Οταν οι Αυστριακοί έκλεισαν τα σύνορα και στους Ελληνες

Είναι νωπή στη μνήμη μας η απόφαση των Αυστριακών να κλείσουν τα σύνορά τους για να σταματήσουν πλήρως τη ροή προσφύγων προς την Ευρώπη.

Ομως, κάποτε, στη θέση αυτών των προσφύγων από τη Συρία, το Αφγανιστάν ή το Ιράκ βρίσκονταν Ελληνες, που έφευγαν κυνηγημένοι από τη χώρα και τότε η Αυστρία κρατούσε και πάλι κλειστά τα σύνορά της…

Εμφανής πρόθεση των Αυστριακών ήταν να αναγκάσουν τους Ελληνες να επιστρέψουν πίσω, αδιαφορώντας εάν τους περίμενε βέβαιος θάνατος από τους Τούρκους κατακτητές.

Αυτή η άγνωστη πτυχή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 αποκαλύφθηκε από τον Γάλλο φιλέλληνα διπλωμάτη Κλοντ Ντενίς Ραφενέλ (C.D. RAFFENEL), ο οποίος στο βιβλίο του «Ιστορικά Γεγονότα στην Ελλάδα» («L’Histoire Des Evenements De La Grece», τόμος 2ος), που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1824 και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, διασώζει το απαράδεκτο έγγραφο με τις διαταγές του Μέτερνιχ.

Για την ύπαρξη αυτού του εγγράφου, που η έκδοσή του τοποθετείται μετά την αποτυχημένη επανάσταση στη Θεσσαλία, έγραψε για πρώτη φορά ο Β. Καλογιάννης στο περιοδικό «Νέα Εστία» (τεύχος 834, 1η Απριλίου 1962, σελ. 435-436).

Η επανάσταση στη Θεσσαλία ξεκίνησε στις 7 Μαΐου 1821, από χωριά του Πηλίου, των οποίων οι κάτοικοι ενθαρρύνθηκαν από την έλευση πλοίων από την Υδρα.

Ωστόσο, οι Τούρκοι, που είχαν ισχυρές δυνάμεις στη Λάρισα, έστειλαν πολύ στρατό με επικεφαλής τον Δράμαλη για να καταπνίξει την επανάσταση.

Η πολιορκία του κάστρου του Βόλου από τους επαναστάτες, ο τραυματισμός των αρχηγών τους και η αποχώρηση των υδραίικων πλοίων από την περιοχή του Βόλου οδήγησαν το εγχείρημα σε αποτυχία. Η εκδίκηση του ∆ράμαλη υπήρξε σκληρότατη.

Ετσι, πολλοί Θεσσαλοί, ανάμεσα σε άλλους Ελληνες, «φεύγοντας του Μαύρου το μαχαίρι, προσέφυγαν πριν και μετά το 1821 στην ξενιτειά, απ’ όπου φυσικά δεν έπαψαν να αγωνίζονται τον υπέρ πάντων αγώνα για τον ξεσκλαβωμό του Γένους».

Ομως, ο ακραίων συντηρητικών πεποιθήσεων Αυστριακός πρίγκιπας Μέτερνιχ και η ανθελληνική Ιερά Συμμαχία αποφάσισαν να κλείσουν τα σύνορα για τους Ελληνες.

Το έγγραφο

Αυτό αποκαλύπτεται με το έγγραφο που διασώζει ο Γάλλος διπλωμάτης Ραφενέλ, έχει ημερομηνία 9 Οκτωβρίου 1821 και υπογράφει ο γενικός διοικητής της Τεργέστης βαρόνος Ντε Σπίγκελφελντ (Spiegelfeld).

Σε αυτό το έγγραφο (σε μετάφραση Β. Καλογιάννη, περιοδικό «Νέα Εστία») αναφέρονται τα εξής:

«Προς το Ανώτερο Εμπορικό Επιμελητήριο της Τεργέστης

Η Υψηλή θέλησις της Αυτού Μεγαλειότητας του Αυτοκράτορος και Βασιλέως [της Αυστροουγγαρίας] είναι ότι οι Ελληνες φυγάδες [πρόσφυγες] που έλαβαν μέρος στην εξέγερση των τούρκικων επαρχιών, δεν δύνανται πλέον στο μέλλον να εγκαθίστανται στα Βασίλειά του.

Κατά συνέπεια δεν θάναι πια επιθυμητοί, και τα Εμπορικά Ιδρύματα οφείλουν από τούδε και στο εξής να τους αρνούνται τη διέλευση για τα αυστριακά κράτη.

Εν συνεχεία μιας προσφάτως ληφθείσης αποφάσεως της εξοχότητός του του Καγκελλαρίου του Κράτους, του Πρίγκηπος Μέτερνιχ από συμφώνου με την εξοχότητά του τον Υπουργό της Αστυνομίας Κόμητα Ντε Σιντλίζρυ, οι Ελληνες που θ’ αφιχθούν διά ξηράς ή θαλάσσης και με οποιοδήποτε διαβατήριο, θα στέλλωνται πάραυτα πίσω από εκεί που ήρθαν.

Δεν θάναι δυνατό να τους πάρη κανείς, καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Κι’ ούτε θα επιτρέπεται, του λοιπού, η παραμονή τους ή η έστω και πρόσκαιρη εγκατάστασή τους στα Κράτη της Α.Μ.

Συμφώνως προς τις επιθυμίες της Α.Μ. προειδοποιώ το Ανώτερο Εμπορικό Επιμελητήριο της Τεργέστης ότι οσάκις φθάσουν σ’ αυτό το λιμάνι καράβια με Ελληνες, αυτοί θα συλλαμβάνονται αμέσως μέσα στον όρμο, ακόμη κι’ από το Λοιμοκαθαρτήριο.

Πάντως, παραγγέλλουμε ότι θα πρέπει να τους κοινοποιείται η διαταγή της αμέσου αναχωρήσεως είτε κατά την διάρκεια της “Καραντίνας” είτε όταν αυτή τελειώση είτε ακόμη με τον ίδιο καράβι ή ναυλώνοντας, επί τούτο, κάποιο άλλο σκάφος.

Οι καπεταναίοι των εμπορικών πλοίων και οι πλοιοκτήτες τους [Εφοπλιστές] ειδοποιούνται επίσης ότι αν αντιδράσουν στις παρούσες διαταγές, επωμίζονται την τύχη των επιβατών τους, υποχρεούνται να τους επαναφέρουν οίκαδε, με έξοδά τους και χωρίς να μπορούν να εφεσιβάλουν τα πρόστιμα της ζημίας στα οποία θα καταδικάζονται οι παραβάτες.

Κοινοποιώ αυτή την απόφαση στο Α' Εμπορικό Επιμελητήριο [Τεργέστης] για να την γνωστοποιήση σ’ όλους τους εμπορευόμενους και τους εφοπλιστές και να εφοδιάσουν μ’ αυτήν τους κυβερνήτες των καραβιών τους, που πρέπει του λοιπού να πάψουν να δέχονται Ελληνες στα σκάφη τους ακόμη και ως επιβάτες, ούτε γι’ αυτόν τον όρμο ούτε για κανένα άλλο λιμάνι των κρατών της Α.Μ. του Β.[ασιλέως] Α.[υτοκράτορος], άλλως άπαντες είναι εκτεθειμένοι στην ευθύνη και στις ποινές που εξετέθησαν ανωτέρω,

Τεργέστη 9 Οκτωβρίου 1821

Υπογραφή Βαρόνος Ντε Σπίγκελφελντ»

Το Επιμελητήριο της Τεργέστης σπεύδοντας να συμμορφωθεί προς την παραπάνω βασιλική διαταγή έστειλε δικό του έγγραφο, που επίσης διασώζεται από τον Ραφανέλ.

Και αναφέρει (μετάφραση ό.π.):

«Ειδοποίηση προς τους ιδιοκτήτες και τους καπεταναίους των πλοίων του Αυστριακού εμπορίου:

Ηδη από την ημερομηνία της 9 Οκτωβρίου 1821 η Κυβέρνηση αυτής της Πόλεως εγνωστοποίησε στο Ανώτατο Εμπορικό Επιμελητήριο τις κυρίαρχες διαταγές της Α.Μ. του Αυτοκράτορος και Βασιλέως σχετικώς με τους Ελληνες φυγάδες που συμμετέχουν στην εξέγερση των τουρκικών επαρχιών.

Αυτές οι διαταγές τους απαγορεύουν την είσοδο, την διαμονή και τη διέλευση από τα κράτη της Α.Μ. και Β.

Συνεπεία του Διατάγματος που ελήφθη στο Εμπορικό Επιμελητήριο γι’ αυτό το ζήτημα, ευρισκόμεθα στην ανάγκη να προειδοποιήσουμε τους εμπορευόμενους ότι οι φυγάδες Ελληνες που θα φθάσουν από δω και μπρος σ’ αυτόν τον όρμο του λιμανιού των Αυστριακών καραβιών, θα ξαναστέλλωνται αμέσως, με έξοδα των πλοιάρχων, οι οποίοι τους έφεραν ως εδώ, άνευ διακρίσεως καπεταναίων ή εφοπλιστών. Εκτός αυτού τα καράβια θα καταβάλλουν βαρύτατα πρόστιμα.

Αυτές τις ώρες που τα γεγονότα της Τουρκίας θ’ αυξήσουν ίσως το πλήθος των φυγάδων και προπάντων εκείνων που θα καταφύγουν στην Τεργέστη, το Εμπορικό Επιμελητήριο είναι εξ ίσου επιφορτισμένο να ειδοποιήσει τους πλοιοκτήτες να μεταδώσουν κατάλληλες οδηγίες σ’ όλους τους εμποροπλοιάρχους, οι οποίοι οφείλουν ν’ αποφύγουν με την πιο μεγάλη φροντίδα, παρομοίους επιβάτες, των οποίων, εννοείται, θάναι πρωταρχικά υποχρεωμένοι να πληρώνουν την δαπάνη του Λοιμοκαθαρτηρίου κι’ ακολούθως να τους διώξουν πάλι με δικά τους έξοδα, εάν οι πρόσφυγες αυτοί δεν έχουν τα μέσα να πληρώσουν.

Η Αυτού Εξοχότης, ο Κυβερνήτης, πιστεύει ότι αυτή η προειδοποίηση θ’ αρκέσει για ν’ αποτρέψει τους καπεταναίους και τους εφοπλιστές να επιφορτισθούν στο μέλλον να μεταφέρουν αυτούς τους φυγάδες για την Τεργέστη ή για οποιοδήποτε άλλο λιμάνι των κρατών της Α.Μ. και Β.

Πράττοντες διαφορετικά οι πλοίαρχοι κι’ οι πλοιοκτήτες εκτίθενται στις προαναφερθείσες ποινές και εις ακόμη χειρότερα δεινά.

Ολοι όσοι έχουν σχέση με την προειδοποίηση αυτή ας την λάβουν υπ’ όψη τους για ν’ αποφύγουν ποινές και δυσάρεστα επακόλουθα των παραλείψεών τους.

Τεργέστη 24 Αυγούστου 1822

Το Εμπορικό Επιμελητήριο».