O σπόρος των «κοινών» καρποφόρησε

Σύντομη αναδρομή για το Φεστιβαλ των Κοινών (commonsfest)

«Υπάρχει ένας κόσμος που η γνώση είναι ελεύθερη, οι τέχνες είναι ελεύθερες, οι απόψεις εκφράζονται και συζητιούνται ελεύθερα, οι αποφάσεις παίρνονται συλλογικά, ένας κόσμος όπου το κοινό καλό είναι πιο σημαντικό από το ατομικό, που υπάρχει σεβασμός στους φυσικούς πόρους και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ένας κόσμος όπου το χρήμα δεν είναι το μόνο μέσο για να καλυφθούν οι ανάγκες.

Ενας κόσμος στον οποίο μπορείς να διασκευάσεις ελεύθερα ένα τραγούδι, να συνδιαμορφώσεις ένα κινηματογραφικό σενάριο, να βελτιώσεις τα σχέδια ενός τρακτέρ, να γράψεις ένα λήμμα σε μια εγκυκλοπαίδεια, να συμμετέχεις σε μια διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων, να παρακολουθήσεις ελεύθερα πανεπιστημιακά μαθήματα, να χτίσεις μαζί με τους φίλους σου ένα σπίτι, να καλύψεις τις ανάγκες σου ανταλλάσσοντας προϊόντα και υπηρεσίες».

Με την παραπάνω παράγραφο ξεκινάει το πρώτο κείμενο που γράφτηκε για το Φεστιβάλ των Κοινών από την οργανωτική ομάδα που συστάθηκε το φθινόπωρο του 2012 στο Ηράκλειο Κρήτης

Τα μέλη της προερχόταν από συλλογικότητες της πόλης, όπως το Labaki Hackerspace, το ασύρματο μητροπολιτικό δίκτυο Ηρακλείου (HWMN), το συνεργατικό καφενείο Ορτακιά και την ομάδα του Zeitgeist.

Ο βασικός σκοπός της οργανωτικής ομάδας ήταν να φέρει σε επαφή ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στα ψηφιακά κοινά όπως το ανοιχτό/ελεύθερο λογισμικό, τη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια wikipedia, τα ασύρματα μητροπολιτικά δίκτυα με ομάδες και άτομα που καταπιάνονται με δραστηριότητες κάλυψης βασικών αναγκών όπως οι αγροτικές καλλιέργειες, η φυσική δόμηση, τα ανταλλακτικά δίκτυα, τα κοινωνικά ιατρεία, αλλά και αυτούς/ές που ασχολούνται με τις τέχνες όπως τη μουσική, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία ή τη φωτογραφία και μοιράζονται τα έργα τους με ελεύθερες άδειες creative commons.

Η απήχηση που είχε το πρώτο Φεστιβάλ των Κοινών φαίνεται και από τα λόγια του Michel Bauwens, ιδρυτή του P2P Foundation, ο οποίος συμμετείχε ως ομιλητής σε αυτό: «Το πρώτο commonsFest ήταν ένα ιστορικό γεγονός, γιατί για πρώτη φορά παγκοσμίως συναντήθηκαν όλες οι συνιστώσες του κινήματος των κοινών: ελεύθερο λογισμικό, ανοιχτό υλισμικό (hardware), ανοιχτός σχεδιασμός, hackerspace, αλλά επίσης τα κοινά για τους σπόρους, ανοιχτά δίκτυα για τη διατροφή, κατειλημμένα εργοστάσια… Ολες αυτές οι δυνάμεις συναντήθηκαν για να συζητήσουν και να διδαχτούν η μια από την άλλη και ίσως να δημιουργήσουν τον σπόρο ενός παγκόσμιου κινήματος».

Αυτός ο σπόρος, όπως αποδείχτηκε τα επόμενα χρόνια, έπιασε και απέδωσε καρπούς. Το 2014 έγινε το δεύτερο Φεστιβάλ των Κοινών στο Ηράκλειο, το οποίο ήταν εμφανώς πιο ώριμο με τριάντα συμμετοχές από όλη την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτής της διοργάνωσης έγινε η πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία της «Συμμαχίας των Κοινών» και γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης commonslab.

Κυρίως όμως μπήκαν τα θεμέλια για να ταξιδέψει το φεστιβάλ, την επόμενη χρονιά, από την Κρήτη στην Αθήνα και να τραβήξει όλα τα φώτα πάνω του, με μια διοργάνωση που περνάει κατά πολύ τα ελληνικά σύνορα, ένα πρόγραμμα που περιελάμβανε όλη τη σφαίρα των κοινών και με διακεκριμένους καλεσμένους απ’ όλο τον κόσμο, όπως o γνωστός μαρξιστής και θεωρητικός των κοινών Massimo de Angelis, καθηγητής Πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου, o Richard Stallman, ιδρυτής του Free Software Foundation και μία από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες στον κόσμο της ψηφιακής τεχνολογίας, ο παγκοσμίως γνωστός ακτιβιστής του χώρου των εναλλακτικών νομισμάτων και τοπικών ανταλλακτικών δικτύων, Matthew Slater, και ο γνωστός διεθνώς Αμερικανός συνεργατιστής Pat Conaty.

Το 2015 όμως έγινε μια προφεστιβαλική εκδήλωση και στο Ηράκλειο Κρήτης με καλεσμένους απο το Flok Society Project, ένα ερευνητικό-ακτιβιστικό έργο από το Εκουαδόρ, και την Catalan Integral Cooperative (CIC), που άφησε ως καρπό της τη δημιουργία του Ολοκληρωμένου Συνεταιρισμού Ηρακλείου ο οποίος συνεχίζει και αναπτύσσεται μέχρι σήμερα.

Επόμενος σταθμός το φθινόπωρο του 2017, όταν η Συμμαχία των Κοινών συγκροτείται σε σώμα και αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για μια ιστορική συνδιοργάνωση του Φεστιβάλ Συνεργατικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με το Φεστιβάλ των Κοινών στην Αθήνα.

Μια νέα έκδοση του φεστιβάλ που περιελάμβανε μεταξύ των άλλων την αγορά και τα εργαστήρια των παραγωγών, καλλιτεχνικές εκθέσεις και πολιτιστικά εργαστήρια, αλλά και συναντήσεις διάφορων δικτυώσεων - συμπράξεων.

Οι σπόροι αυτής της συνάντησης ταξίδεψαν πίσω στις ρίζες του φεστιβάλ στο Ηράκλειο, όπου τον Μάρτιο του 2018 έγινε μια εκδήλωση για τα κοινά στο πλαίσιο της οποίας έλαβαν χώρα οι εργασίες για τη δημιουργία μιας ένωσης-σύμπραξης εννέα συνεργατικών εγχειρημάτων ανά την Ελλάδα που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ανάπτυξης ψηφιακών υπηρεσιών με τη χρήση ανοιχτών τεχνολογιών και ελεύθερου/ανοιχτού λογισμικού.

Μια διαδρομή πέντε ετών λοιπόν που χαρακτηρίζεται από συνεχείς ανανεώσεις και πειραματισμούς, παράλληλα όμως ωριμάζει διαρκώς τις σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των εγχειρημάτων που συναντήθηκαν σε αυτήν, δημιουργώντας την αίσθηση ότι μπορούμε να «χτίσουμε τον κόσμο που θέλουμε να ζήσουμε μέσα στον κόσμο που θέλουμε να ξεπεράσουμε».