Το VAR «ευνούχισε» τους διαιτητές!

Μια φορά κι έναν καιρό, το ποδόσφαιρο ήταν απλό στους κανονισμούς του. Σε περίπτωση αμφιβολίας στο οφσάιντ, η φάση δινόταν υπέρ του επιτιθέμενου, ενώ για την υπόδειξη πέναλτι για χέρι έπρεπε να υπάρχει πρόθεση. Κανονισμοί κατανοητοί, τους οποίους καταλάβαιναν και οι ποδοσφαιριστές και οι θεατές, οι μεγάλοι και τα παιδιά.

Οταν εμφανίζονταν προβλήματα, οι άνθρωποι του αθλήματος τα αντιμετώπιζαν. Για παράδειγμα, όταν οι πάσες των αμυντικών προς τον τερματοφύλακά τους σκανδαλωδώς καθυστερούσαν το παιχνίδι, τότε άλλαξε ο κανονισμός και απαγορεύτηκε στον γκολκίπερ να πιάνει την μπάλα με τα χέρια όταν δεν βρίσκονταν υπό πίεση ο ίδιος ή οι αμυντικοί του. Και, όταν το επέτρεψε η τεχνολογία, εφαρμόστηκε ο ηλεκτρονικός έλεγχος της γραμμής του γκολ, προκειμένου να εξακριβωθεί αν μπήκε γκολ ή όχι. Ηταν η τέλεια λύση για να εξαφανιστούν από το ποδόσφαιρο τα γκολ-φαντάσματα, που δίνονταν ενώ δεν είχαν περάσει τη γραμμή (βλ. Τζεφ Χερστ στον τελικό του Μουντιάλ 1966 εναντίον της Γερμανίας) ή δεν δίνονταν ενώ είχαν μπει στο τέρμα (βλ. Φρανκ Λάμπαρντ στο Μουντιάλ 2010 στο ματς της φάσης των 16, επίσης κατά της Γερμανίας).

Και ενώ το ποδόσφαιρο πορευόταν με τους παραδοσιακούς του κανονισμούς, ήρθε η τεχνολογία να αλλάξει το τοπίο. Οι ιθύνοντες του αθλήματος ζήλεψαν την εφαρμογή του βίντεο στο μπάσκετ ή στο αμερικανικό ποδόσφαιρο και ονειρεύτηκαν ένα ποδόσφαιρο όπου το οφσάιντ δεν θα είναι πλέον θέμα διένεξης και όπου μια δεύτερη ματιά θα ξεκαθάριζε όλες τις αμφισβητούμενες φάσεις μέσα στην περιοχή.

Κάπως έτσι λοιπόν μπήκε στη ζωή μας το VAR. Και την έκανε πιο πολύπλοκη. Ηταν σαν να διαπίστωσαν ξαφνικά τα κεφάλια του ποδοσφαίρου ότι δεν είναι όλα τα χέρια ίδια μέσα στην περιοχή, ότι δεν είναι όλες οι φάσεις ίδιες. Κάποτε ο διαιτητής καλούνταν να χρησιμοποιήσει την κρίση του και να εφαρμόσει το γράμμα και το πνεύμα του νόμου, με το δεύτερο να προτάσσει την ύπαρξη πρόθεσης: ήτοι, πρώτον, αν πηγαίνει το χέρι προς την μπάλα, δεύτερον, αν η απόσταση είναι τόσο μικρή που δικαιολογεί την ακούσια επαφή και, τρίτον, πού βρίσκονται τα χέρια.

Τώρα οι διαιτητές και οι βοηθοί τους καλούνται κάθε χρόνο σε ειδικά σεμινάρια που αλλάζουν -ξανά και ξανά- το ίδιο το γράμμα του νόμου. Και να το σώμα που γίνεται αφύσικα μεγάλο ή το χέρι που σηκώνεται πάνω από τον ώμο ή η περιοχή μεταξύ ώμου και μασχάλης που θεωρείται αθώα...

Θα περίμενε κανείς ότι η ύπαρξη του βοηθήματος του VAR θα έκανε ευκολότερη τη ζωή των διαιτητών. Οτι η γνώση πως υπάρχει η δυνατότητα να προληφθεί ή να διορθωθεί λανθασμένο σφύριγμα θα αφαιρούσε το άγχος τους και θα τους έδινε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Ομως συμβαίνει το ανάποδο. Οσο περνούν τα χρόνια, ελλείπουν προσωπικότητες από τον χώρο της διαιτησίας. Και αυτό εισπράττεται από το κοινό, που αντιμετωπίζει με ολοένα και μεγαλύτερη καχυποψία τους ανθρώπους με τη σφυρίχτρα και -σε προχωρημένες περιπτώσεις- τους θεωρεί άβουλα όντα που εξυπηρετούν συμφέροντα.

