Ακριβώς 30 χρόνια συμπληρώνονται αύριο, 15 Ιουνίου του 2024, από τον θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι, 30 χρόνια πυκνά σε πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, κρίσεις, μια πανδημία... Χρόνια αρκετά ανατρεπτικά και για το πολιτιστικό τοπίο, πολύ ανατρεπτικά για τον δημόσιο χώρο. Είναι αυτή η συμπύκνωση του χρόνου που κάνει σχεδόν δύσκολη τη συνειδητοποίηση ότι ο Χατζιδάκις, ο λόγος του αλλά και η στάση του και η αισθητική του στα πράγματα απουσιάζουν ήδη 30 χρόνια από τον δημόσιο βίο; Πάντως αυτή η επέτειος, που συμπίπτει και με την άλλη των 50 χρόνων από τη Μεταπολίτευση και την αποκατάσταση της δημοκρατίας τον Ιούλιο του 1974, μας κινητοποίησε. Θελήσαμε να αφιερώσουμε ολόκληρο το σαββατιάτικο ένθετο των «Νησίδων» στον Χατζιδάκι όχι με διάθεση μνημόσυνου (που υπαινίσσεται το τετελεσμένο, άρα δεν ισχύει στην περίπτωση Χατζιδάκι), αλλά σίγουρα με διάθεση καταγραφής και μάλιστα με τη χρονική απόσταση που επιτρέπει πια σε φίλους και συνεργάτες του ή μελετητές του έργου του να εντοπίζουν την ουσία – απομακρυσμένη από το σοκ του πένθους.
Εγραψαν πολλοί και πολύ ενδιαφέροντα κείμενα σε αυτό το αφιέρωμα – και κανείς διεκπεραιωτικά ή τυπικά. Στο αφιέρωμά μας γράφουν και δύο πολιτικοί με ιδεολογικές καταβολές, βιώματα και πορεία εκ διαμέτρου αντίθετα μεταξύ τους: κι ωστόσο ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και η τέως γ.γ. του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, συγκλίνουν στην αποτίμηση του έργου και της προσωπικότητας του Χατζιδάκι. Το ίδιο και ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και Πολιτισμού επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και αρθρογράφος πλέον των «Νησίδων», Νίκος Ξυδάκης.
Στον τομέα της έρευνας που αφορά τον βίο και το έργο του Χατζιδάκι σημαντικότατη είναι η συμβολή του φιλόλογου και μελετητή της μουσικής Σπύρου Αραβανή που μας παραχώρησε την πρόσφατα εμπλουτισμένη και εμπεριστατωμένη έρευνά του για «Το Στιχουργικό Σύμπαν» του Χατζιδάκι. Μια ελάχιστα γνωστή πτυχή του βίου του Χατζιδάκι μάς αποκαλύπτει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας βιβλίων έρευνας, Γιώργος Αλλαμανής: τις «Αγνωστες μουσικοκριτικές του 23χρονου Μάνου».
Γράφουν βέβαια ακόμα δημιουργοί ή δημοσιογράφοι που υπήρξαν στενοί συνεργάτες του ή και κάποιοι από αυτούς φίλοι του: Μιχάλης Γρηγορίου, Γιώργος Κουρουπός, Νίκος Κυπουργός, Δημήτρης Βερνίκος, Γιώργος Μητρόπουλος, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Τάσος Βρεττός. Ή άλλοι που διασταυρώθηκαν μαζί του σε συναντήσεις που τους καθόρισαν στη μετέπειτα πορεία τους, είτε στις τέχνες, όπως συνέβη με τον στιχουργό Κώστα Φασουλά, είτε στον τρόπο που άσκησαν το επάγγελμά τους, όπως συνέβη στον δημοσιογράφο και σημερινό διευθυντή των μουσικών ραδιοφώνων της ΕΡΑ, Φώτη Απέργη. Αλλά και η Μαρία Ματέ, στενή συνεργάτριά του επί χρόνια, μας χαρίζει ένα προνόμιο, αφού πρώτη φορά γράφει για εκείνον. Και άλλοι ακόμα: ο κατεξοχήν ερευνητής της ελληνικής δισκογραφίας Πέτρος Δραγουμάνος «αποκωδικοποιεί» τις «Φωνές στα τραγούδια του», ο στιχουργός και μελετητής του λαϊκού τραγουδιού Κώστας Μπαλαχούτης φωτίζει τη σχέση του με το λαϊκό και θυμίζει τους δεξιοτέχνες του μπουζουκιού που συνεργάστηκαν μαζί του. Ο μουσικοκριτικός Γιάννης Σβώλος κάνει έναν καίριο απολογισμό («Τι απομένει από τον Μάνο Χατζιδάκι;»), η πανεπιστημιακός Βαρβάρα Ρούσσου προσεγγίζει το ποιητικό του έργο και ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μπελεγρής αποτιμά την ειδική βαρύτητα των σχολίων του.
Μια έκπληξη, επίσης: ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μάς λέει για εκείνη τη συνάντηση στο Παγκράτι που «γέννησε» την ιστορική παράσταση της Ομάδας Εδάφους «Ενός λεπτού σιγή».
Φτιάξαμε αυτό το αφιέρωμα συγκινημένοι. Ακόμα περισσότερο όταν η ζωγράφος Κλεοπάτρα Δίγκα μάς εμπιστεύτηκε να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά δημοσίως ένα έργο της που απεικονίζει τον Χατζιδάκι – γράφοντας και την ιστορία αυτού του πίνακα. Και η ποιήτρια και στιχουργός Αγαθή Δημητρούκα μάς έκανε ένα απρόσμενο «δώρο» ανταποκρινόμενη στην πρόσκλησή μας μ’ ένα καινούργιο ποίημα που συνοψίζει τον άνθρωπο, την εποχή και το αίσθημα: «Να χάνεται η μιλιά στον ουρανό;»
Ευχαριστούμε όλους όσοι συνυπογράφουν αυτό το αφιέρωμα, όχι μόνο γιατί καθένας τους φώτισε και μια διαφορετική πλευρά αυτής της πολυσύνθετης, σκεπτόμενης και διαρκώς παλλόμενης προσωπικότητας, αλλά και γιατί αποδεικνύουν ο καθένας από τη θέση του πως τουλάχιστον αυτή η συγκεκριμένη «μιλιά», στην οποία αναφέρεται η Αγαθή, επ’ ουδενί χάθηκε.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας