησης του Γρηγόρη Δημητριάδη. «Ο κ. Μπαζιώτης ήταν οδηγός του κ. Μπίτζιου, που δεν λάμβανε περισσότερα από 15.000 ευρώ τον χρόνο, αλλά είναι αυτός που πουλάει την εταιρεία (σ.σ. Canalis) στον κ. Δημητριάδη. Είναι δυνατόν ο οδηγός του κ. Μπίτζιου να συνδιαλέγεται με το πρωθυπουργικό γραφείο;» αναρωτήθηκε.

Ο Τ. Τέλλογλου αναφέρθηκε και στη σύνδεση της εταιρείας Krikel του επιχειρηματία Γιάννη Λαβράνου με την ΕΥΠ: «Η εταιρεία αυτή προσπάθησε να κάνει εξαγωγές στην Ελλάδα. Για να κάνει εξαγωγή έπρεπε να πάρει την άδεια της ΕΥΠ και της γραμματείας Εξοπλιστικών Προγραμμάτων του υπουργείου Εθνικής Αμύνης και του υπουργείου Εξωτερικών. Χωρίς την άδεια του πρωθυπουργού αυτές οι εξαγωγές δεν μπορούσαν να γίνουν», τόνισε και συμπλήρωσε πως, όσον αφορά το ποινικό σκέλος της υπόθεσης, καταθέσεις υπαλλήλων του υπουργείου Εξωτερικών αναφέρουν ότι η γραμματέας του κ. Μπίτζιου, η κ. Κατσούδα, έκανε αίτηση για να γίνει εξαγωγή στο εξωτερικό για λογαριασμό και της εταιρείας του κ. Μπίτζιου (Intellexa) και της εταιρείας του κ. Λαβράνου (Krikel)».

Πρόσθεσε ότι το Predator είναι τόσο ακριβό και τόσο περίπλοκο λογισμικό που αξιοποιείται σχεδόν αποκλειστικά από κράτη (και όχι από ιδιώτες) και πως, αν το μέγαρο Μαξίμου έχει χρησιμοποιήσει το Predator ως εργαλείο παρακολούθησης, είναι αδύνατον ο Γρηγόρης Δημητριάδης να μην το γνωρίζει, αφού ήταν ο καθ’ ύλην αρμόδιος. «Ο ίδιος πήρε δικαίωμα υπογραφής το 2021 για μια σειρά από ζητήματα που αφορούσαν την ΕΥΠ, όπως τα μυστικά κονδύλια της υπηρεσίας που, παρεμπιπτόντως, αυξήθηκαν από τα 14 εκατομμύρια το 2020 στα 27 εκατομμύρια το 2021». Συμπλήρωσε μάλιστα πως ο κ. Κοντολέων, πρώην διοικητής της ΕΥΠ, ο οποίος παραιτήθηκε την ίδια μέρα με τον κ. Δημητριάδη από τα καθήκοντά του, πάντα λειτουργούσε σε συνεννόηση με το γραφείο του πρωθυπουργού, αφού ζητούσε άδεια από τον Δημητριάδη «ακόμη και για ελάσσονες αποφάσεις».

Ο μάρτυρας σημείωσε πως «η Ιntellexa δεν θα μπορούσε να εγκατασταθεί στην Ελλάδα χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης. Ποιος ήταν υπεύθυνος για τις τεχνικές που θα χρησιμοποιούσαν οι μυστικές υπηρεσίες στη δράση τους; Ο κ. Δημητριάδης αποφάσιζε. [...]. Είχε την πολιτική αποκλειστική ευθύνη. Ο πρώτος στον οποίο θα έπεφταν τα φώτα θα ήταν εκείνος. Υπήρχαν στοιχεία από τον Ιούνιο του 2022 για χρήση spyware στην Ελλάδα», συμπλήρωσε.

Αναφερόμενος στον Θανάση Κουκάκη, το πρώτο -γνωστό- θύμα του Predator στη χώρα, ανέβασε τους τόνους: «Καμία εφημερίδα δεν έγραφε τίποτα τότε για την παρακολούθηση του Κουκάκη, και όταν τελειώσει αυτή η δίκη, μπορώ να σας πω γιατί δεν έγραφαν και ποιος έπαιρνε τηλέφωνο στα γραφεία τους για να μη γράφει. Και δεν μπήκε στο κάδρο μέχρι την παρακολούθηση Ανδρουλάκη», σημείωσε, με τους δικηγόρους τού ενάγοντος να μη ρωτούν παραπάνω σχετικά.

Παραθέτοντας τη δική του προσωπική εμπειρία, υπογράμμισε εμφατικά πως ήταν υπό παρακολούθηση από την αστυνομία: «Στο διάστημα που εμείς κάναμε την έρευνά μας, είχαμε τη μισή ασφάλεια από πίσω μας. Στο πάρκινγκ, στα σπίτια μας, στα ραντεβού μας. Δεν νομίζω ότι την έστειλε ο κ. Μπίτζιος. Δεν λέω ότι την έστειλε ο κ. Δημητριάδης. Αλλά σίγουρα την έστειλε κάποιος που μπορούσε να το κάνει», είπε ο μάρτυρας.

Κλειώ Παπαπαντολέων (συνήγορος των R.U.): Θα ξανάγραφε κάποιος δημοσιογράφος εύκολα μετά από μια τέτοια αγωγή;
Τασος Τέλλογλου: Φυσικά θα το σκεφτόταν να ξαναγράψει ένα ρεπορτάζ, γι’ αυτό γίνονται αυτές οι αγωγές.

Ενορκη βεβαίωση έδωσε και η ειδική γραμματέας στο Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ, Μάχη Νικολάρα, η οποία τόνισε πως τα επίδικα άρθρα «χαρακτηρίζονται από νηφαλιότητα και μέτρο ως προς το ύφος τους, ακρίβεια και τεκμηρίωση ως προς τα γεγονότα, ενώ έχουν συνταχθεί κατά τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας».

● Ο κ. Δημητριάδης έχει ασκήσει και δεύτερη αγωγή με την οποία ζητάει περίπου 3,3 εκατ. ευρώ από την «Εφ.Συν.» και τους Reporters United για τα δημοσιεύματα που αποκάλυπταν SMS παγίδευσης στόχων παρακολούθησης, τα οποία εμφανίζονταν να προέρχονται από το κινητό του ως ευχαριστήριες απαντήσεις σε ευχές για τη γιορτή του. Η δεύτερη αγωγή αναμένεται να εκδικαστεί στις 5 Δεκεμβρίου.