Η αλήθεια είναι ότι οι διαφωνίες για το τι συμβαίνει μέσα στην περιοχή και για το αν μια φάση είναι πέναλτι ή όχι δεν θα σταματήσουν ποτέ. Οπως δεν θα σταματήσουν και οι συζητήσεις περί του αν ένας επιθετικός σε θέση οφσάιντ επηρεάζει τη φάση του γκολ που πέτυχε συμπαίκτης του. Σπάνια υπάρχουν αντικειμενικές ερμηνείες σε τέτοια ζητήματα, όσους κανονισμούς κι αν αλλάξει κανείς για να ορίσει τι είναι χέρι και τι όχι, όσα υποδεκάμετρα και αν καταγράψουν την απόσταση και τη γωνία των χεριών από το σώμα... Κάποτε, όταν ζητήθηκε η άποψή του για μια αμφισβητούμενη φάση, ο Ερνέστο Βαλβέρδε είχε πει το αποστομωτικό: «Στη δική μας περιοχή δεν είναι πέναλτι, στη δική τους είναι!».

Ετσι, παρά την εισαγωγή του VAR στη ζωή μας, τα λάθη θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι πίσω από το VAR και οι δικές τους ερμηνείες καθορίζουν το αν είναι πραγματικό βοήθημα ή όχι. Ομως υπάρχει μια πλευρά της τεχνολογίας αυτής που θα έπρεπε να είναι αδιαμφισβήτητη. Κι αυτή είναι το οφσάιντ. Εκεί δεν υπάρχει υποκειμενική ερμηνεία, αλλά ξεκάθαρες θέσεις των παικτών στον αγωνιστικό χώρο, γραμμές και ευθείες που καθορίζουν ακόμα και το χιλιοστό.

Για τον λόγο αυτό, το γκολ της Λίβερπουλ επί της Τότεναμ που εσφαλμένα ακυρώθηκε ως οφσάιντ πριν από δύο εβδομάδες θεωρείται το χειρότερο σφάλμα του VAR από τον καιρό που εφαρμόστηκε. Γιατί έδειξε θέμα ελαττωματικής συνεννόησης και έλλειψης κοινού νου μεταξύ των διαιτητών στον αγωνιστικό χώρο και αυτών στο δωματιάκι με τις οθόνες.

Ο διαιτητής και ο βοηθός του δεν κατακύρωσαν αρχικά το γκολ του Λουίς Ντίαζ θεωρώντας ότι υπήρχε οφσάιντ. Οι άνθρωποι στο VAR είδαν και ξαναείδαν τη φάση και είπαν «ολοκληρώθηκε ο έλεγχος», θεωρώντας ότι ο διαιτητής είχε μετρήσει το γκολ, κάτι που αποδείχθηκε και στην οθόνη καθώς δεν υπήρχε οφσάιντ. Ο διαιτητής εξέλαβε το «ολοκληρώθηκε ο έλεγχος, όλα καλά» ως μη αλλαγή του σφυρίγματός του και συνέχισε τον αγώνα χωρίς να μετρήσει το γκολ.

Οταν στο VAR κατάλαβαν το λάθος, φώναξαν στον διαιτητή να σταματήσει το παιχνίδι, να δώσει το γκολ στη Λίβερπουλ και, κατόπιν, σέντρα για τους παίκτες της Τότεναμ. Ομως αυτός είπε «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε πλέον»!

Αλλη μία απόδειξη ότι η νέα γενιά διαιτητών, στην πλειονότητά της, δεν διαθέτει την προσωπικότητα των παλαιότερων και ενίοτε, με το «μαξιλαράκι» του VAR διαθέσιμο, αμελεί να χρησιμοποιήσει ευθυκρισία και λογική στις αποφάσεις της. Το χειρότερο μάλιστα; Χαρακτηρίζεται από την παντελή απουσία αντανακλαστικών για τη διόρθωση ενός σοβαρού και προφανούς λάθους, μολονότι της δίνεται η δυνατότητα...